Sıvı Sabunla El Yıkama Becerisinin Performans Alımı ve Öğretimi

SIVI SABUNLA EL YIKAMA BECERİSİNİN PERFORMANS ALIMI VE ÖĞRETİMİ

AMAÇLAR

UZUN DÖNEMİLİ AMAÇ:Öğrenci , sıvı sabunla ellerini yıkaması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini yıkar.

KISA DÖNEMLİ HEDEF 1:Öğrenci  , suyu açıp ellerinin ıslaması istendiğinde ¾ bağımsız olarak suyu açar ve ellerini ıslar.

KISA DÖNEMLİ HEDEF 2 :Öğrenci , ellerini sabunlayıp ovması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini sabunlar ve ovar.

KISA DÖNEMLİ HEDEF 3:Öğrenci ,ellerini durulayıp suyu kapatması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini durular ve suyu kapatır.

  KISA DÖNEMLİ HEDEF 4: Öğrenci , sıvı sabunla ellerini yıkaması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini yıkar.

1 ) Başat eliyle musluğu açar.

2 ) Öğrenci ellerini ellerini avuç içi birine dönük vaziyette birbirine yaklaştırır

3 ) Ellerini suyun altına getirir.

4 ) Ellerini ileri geri hareket ettirerek ovuşturur.

5 ) Başat eliyle diğer elinin üst kısmını ve parmak aralarını ovuşturur 

6 ) Başat elinin üst kısmını ve parmak aralarını diğer eliyle ovuşturur

7 ) Ellerini avuç içleri birbirine değecek şekilde birleştirir.

8 ) Başat elini sıvı sabunun üst tarafına avuç içi aşağıda olacak şekilde getirir

9 ) Diğer elini avuç içi yukarı bakacak şekilde sıvı sabunun çıktığı yerin altına getirir

10 ) Başat elinin avuç içiyle sıvı sabunun üst kısmına bastırır.

11 ) Diğer elinin avuç içine yeteri kadar sıvı sabunu sıkar

12 ) Ellerini musluğun önüne getirir.

13 ) Ellerini avuç içleri birbirine değecek şekilde birleştirir.

14 ) Bir kaç  kere ellerini ileri geri hareket ettirerek sabunu köpürtür.

15 ) Başat eliyle diğer elinin üst kısmını ve parmak aralarını ovuşturarak köpürtür

16 ) Diğer eliyle de başat elinin üst kısmını ve parmak aralarını ovuşturarak köpürtür

17 ) Eller köpürene/ temizlenene kadar 8-16 arasındaki basamaklar tekrar edilir

18 ) Ellerini avuç içleri birbirine bakacak şekilde birleştirerek suyun altına tutar.

19 ) Bir kaç kere ellerini ileri geri hareket ettirerek durular.

20 ) Başat eliyle diğer elinin üst kısmını ve parmaklarını ovarak durular.

21 ) Diğer eliyle de başat elinin üst kısmını ve parmaklarını ovarak durular.

22 ) Ellerdeki köpükler bitene kadar 18-21 arasındaki basamakları tekrar edilir.

23 ) Başat eliyle musluğu kapatır.

24 ) Ellerini kurular.

1 Görsel /işitsel algısının olması.

2 Bekleme ve taklit etme becerilerine sahip olma.

3 Sıra alma becerilerine sahip olma.

4 En az 1-2 dakika konuşanı dinleme.

5Taklit becerisinin olması

6 Bak-Dinle-Yap gibi basit yönergeleri yerine getir.

7 Tutma becerisinin olması

8 El-göz koordinasyonunun olması

9 Küçük kas becerileri gelişmiştir.

10 sıvı sabunu bilir.

11 Temizlik kavramını bilir.

12 Kirli kavramını bilir.

Sıvı sabun(güzel kokulu) , kağıt havlu

Sıvı sabunla el yıkama becerisi öğretmen ve öğrencinin rahat hareket edebileceği kadar genişlikte bir banyo veya lavaboda yapılmalıdır.Ortamdaki uyarıcılar ve öğrencinin dikkatini dağıtacak nesneler ortadan kaldırılır,ortam mümkün olduğunca sadeleştirilir.Örneğin banyoda bulunan temizlik malzemeleri,kozmetik malzemeleri ve süsler ya kaldırılır yada öğrencinin dikkatini çekmeyecek/dağıtmayacak şekilde yeniden düzenlenir.Ortamın ses,ışık,sıcaklık vb. gibi fiziki şartları düzenlenir.Çalışmaya başlamadan önce öğrencinin açlık,susuzluk,tuvalet gibi ihtiyaçları kontrol edilir .Eğer uygulama sınıf ortamında yapılacak ise diğer öğrencilerden sessiz olmaları ve arkadaşlarını dikkatli bir şekilde takip etmeleri istenir.

A ) GİRİŞ

ÇALIŞMANIN ADLANDIRILMASI

Öğrenciye şimdi seninle sıvı sabunla el yıkamayla ilgili bir çalışma yapacağız denir. Şimdi senden sıvı sabunu kullanarak ellerini yıkamanı isteyeceğim. Çalışma sırasında söylediklerimi yapacaksın, bak ve beni izle dediğimde elindekini bırakmadan beni izleyeceksin.

KURALLAR

Çalışma bitene kadar bulunduğumuz yerden çıkmayacaksın.

Çalışma sırasında beni dikkatlice dinleyeceksin.

Çalışma bitene kadar bu çalışma ile ilgileneceğiz.

Çalışma dışı sorular sormayacağız.

Arkamızı dönüp arkadaşlarımıza veya sağa sola bakmayacağız.

Etrafımızda olan biten ile ilgilenmeyeceğiz.

ARAÇLARIN TANITIMI

            Sıvı sabun ve kağıt havlu öğrenciye gösterilir ve seninle bu sıvı sabunu kullanarak ellerimizi yıkayacağız ve kağıt havluyla da ellerimizi kurulayacağız denir. İsterse sıvı sabun ve kağıt havlu öğrenciye verilip incelemesi sağlanabilir.İsterse sıvı sabunu koklamasına izin verilir.

PEKİŞTİREÇLER

Performans alımı sırasında yaptıklarının doğru yada yanlış olduğu  yönünde hiçbir şey söylemiyoruz.Aferin sana beni çok güzel dinliyorsun. Çok dikkatlisin gibi  sözel pekiştireçler kullanıyoruz. Performansa alımının sonunda ise önceden belirlenen öğrencinin yapmaktan yemekten yada oynamaktan hoşlandığı bir şeyi  kendisine vereceğimizi veya birlikte yapacağımızı söylüyoruz.

KAYIT ÇİZELGESİNİN TANITIMI

Kayıt çizelgesi gösterilerek öğrenciye “Yaptıklarını buraya (kayıt çizelgesi gösterilerek) işaretleyeceğim. İstersen çalışma sonunda birlikte bakabiliriz.”  denir.

B ) ÖĞRENCİNİN YAPABİLDİKLERİNİN BELİRLENMESİ

1 ) TEK FIRSAT YÖNTEMİNE GÖRE

            Öğrencinin becerinin ne kadarını bağımsız olarak yaptığını belirlemek için uygun bir yöntemdir. Ancak öğrenci öğrencinin hatalı yaptığı yada yapamadığı beceri basamağında performans alımına son verilir.Bu da öğrencinin becerinin diğer basamaklarındaki performansının değerlendirilmesinin engellemektedir.Tek fırsat yöntemi öğretim bittikten sonra değerlendirme aşamasında  daha uygundur.

Öğrencinin tekli fırsat yöntemine göre yapabildiklerinin belirlenmesine gelince , öğrenciye ana yönerge yani “sıvı sabunla ellerini yıka” yönergesi verilir. Öğrencinin bağımsız ve doğru olarak yaptığı basamaklar ölçüt bağımlı ölçü aracında ilgili basamağın karşısına doğru işaretlenir.Öğrenci bir basamağı yanlış yaptığında yada yapamadığında işlem durdurulur ve  yanlış yapılan beceri basamağından başlayarak tüm basamaklar yanlış olarak işaretlenir.

TEK FIRSAT YÖNTEMİNE GÖRE SIVI SABUNLA EL YIKAMA BECERİSİ ÖLÇÜT BAĞIMLI ÖLÇÜ ARACI

2 ) ÇOKLU FIRSAT YÖNTEMİNE GÖRE

            Öğrencinin becerinin hangi basamaklarını bağımsız olarak yaptığı ve bağımsız yapamadığı basamakların hangi ipucu verildiğinde yapıldığını belirlemeye yarar.

            Öğretmen öğrenciye , beceriyle ilgili ana yönergeyi verir.” Sıvı sabunla ellerini yıka.”Öğrencinin bağımsız yaptığı basamaklar, ölçüt bağımlı ölçü aracımızdaki bağımsız sütununa işaretlenir.Öğrenci bir beceri basamağını yapamaz yada hatalı yaparsa durdurulur ve öğretmen o beceri basamağı ile ilgili sözel ipucunu verir. Örneğin “ellerini ileri ve geri hareket ettirerek ovuştur.”Eğer öğrenci sözel ipucu verdiğimizde beceri basamağını yaparsa ölçüt bağımlı ölçü aracımızdaki sözel ipucu sütununu işaretliyoruz.Öğrenci sözel ipucu verdiğimizde de beceri basamağını yapamazsa öğretmen bu basamağı şimdi beni dikkatle takip et diyerek, beceri basamağını hem yapar,hem de ne yaptığını sözel olarak açıklar.Sonra öğrenciden hem yapıp hem de açıkladığı beceri basamağını gerçekleştirmesi için sözel yönerge verir.öğrenci beceri basamağını öğretmenin model olması sonucu yaparsa ,ölçüt bağımlı ölçü aracımızda ilgili basamağın karşısına model olma sütununu işaretleriz.Öğrenci ,öğretmen model olduğunda da ilgili beceri basamağını yapamazsa ölçüt bağımlı ölçü aracımızın fiziksel yardım sütununu işaretleriz.Fakat öğretmen öğrenciye fiziksel yardımda bulunulup,ilgili basamak yaptırılmaz.Fiziksel yardım olarak işaretlenen basamak ilerleyen basamaklarda da yapılması gereken bir davranışsa performans alımına son verilir.Eğer fiziksel yardım olarak işaretlenen ilgili basamaktaki yapılması gereken davranış ,ilerleyen basamaklarda yapılması gerekli bir davranış değilse ,bu basamak öğretmen tarafından yapılır.Öğrenicinin diğer basamakları ne ölçüde yaptığını görmek için performans alımına devam edilir.”devam et”denilir.Birkaç saniye beklenir ve yapamazsa buraya kadar uygulanan yöntemler tekrarlanır ve performans alımı bitirilir.

ÇOKLU FIRSAT YÖNTEMİNE GÖRE SIVI SABUNLA EL YIKAMA BECERİSİ ÖLÇÜT BAĞIMLI ÖLÇÜ ARACI

SORU TEKRAR ETME GEREKSİNİMİNE KARAR VERME

1 ) Öğrencinin dikkatinin dağıldığı durumlarda,

2 ) Öğretmenden kaynaklanan bir yönerge yanlışı (yönerge verirken öksürme veya takılma, yönergeyi yanlış verme gibi durumlar) söz konusu olduğunda yönerge tekrar edilir.

3 ) Sınıfta bulunan diğer öğrencilerin çıkardığı sesten veya öğretmenin kullandığı ses tonunun yetersizliği gibi durumlardan ötürü öğrencinin yönergeyi net duyamadığı düşünüldüğünde yönerge tekrar edilir.

4 ) Öğrencinin uygun olmaya bir davranış sergilemesi durumunda öğrencinin dikkatini çalışmaya çekmek için yönerge ve soru tekrar edilir.

C ) ÖĞRENCİ KONTROL

 ÖĞRENCİNİN HANGİ UYGUN DAVRANIŞINI BETİMLEYEREK PEKİŞTİRME

Öğrenci çalışma sonuna kadar çalışma ortamında durduğunda, sadece çalışmayla ilgilendiğinde, çalışma dışında sorular sormadan, duyulabilecek bir ses tonu ile konuşarak çalıştığında pekiştirilir. “Aferin beni çok sessiz dinledin, benimle çok güzel çalıştın.” gibi.

OLUMSUZ DAVRANIŞLARIN NASIL GÖRMEZDEN GELİNECEĞİ

Öğrenci olumsuz davranış sergilediğinde(Pencereye baktığında , arkasına dönüp arkadaşlarıyla konuştuğunda ,çalışma ortamından gitmek istediğinde ,dalıp gittiğinde vb. gibi) öğrenciye evet çalışmaya devam ediyoruz dinerek yönerge tekrar edilir.

D ) PERFORMANS ALIMINI BİTİRME

            Beceri analizindeki bütün basamaklar  için öğrencinin yeterlilik düzeyini ölçmeye yönelik uygulamayı bitirdikten sonra öğrenciye “teşekkür ederim beni çok güzel dinledin, söylediklerimi yaptın aferin sana sıvı sabunla el yıkamayla ilgili çalışmamız bitti “deriz ve çalışmayı bitiririz

ÇALIŞMA SONUNDA HANGİ UYGUN DAVRANIŞLARIN ÖDÜLLENDİRİLECEĞİ

1 ) Yerinden ayrılmama

2 ) Arkasına dönerek arkadaşlarına bakmama

3 ) Malzemeler ile oynamama

4 ) Çalışma dışında sorular sormama

5 ) Duyulabilecek bir ses tonu ile konuşma

6 ) Pencere veya kapıya bakmama

SIVI SABUNLA EL YIKAMA BECERİSİ ÖĞRETİM PLANINI HAZIRLMA

1 ) ÖĞRENCİNİN PERFORMANS DÜZEYİ

            Hazırlanan tek fırsatlı ve çok fırsatlı ölçüt bağımlı ölçü araçlarımızı  kullanarak

( öğrencimiz için uygun yöntemden birini de seçebiliriz) öğrencinin yapabildikleri yani performans düzeyi belirlenir.

2 ) AMAÇLAR

UZUN DÖNEMİLİ AMAÇ: Öğrenci , sıvı sabunla ellerini yıkaması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini yıkar.

ÖĞRETİMSEL HEDEF 1:Öğrenci  , suyu açıp ellerinin ıslaması istendiğinde ¾ bağımsız olarak suyu açar ve ellerini ıslar.

ÖĞRETİMSEL HEDEF 2 :Öğrenci , ellerini sabunlayıp ovması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini sabunlar ve ovar.

ÖĞRETİMSEL HEDEF 3:Öğrenci ,ellerini durulayıp suyu kapatması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini durular ve suyu kapatır.

  ÖĞRETİMSEL HEDEF 4: Öğrenci , sıvı sabunla ellerini yıkaması istendiğinde ¾ oranında bağımsız olarak ellerini yıkar.

3 ) ARAÇLAR

Sıvı sabun(güzel kokulu) , kağıt havlu, resimli kartlar

4 ) EĞİTİM ORTAMI

Sıvı sabunla el yıkama becerisi öğretmen ve öğrencinin rahat hareket edebileceği kadar genişlikte bir banyo veya lavaboda yapılmalıdır.Ortamdaki uyarıcılar ve öğrencinin dikkatini dağıtacak nesneler ortadan kaldırılır,ortam mümkün olduğunca sadeleştirilir.Örneğin banyoda bulunan temizlik malzemeleri,kozmetik malzemeleri ve süsler ya kaldırılır yada öğrencinin dikkatini çekmeyecek/dağıtmayacak şekilde yeniden düzenlenir.Ortamın ses,ışık,sıcaklık,hijyen vb. gibi fiziki şartları düzenlenir.Çalışmaya başlamadan önce öğrencinin açlık,susuzluk,tuvalet gibi ihtiyaçları kontrol edilir .Eğer uygulama sınıf ortamında yapılacak ise diğer öğrencilerden sessiz olmaları ve arkadaşlarını dikkatli bir şekilde takip etmeleri istenir.

5 ) PEKİŞTİREÇLER

            Öğretim sırasında öğrencinin yaptığı doğru basamaklar aferin sana, harikasın ellerin tertemiz oldu ,çok dikkatlisin,beni çok güzel dinliyorsun gibi sözel pekiştireçlerle  veya başını okşayarak,sırtını sıvazlayarak pekiştirilir.Ayrıca çalışma bittikten sonra ise önceden belirlenen öğrencinin yapmaktan yemekten yada oynamaktan hoşlandığı bir şeyi  kendisine vereceğimizi veya birlikte yapacağımızı söyleyebiliriz.

6 ) ÖĞRETİMDEKİ İLERLEMİNİN KAYDEDİLMESİ

            Öğretimdeki ilerlemeyi kaydetmek için daha önceden oluşturduğumuz çoklu fırsat yöntemine göre hazırladığımız ölçüt bağımlı ölçü aracını kayıt çizelgesi haline getirip öğrencinin öğretim sırasında bağımsız yada ipucu verilerek yapılan basamaklar ilgili basamağın karşısına işaretlenerek öğretimdeki ilerlemeler kaydedilmiş olur.Öğretimdeki ilerlemenin kaydedilmesi bir sonraki öğretim oturumunda öğretime hangi basamaktan başlanacağı,öğretimin sistemli bir şekilde takip edilmesi bakımından da oldukça önemlidir.

7 ) ÖĞRETİM ZAMANI

            Öğretimi yapmayı düşündüğümüz gün ve saatleri yazıyoruz. Ancak öğretim için en uygun zaman beceriyi kullanmaya ihtiyaç duyduğu zamandır.Sabah yataktan kalktığında,okulda ve evde yemekten önce,eve geldiğinde vs. gibi çeşitlendirilebilir.. Bu noktada aileye ve özellikle annelere çok iş düşmektedir.Becerinin sürekliliğinin ve genellemesinin sağlanmasında ailenin gayreti çok önemlidir.Gerekirse öğretim için fırsatlar yaratmalıdır.Öğretmen ve aile koordine halinde olmalıdır.

8 ) ÖĞRETİM OTURUMU

Öğretmen,öğrenciye evet hazır mısın şimdi seninle sıvı sabunla el yıkama becerisini çalışacağız denir.Öğrenciden “evet hazırım”cevabını aldıktan ve dikkatini sağladıktan sonra öğrenciye niçin ellerimizi yıkamamız gerektiğini ve temizliğin faydalarını  açıklarız.Bu becerinin öğreniminde öğrenciyi olumlu etkileyecektir. Öğretmen açık anlatım yöntemiyle beceriyi açık ve yalın bir anlatımla uygulayarak her basamağı sözel olarak açıklayarak öğrenciye sunar.Öğrenci öğretmeni dikkatle takip eder.

Öğretimde kullanılacak ipuçları sistematik olarak verilir ve geri çekilir.

Öğretmen öğrenciye , beceriyle ilgili ana yönergeyi verir.”sıvı sabunla ellerini yıka.”Öğrencinin bağımsız yaptığı basamaklar, ölçüt bağımlı ölçü aracımızdaki bağımsız sütununa işaretlenir.Öğrenci bir beceri basamağını yapamaz yada hatalı yaparsa durdurulur ve öğretmen o beceri basamağı ile ilgili sözel ipucunu verir. Örneğin “başat elinle diğer elinin üst kısmının ve parmak aralarını ovuştur.”Eğer öğrenci sözel ipucu verdiğimizde beceri basamağını yaparsa ölçüt bağımlı ölçü aracımızdaki sözel ipucu sütununu işaretliyoruz.Öğrenci sözel ipucu verdiğimizde de beceri basamağını yapamazsa öğretmen bu basamağı şimdi beni dikkatle takip et diyerek, beceri basamağını hem yapar,hem de ne yaptığını sözel olarak açıklar.Sonra öğrenciden hem yapıp hem de açıkladığı beceri basamağını gerçekleştirmesi için sözel yönerge verir.öğrenci beceri basamağını öğretmenin model olması sonucu yaparsa ,ölçüt bağımlı ölçü aracımızda ilgili basamağın karşısına model olma sütununu işaretleriz.Öğrenci model olunduğunda da beceri basamağı kısmi fizikselden tam fiziksel yardıma doğru bir sıra halinde fiziksel yardımla beceri basamağının yapılmasına yardım eder. Öğretmen,öğrenciye “devam et “ der ve kalan basamakların öğretimine aynı şekilde devam edilerek tüm basamaklar bitirilir.

Öğretmen,öğrenciye çalışmaya katıldığı için,kendisini dikkatle dinlediği için, söylediklerini yaptığı için teşekkür eder  ve çalışma sırasında kazandığı pekiştireçleri öğrenciye verir.

9 ) KAZANILAN BECERİNİN SÜREKLİLİĞİNİN SAĞLANMASI

            Öğrenci,sıvı sabunla el yıkama becerisini bağımsız olarak yapmaya başladıktan sonra becerinin yapılmasının sürdürülmesi sağlanmalıdır.Öğrenilen becerinin sürekliliğini sağlamak için öğrenciye sürekli fırsatlar yaratmalı ve ihtiyaç duyması sağlanmalıdır.Ayrıca öğrencinin girişimleri desteklenmeli ve pekiştirilmelidir.Pekiştireçler sistematik olarak geri çekilmeli ve en sonunda öğrencinin sıvı sabunla ellerini yıkaması kendisi için pekiştireç olması sağlanmalıdır.

10 ) KAZANILAN BECERİNİN GENELLEMİSİNİN SAĞLANMASI

            Sıvı sabunla el yıkama  becerisinin genellemesinin sağlanması aşamasında öğrenci beceriyi başka kişilerin varlığında,başka araç-gereçlerle ve başka yönergeler verildiğinde de yapması sağlanmalıdır.Ayrıca eğitim ortamında uyarlamalar yapıldıysa bunlarda sistematik olarak kaldırılabilir.Öğrenci başka özellikler gösteren sabunlarla da ellerini yıkaması  sağlanmalıdır.Örneğin el kokulu ve kokusuz çeşitli renk ve biçimde el sabunları,banyo sabunu vs. gibi.

Genellemenin son aşaması ise öğrencinin ellerini yıkamaya gereksinim duyduğunda yönerge beklemeden ellerini bağımsız olarak yıkamadır.

YAĞLI,bahtiyar,2008