Diyetisyen (Beslenme Uzmanı)

Tanım

Diyetisyenlik, büyüme, gelişme ve ömür boyu tüm bireylerin sağlığının korunması, geliştirilmesi, yaşam kalitesinin arttırılması için beslenme biliminin ilkeleri doğrultusunda bireysel ve toplu beslenmenin plân ve programlarını düzenleyen; besin ögesi, besin ve beslenmeden kaynaklanan sağlık sorunlarını araştıran, değerlendiren, çözüm yolları bulan; var olan besin kaynaklarının ekonomi ve sağlık kurallarına uygun olarak kullanılmasını sağlayan, besin denetimini yapan, bu konularda fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik olarak sağlıklı yaşam biçimlerinin benimsenmesi amacıyla bireyi ve toplumu bilgilendiren, bilinçlendiren, doğuştan ve sonradan oluşan hastalıklar ve diğer özel durumlarda tıbbî ve cerrahî tedavilere uygun, doğal ve tedavi edici besinlerin bileşimlerine göre diyet programı plânlayan, eğitim veren, eğitim programlarını plânlayan, uygulatan ve izleyen sağlık meslek alanıdır.

Görevler

- Besinlerin işlenmesi, hazırlanması, pişirilmesi, depolanması vb. sırasında
 oluşan değişikliklerin insan vücudundaki etkilerini inceler,
- Toplumda değişik yaş, cinsiyet ve fiziksel uğraşı yapan grupların enerji ve
 diğer besin öğeleri gereksinmelerini belirler,
- Toplumun yanlış beslenme alışkanlıklarını saptar. Yetersiz ve dengesiz
 beslenmenin yol açtığı sağlık sorunlarına karşı önlemlerin alınmasını sağlar,
- Ülkenin temel beslenme plan ve politikalarının belirlenmesi ve
 uygulanmasında yardımcı olur,
- Besin analizlerini yapar,
- Diyet ürünleri geliştirir,
- Çeşitli hastalık durumlarındaki birey ve gruplar için hastalık durumlarına
 uygun diyetleri planlar,
- Hastalıklardan koruyucu diyetleri planlar,
- Toplu beslenme yapılan kurum ve kuruluşlarda beslenme ilkelerine uygun
 hizmetin verilmesini sağlar. Besinlerin satın alınması, hazırlanıp pişirilmesi,
 saklanması ilkelerini belirler ve uygulanmasını sağlar,
- Kurum ve kuruluşların özelliklerine göre bireylerin günlük enerji ve besin
 öğelerini hesaplar,
- Bu hesaplara uygun günlük, haftalık, aylık menüler düzenler,
- Besinin ve besinlerin hazırlanmasında görev alan personelin hijyenik ve
 sanitasyon kurallarına uyarak çalışmasını sağlar,
- Toplumu ve bireyleri sağlıklı ve ekonomik beslenme yöntemleri konusunda
 eğitir,
- Eğitim materyallerini hazırlar.

Mesleğin Gerektirdiği Özellikler

Diyetisyen olmak isteyenlerin;
- Fen bilimlerine, özellikle kimya ve biyolojiye ilgili ve bu konularda başarılı,
- Başkaları ile işbirliği yapabilen,
- Başkalarına yardım etmekten hoşlanan,
- Dikkatli, araştırmacı ve yeniliklere açık,
- Güleryüzlü, kendini ifade edebilen ve beden dilini iyi kullanan,
- Sorumluluk sahibi
kimseler olmaları gerekir.
Yaratıcılık ve yabancı dil bilmek meslekte başarıyı artıran bir özelliktir.

Çalışma Ortamı ve Koşulları

   Diyetisyenler hastanelerde, okullarda, yurtlarda, fabrikalarda görev yaparlar. Görev yeri temizdir. Ancak, mutfak denetimi yaparken, diyetisyen nemli ve kokulu ortamda çalışmak durumundadır. İş genellikle oturarak yürütülür. Diyetisyenin ilişkide bulunduğu kişiler görev yaptığı kuruma göre değişir.

Çalışma Alanları ve İş Bulma Olanakları

Mezunların çalışma alanları 6 grupta toplanabilir:
1. Sağlık kuruluşlarında, yataklı tedavi kurumlarında klinik diyetisyen olabilirler. (Hastaların enfeksiyon rehabilitasyon, şişmanlık, şeker, kalp tedavilerinde özel diyetler hazırlarlar.)
2. Toplu beslenme yapan kuruluşlarda,
3. Beslenme eğitimcisi ve öğretmen olarak eğitim kurumlarında,
4.  Araştırma endüstri ve besin üretimi yapan kuruluşlarda,
5. Halk sağlığı hizmetlerinde koruyucu ve eğitici diyetisyen,
6. Özel beslenme ve spor merkezlerinde görev alabilirler.

Meslek Eğitiminin Verildiği Yerler

Mesleğin eğitimi çeşitli üniversitelerin Beslenme ve Diyetetik bölümlerinde  verilmektedir.

Meslek Eğitimine Giriş Koşulları

Meslek eğitimine başlayabilmek için
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) Beslenme ve Diyetetik  lisans programı için yeterli Sayısal (SAY) puanı almak,
- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih bildirim Formunda Beslenme ve Diyetetik  lisans programı ile ilgili en az bir yüksek öğretim programını tercih etmek gerekmektedir.
- Bu yüksek öğrenim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler, ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre  daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler.
- Ancak kendi alan/kol/bölümlerin dışında bir yüksek öğrenim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır.
- Meslek Liselerinin Ağırlama ve Gıda Teknolojisi, Besin Endüstrisi, Besin Endüstrisi-İşleme, Besin Kontrol ve Analizleri, Besin Teknolojisi, Besin Teknolojisi-Besin Kontrol ve Analizleri, Besin Teknolojisi-Gıda Kontrol ve Analizleri, Besin Teknolojisi-Kurum Beslenmesi, Gıda Kontrol ve Analizleri, Gıda Teknolojisi, Kurum Beslenmesi, Beslenme ve Ev Yönetimi, Ev Yönetimi, Ev Yönetimi ve Beslenme bölümlerinden mezun olanlar ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavını (ÖSS) kazanıp, Beslenme ve Diyetetik lisans programını tercih etmeleri durumunda ek puan almaları nedeniyle diğer bölümlerden mezun olanlara göre öncelikle yerleştirilmektedirler.
Aşçılık, Gıda Teknikerliği, Gıda Teknolojisi, Hazır Yemek ve Aşçılık, Mutfak Yönetimi, Yemek Pişirme Teknikleri, Yiyecek İçecek İşletmeciliği, , Yağ Endüstrisi  Ön lisans programını başarı ile bitirenler de ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavında başarılı oldukları takdirde yukarıdaki lisans programlarına dikey geçiş yapabilirler.

Eğitimin Süresi ve İçeriği

Beslenme-diyetetik programının öğrenim süresi 4 yıldır. Ayrıca yeterli düzeyde İngilizce bilmeyenler hazırlık sınıfı okurlar.

Lisans düzeyindeki eğitim süresince: Türk Dili ve Edebiyatı, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi ve Yabancı Dil gibi derslerin yanı sıra:
Temel Kimya, Tıbbi Biyoloji ve Genetik, Fizik, Matematik, İstatistik, Psikoloji, Sosyoloji, Biyoistatistik, Beslenme Biyokimyası, Beslenme İlkeleri ve Besinler, Fizyoloji, Anatomi, Besin Mikrobiyolojisi, Kişisel ve Toplumsal Sağlık, Aile Planlaması, Toplum Beslenmesi, Beslenme Hastalıkları Epidemiyolojisi, Besin Kimyası ve Analizi, Ana-Çocuk Beslenmesi, Kurum Beslenmesi, Besin Kontrolü ve Yönetim Ekonomisi gibi dersleri alırlar.

Meslekte İlerleme

Başarılı öğrenciler, diyetisyenliğin yanı sıra Beslenme Bilimleri, Diyetetik, Toplu Beslenme Sistemleri, Biyokimya, Anatomi, Halk Sağlığı ve Metabolizma dallarında lisans üstü eğitime devam edebilirler. Doktora yapabilir,araştırma görevlisi olabilir ve akademik kariyer yapabilir.

Hastanelerde birden fazla diyetisyen bulunması halinde baş hekimlikçe diyetisyenlerden birisi şef olarak görevlendirilebilir

Burs, Kredi ve Ücret Durumu

Eğitim süresince, öğrenciler, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu'nun kredisinden ve çeşitli kuruluşların burslarından yararlanabilirler.
Kamu kesiminde görev alan Diyetisyenler, Devlet Memurları Yasası hükümlerine göre maaş ve yan ödeme almaktadır.

Özel sektörde ise: deneyim, işteki pozisyon ve işletmelerin yapısına göre, ücret, geçerli asgari ücretin 4-5 katı civarında olabilmektedir.

 

Diğer