PROJE ADI

AGİAD YAŞAM MERKEZİ

PROJE ALANI

Proje Ankara ilinde yürütülecektir.

PROJE ÖZETİ

Türkiye’de engellilere yönelik kurumsal bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin büyük çoğunluğunun Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından, örgün ve yaygın eğitim hizmetlerinin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanıyor olması, bu hizmetlerin özel teşebbüs, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimler tarafından değil, devlet tarafından sağlandığının göstergesidir. SHÇEK ve MEB taşra kuruluşları ve varolan personeli ile bu hizmetleri karşılamakta güçlükler yaşamaktadır. Özürlü bireylerde bakım, rehabilitasyon ve mesleki eğitim hizmetlerinin kaliteli ve etkin olabilmesi için yeni bir yapılanmaya ve modele ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sistemin oluşturulmasında öncelik kültürel değerlere, kentsel ve kırsal nüfusa uygun bir politikaya ve bu politika çerçevesinde uygun modellerin oluşturulmasına dayanmaktadır. Dünyadaki uygulamalara bakıldığında özürlülere yönelik mesleki rehabilitasyon ve bakım hizmetlerinin özel teşebbüs, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimler tarafından profesyonelce yürütüldüğü görülmekte olup, ülkemizde sivil toplum kuruluşu tarafından hazırlanan en geniş kapsamlı merkez olması nedeniyle bu proje (Agiad Yaşam Merkezi) ilk model proje özelliği taşımaktadır.Bu model proje engelli bireyelerin yaşama aktif katılımlarını desteklemek ve ailelerin “Ben öldükten sonra ona kim bakacak” endişesini gidermek düşüncesinden hareketle oluşturulmuştur. Agiad Yaşam Merkezi tüm özürlülerin mesleki eğitim aldıkları, bu mesleki eğitimi hayata geçirdikleri, korumalı işyerinde çalıştıkları, ekolojik tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları, spor yapabildikleri, kurumsal bakıma ihtiyaç duyan engellilerin bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin karşılandığı, sosyal yaşam becerilerinin kazandırıldığı, sosyal kültürel gelişimlerinin desteklendiği, toplumla kaynaşmanın sağlandığı, piknik alanları, spor tesisleri ve sosyal tesisi olan bir merkez olarak planlanmaktadır.

PROJENİN AMACI VE HEDEFLERİ

Agiad Yaşam Merkezi Projesi’nin amacı özürlü bireylere sosyal rehabilitasyon hizmeti vermek, mesleki eğitimle üretime katkıda bulunmalarını sağlamak, toplumla bütünleşerek sosyal kültürel yönlerini geliştirmek ve öncelikle kimsesiz olan özürlü bireylere bakım ve barınma hizmeti sunmaktır.

Bu proje ile hayata geçirilmesi düşünülen yaşam merkezinin;

• Mesleki eğitim ve istihdam hizmetleri kapsamında; öncelikle eğitilebilir düzeyde yetersizliği bulunan ortaöğrenimlerini tamamlamış olan özürlülerin mesleki eğitim aldıkları ve edindikleri mesleki eğitimle, mesleğe hazırlayıcı uygulamalı eğitimin sonunda merkezdeki iş atölyelerinde üretime katıldıkları ve kazandıkları mesleki eğitim ve iş tecrübesi sayesinde piyasada diğer firmalara geçiş yapabildikleri, diğer firmalara geçiş yapamayan özürlülerinse iş-üretim atölyelerinde üretken bireyler olarak çalıştıkları bir merkez olması,
• Bakım hizmetleri kapsamında ise özürlü bireylere öncelikle kendi başına bir evde gündelik aktiviteleri yerine getirme ve hayatını sürdürebilme becerilerini kazandıran, bu becerileri kazanmış özürlülerin ailelerinin yanında, maddi gücü olanların ise küçük ve denetim altında kontrollerinin yapıldığı ayrı evlerde yaşayabilmelerine fırsat veren, bu imkanları bulamayan ya da ailesini kaybetmiş bakacak kimsesi bulunmayan özürlülere de sürekli bakım hizmetlerinin verdiliği bir merkez olması,
• Özürlü bireylerin özürlü olmayan bireyler, yaşam merkezi personeli ve aileleri ile sosyal kültürel ve yetenek arttırıcı etkinlikler yapmalarını, spor, hayvancılık ve tarımla uğraşmalarını, doğa ve toplumla kaynaşmalarını sağlayan bir merkez olması amaçlanmaktadır.

PROJE GEREKÇESİ

Türkiye’de “2002 Özürlüler Araştırması” sonuçlarına göre 8.4 milyon özürlü birey yaşamaktadır. Sayısal çoğunluğuna karşın özürlülere verilen hizmetlerde sorunlar göze çarpmaktadır. Ülkemizde sayıları oldukça kabarık olan bu grubun mesleki rehabilitasyon, sosyal rehabilitasyon, koruma ve bakim hizmetlerine ihtiyaçları diğer özel ihtiyaç gruplarına nazaran daha bir ayrıcalık göstermekte ve önem kazanmaktadır. Bu grubun ihtiyaçlarının karşılanabilmesi ise yasal olarak güvence altına alınmış, sistemli, kalıcı ve güçlü uygulamalarla olanaklıdır. Bu hizmetlerin nitelik, nicelik ve ülke çapındaki yaygınlığı bakımından üzerinde durulması ve yeni uygulama yollarının araştırılması önem kazanmaktadır. Ülkemizde özürlülerin temel özellikleri itibariyle sosyal hizmetler kapsamında, mesleki eğitim ve bakım hizmetlerinden yararlanmaları bu alanlardaki hizmetlerin yetersiz ve sınırlı olmasından kaynaklı olarak son derece azdır. Bu alanda yeni ve çağdaş uygulamalara geçilmesi kaçınılmazdır. Özürlülerin toplumsal hayata tam katılımlarının sağlanması ve hayat standartlarının yükseltilmesi çağdaş toplum anlayışının gereğidir.

Özürlülere bireylere verilen mesleki eğitim, istihdam ve bakım konusundaki hizmetlerde yetersizlikler görülmektedir. Bu yetersizliklerin ötesinde özürlü birey toplumsal hayata katılamamakta, devletin sağladığı hizmetlere ulaşamamakta ve toplumdan izole bir şekilde hayatını sürdürmektedir.

Ülkemizde özürlü bireylere yönelik bakım hizmetlerinden sorumlu olan SHÇEK kurumunun taşra kuruluşları ve varolan personeli ile bu hizmetleri karşılamakta güçlük yaşamaktadır. Bunun yanında özürlü nüfusun büyük bir bölümü istihdam edilememektedir. Bunun nedenlerinden biri mesleki eğitim imkanının yetersiz olmasıdır. Ayrıca özürlü bireyler için sunulan sosyal kültürel aktivite olanakları oldukça sınırlıdır. Bu kişiler kendi özürlülerine uygun olarak dizayn edilmiş sosyal yaşam ve eğlence alanları bulamamakta ve bulsa bile bu alanlara ulaşmakta sorunlar yaşamaktadır.

Bahsedilen bu sorunlu alanların hepsini tek başına bünyesinde bir bütün olarak barındırması planlanan bu merkez bu alanda bir ilk olma özelliği olma amacındadır. Bu özellik özürlü ve özürlü olmayan bireyleri bir araya getirerek toplumsal kaynaşmayı sağlama, özürlü birey hakkında bilgilendirme faaliyetleriyle bireysel farklılıkların anlaşılması ve özürlü bireylere yönelik olumsuz tutumların giderilmesi gereksinimine de hizmet edecektir.

PROJEDEN DOĞRUDAN YA DA DOLAYLI YOLDAN FAYDA SAĞLAYACAK GRUPLAR

• Bedensel, zihinsel veya ruhsal yönden normal fonksiyonlarını yerine getirmekte engelleri olan, bu nedenle toplum yaşamında etkin bireyler olarak yer almalarında güçlükleri bulunan ve başkalarının sürekli bakim ve gözetimine gereksinim duyan kişiler.
• Normal çalışma koşullarında istihdam sürecine giremeyen ve bu nedenle geçimlerini sağlamaya yetecek ücret geliri elde etme olanağından yoksun bulunan özürlüler.
• Mesleki eğitim almamış ancak bu eğitimi almak isteyen özürlü bireyler ,
• Mesleki eğitimini tamamlamış gelir getirici bir iste çalışabilecek yaş ve güçte bulunan ancak istihdam edilmemiş özürlü bireyler.
• Evinden çıkmakta güçlük yaşayan, sosyal ve kültürel faaliyetlerde kısıtlılığı olan, sosyal hayata uyumda güçlük yaşayan, kendi özrünün özelliklerine uygun olarak dizayn edilmiş sosyal kültürel faaliyet alanı bulamayan tüm engelli kişiler.

Özür ve özürlü bireyleri tanımak isteyen onlarla aynı ortamda eğitim almak ve yaşamı paylaşmak isteyen kişiler.

PROJEDE UYGULAMA ADIMLARI

Agiad Yaşam Merkezi Projesi” öncelikle proje alanın belirlenmesi, proje için arazi bulunması, işbirliğine gidilecek kuruluşlarla protokol yapılması, hazırlanan projeye benzer yurtdışındaki uygulamaların incelenmesi, birden fazla mimarlık bürosuna projeye uygun tasarımın yapılması için teklif götürülmesi, uygun görülen özürlülere yönelik mimari yapı ve düzenlemenin kabul edilerek inşa edilmesi ve yasal mevzuat doğrultusunda işletmeye açılması proje uygulama adımlarıdır.

Agiad Yaşam Merkezi içinde yer alması planlanan birimler; mesleki eğitim merkezi, üretim (iş) atölyesi, bakımevi, grup evleri, sosyal kültürel faaliyet birimleridir.

Merkeze Kabul ve Değerlendirme;

Merkeze kabulden önce interdisipliner bir ekip ile özürlüler fonksiyonel, davranışsal, sosyal, sağlık ve beslenme uygunlukları açısından değerlendirilir. Bu değerlendirme özürlü bireyin gelişimsel ve davranışsal ihtiyaçlarını, özrü ve bunun etkileri, bu merkeze olan ihtiyacı ve uygunluğuna yönelik değerlendirmeleri üzerine temellenir. Bu değerlendirme sürecinde özürlü bireyin kuvvetli ve zayıf olduğu alanlar belirlenmeye çalışılır. Öncelikle özürlü bireyin hayatın idamesi için gerekli olan pratik becerilerin hangilerine sahip olduğu(beden temizliği, yemek- içmek, trafik, para idaresi, vs.) araştırılır. Bu değerlendirme süreci özürlü bireyin daha sonra yararlanacağı hizmetleri, alacağı desteğin türünü ve mesleki eğitim sürecine nereden başlayacağını belirler.

Bu değerlendirme sonrasında alıştırma eğitimine alınan özürlü birey ve ailesi için interdisipliner bir ekip içinde bireysel hedeflere yönelik bir bireyselleştirilmiş plan geliştirilir. Bu plan varolan sorunlu davranışların azaltılması veya kendi kendine yıkanma veya banka işlemlerini yürütebilme gibi becerilerin kazandırılması şeklinde aşamalar içerebilir. Bu planlar en az yılda bir kez gözden geçirilir. Bu değerlendirmeden sonra merkeze geçiş sürecinde özürlü birey 1 aylık deneme sürecine alınır.

Mesleki Eğitim Merkezi

Hedef grubu oluşturan özürlü profilini de göz önünde bulunduran mesleki eğitim alanları seçilmelidir. Bu seçilen eğitim programları aynı zamanda piyasada ihtiyaç duyulan, geçerliği olan güncel alanlar olmalıdır. Halen eğitimi verilmekte olan ancak geçerliğini yitirmiş eğitim alanlarından uzak durulması gerekmektedir.

Eğitici personel kendi alanında gerekli teknik bilgiye sahip olmasının yanında özür ve özürlüyü tanımalı, yeterlilikleri ve becerileri hakkında bilgili olmalıdır. Bunun için eğitici personelin mesleğe hazırlık eğitimi sağlanmalıdır. Ayrıca eğitici personel ekip çalışması ile multi-disipliner yaklaşımla eğitim öğretim faaliyetlerini, yönetim faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere yetiştirilmelidir.

Üretim (İş ) Atölyesi

İşgücü piyasasına giremeyen veya henüz girme niteliği taşımayan ancak çalışma performansı, ekonomik yönden değerlendirilebilir seviyede olan özürlü bireyler bu merkezin potansiyel yararlanıcı kitlesini oluşturur.

Belirlenen sınırlar içerisinde özürlülük derecesine sahip özürlü bireyler bu merkeze alınırlar, ancak özürlünün üretim atölyesinde asgari düzeyde de olsa belirli bir çalışma ve üretime katılma performansı göstermesi beklenir. Bu performansın verimliliği ve ekonomik yönden değerlendirilebilmesi ikinci derecede önem arz eder. Bu merkezlerdeki üretim gerek rehabilitasyon amaçlı gerekse üretim amaçlı olabilir.

Durumu çalışamayacak kadar ağır olan özürlülerin rehabilitasyon amaçlı aktiviteleri mesleki eğitim ve üretim merkezleri yerine uğraşı terapisi ve diğer sosyal amaçlı etkinliklerle sağlanır.

Tespit edilen yararlanıcı kitlesi içinde yer alıp merkeze kabul edilen ve fayda göreceği düşünülen tüm özürlü bireylerin mesleki eğitim ve üretim atölyesine katılma şansı eşit olmalıdır.

Üretim atölyesine geçiş sürecinde özürlü birey 1 aylık deneme sürecine alınır. Üretim ve mesleki eğitim almak için istekli olan özürlülerin üretim atölyesine uyumu ve mesleki eğitimden iş atölyesine geçip geçmeyeceği uzman personel (ekip) tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirmeler formal değerlendirme araçları ile yapılabileceği gibi informal değerlendirme ve ölçme araçları ile de yapılabilir. Uzman personelin bu konuda gözlem tekniklerini de kullanması yararlı olacaktır.

Özürlünün özellikleri, işin gereklilikleri ve iş organizasyonu birbiri ile uyumlu olmalıdır.

Zihinsel engellilerin özründen kaynaklanan yetersizliklerin sebep olabileceği kazalardan korunmak için üretim atölyesinde gerekli önlemler alınmalıdır(kesici aletlerde hareket sensörleri, gizli veya tavandan kablolama gibi)

Özürlü çalışanlara sosyal ve psikolojik destek ve yeterli danışman personel sağlanmalıdır.

Seçilecek Alan:

Hedef grubunu oluşturan ve bakım merkezinden faydalanan özürlü profili de göz önünde bulunduran mesleki eğitim alanları seçilmelidir. Mesleki eğitim alanında olduğu gibi geçerliği olan üretim alanı seçilmelidir. Üretim atölyesinde gerekli eğitici personel desteği devam etmeli ve denetleyiciler bulunmalıdır.

Üretim alanı ve üretim sonucu doğan ürünler güncel olarak tüketilebilir/pazarlanabilir olmalıdır. Genellikle özürlülerin okullarda, rehabilitasyon merkezlerinde, dernek ve vakıflar bünyesinde ürettikleri ürünler bu özellikleri taşımadığı için pazar şansı bulamamakta ve üretilen ürünler satılamadığı için süreç en önemli noktada başarısız olmaktadır. Bunun için en iyi yol bölgesel özellikleri dikkate alan üretim ve pazarlama mantığı olmalıdır. Üretim atölyesi İstanbul’da bulunması nedeniyle yakında bulunan firmaların üretim faaliyetlerinin belirli bölümlerini alabilmesi (montaj, paketleme gibi) en iyi yol olarak gözükmektedir. Özürden kaynaklanan özellikler nedeniyle siparişlerin alım ve teslim tarihleri ile ilgili esnek bir organizasyon şeması oluşturulmalıdır.

Ağır özürlü bireylerin çalıştığı bir iş merkezinin gerekli destek verilmeden diğer firmalarla aynı performansı göstermesini beklemek hayalperestlik olacağı gibi tüm firmalar için geçerli olan rekabetçi ekonomik sisteme en yakın olarak dizayn edilmiş sistemin başarılı olacağını söylemek de yanlış olmaz.

Üretim merkezi mesleki eğitim almış ve üretim atölyesinde tecrübe kazanmış özürlü bireyin normal işgücü piyasasına geçişini sağlayabilecek şekilde dizayn edilmeli ve istihdama katkıda bulunabilmelidir.

Bu merkezlerin varlığının devam edebilmesi ve finansman sorunu yaşamaması, gelirlerinin devamlılığı ile orantılıdır. Dolayısıyla bu üretim süreci ve organizasyonu özürlünün doğasını dikkate aldığı kadar mümkün olduğunca normal bir işyerindeki işçi- işveren ilişkisini de kurmalıdır.

Üretilen mallarda çeşitliliğin ve miktarın arttırılması merkezin üretiminde ve satışlarında bazı ürünlere talep olmaması durumunda diğer ürünlerin satışı ile işletmenin ayakta kalmasını sağlayacaktır.

Üretime katılan özürlülere çalışma saatleri karşılığı ücret verilmesi esastır, ancak bu işletmenin sınırlılıkları, piyasa koşulları ve yasal zorunlulukların öngördüğü optimum noktada tespit edilir.

Çalışarak gelir elde eden özürlüler elde ettikleri gelirle bakım aldıkları merkezdeki harcamalarına belli oranda katkıda bulunabilirler.

Mesleki eğitim ve üretim (iş) merkezlerinde bilgisayar, ahşap, mobilya, metal-torna,bakır işleri, montaj, paketleme, çamaşırhane, el sanatları, hediyelik eşya, serigrafi, resim, seramik, mum, çinicilik, dikiş, tekstil atölyesi, gümüş işçiliği, grafik atölyesi, vb. gibi alanlardan bazıları seçilerek el becerileri geliştirme, meslek eğitimi öğretimi ve üretim faaliyetleri gerçekleştirilebilir.

Mesleki eğitim ve üretim (iş) merkezlerinde yaşam merkezinde kalan özürlü bireylerin yanısıra gündüzlü mesleki eğitim alan, iş atölyelerinde çalışan özürlü bireylerin bulunması üretimi, mesleki eğitim faaliyetlerini, dolaylı olarak çevrede engelli istihdamını arttıracağı gibi yaşam merkezinin de hizmet verdiği yelpazeyi genişletecektir. Gündüzlü olarak mesleki eğitim olanaklarından yararlanmak isteyen engelli bireyler en az sınırlandırılmış ortamda mesleki eğitim öğretime katılacak olup mesleğe hazırlayıcı eğitim imkanlarından yararlanacaklar ve üretime katılacaklardır.

Özürlü bireyin özelliklerine uygun olan, uzman personel tarafından özürlünün maddi, manevi ve yasal suistimalinin olmayacağı ve özürlünün zarar görmeyeceği alternatif istihdam ve çalışma seçenekleri ( partime, geçici veya süreli-mevsimlik işler için diğer firmalara eleman gönderme ) oluşturulur.

Bakımevi ve Yaşam Evleri:

Bu proje kapsamında kurum bakımı, sosyal ve ekonomik yoksunluk içinde bulunan veya evde kendisine bakacak bir yakını bulunmayan bireylerin sağlık, sosyal, psikolojik ihtiyaçlarının giderildiği, boş zamanlarını değerlendirici etkinliklerin özürlü ve özürlü olmayan bireylerle tam bir kaynaştırma ile yapıldığı, sosyal ilişkilerinin ve aktivitelerinin arttırıldığı, toplu bakımın yapıldığı hizmet türüdür. Bakım hizmetlerinde; sürekli destek, bakım, tedavi ve korunmaya gereksinimi olan bireylere yaşadıkları ortamda yaşam desteği verecek hizmetlerin devamını sağlamak ve yaşam kalitelerini arttırıcı önlemlerle, insanca ve özel ihtiyaçları karşılanarak yaşam haklarının güvence altına alınması ve mutlu bir yaşam sürmeleri hayata bağlı olmaları hedeflenmektedir. Çevresel, fiziksel, sosyal ve duygusal gereksinimi olan ve bakım hizmetinden yararlanmak isteyen özürlü bireylere geniş bir seçme özgürlüğü sunulmalıdır. Bakımevindeki bakım hizmetlerinde esas olan; özürlü bireyin özrünün etkisinin azaltılarak ev ve çevresel düzenlemelerle bulunduğu ortam içinde bağımsızlığını sağlayarak destek vermektir. Ancak, özürlülük ve bağımlılık oranı yüksek olan bireylerin kurum bakımını, bağımlılık oranı düşük olanlar ise evde bakım hizmetini seçme hakları vardır. Agiad Yaşam Merkezi nde bakım evinde kalan engelli bireylerin kapasite ve performanslarına göre bağımsız yaşam becerilerindeki ve sosyal yaşam becerilerindeki gelişimlere göre grup evlerine yerleştirilmeleri uygun olabileceği gibi, yaşam evinde kalan engelli bireylerinde kendi başına yada arkadaşları ile yarı zamanlı bakım hizmetlerinden yararlanarak Yaşam Merkezi dışında bir evde yaşamalarına olanak tanınmalıdır. Böylelikle yaşam merkezinin bakımevi ve yaşam evinden yararlanan engellilerin sayılarının artacağı gibi, engelli bireylere bağımsız yaşama ve kendi kendini idare etme imkanı da sunulmuş olacaktır. Yaşam evinde kalırken yaşam merkezi dışında bir evde bağımsız yaşayabilecek durumda olan bireylerin ekonomik bağımsızlıklarını da kazanmış olmaları gerekmektedir. Bu kişilerin bağımsız yaşam için gerekli kriterleri yerine getirdikten sonra yaşam merkezinde bir üretim bandında çalışıyor ve para kazanıyor olması da bağımsız yaşama adım atması için yeterli görülmelidir.

Bakımevinin kapasitesi 40-50 kişi olarak planlanmalı, odalar birer, ikişer kişilik olarak dizayn edilmelidir. Bakımevinde odalarda banyo ve tuvalet bulunduğu gibi, bazı katlarda ortak kullanıma açık büyük banyo ve tuvaletler yer almalıdır. Bakımevi binasında 40-50 kişilik yemek salonu bulunduğu gibi bazı katlarda da bakımevi sakinlerinin yemek yapmasına imkan veren mutfaklar bulunmalıdır. Katlarda bulunan ortak kullanıma açık banyolarda çamaşır makinesi bulunması ve ütü ve temiz çamaşırlar için dolaplarla kaplı bir oda bulunması gerekli görülmektedir. Bakımevinde her katta özürlü bireylerin boş zamanlarını geçirebildikleri bir oturma odası bulunmalıdır. Kurumsal bakım hizmeti bu bakım evinde mümkün olduğu kadar evde bakım hizmetine yaklaştırılmaya çalışılmalı ve bakım evi sakinleri mümkün olduğunca kendi kendine yetebilir hale getirilmelidir. Bakımevi sakinlerinin yılda en az %10’unun grup evlerine geçmesi hedeflenmelidir. Yaşam evlerinden ise %10’unun yaşam merkezi dışındaki evlerde bağımsız yaşamaları için çalışılması hedeflenmelidir. Yaşam evleri yaşam merkezi alanında 6-8 kişilik küçük gruplar şeklinde düzenlenebilir. Bu merkez içerisinde dubleks yapılarda (6-8)dubleks toplam 24-36 kişilik çiftlik tipi topluluklar şeklinde de dizayn edilebilir.

Sosyal bakım hizmetlerinin öncelikle kişiyi sosyal ve fiziksel çevresinden ayırmadan evde bakım hizmet modeli ile sunulmasına itina gösterilmelidir: Sosyal bakım hizmetlerine ihtiyacı olan kişinin, sosyal çevresine her zamankinden daha fazla ihtiyacının olduğu kabul edilmelidir. Evde bakım hizmet modelinde kişinin ev ortamında ve ailesi ile birlikte yaşamını sürdürmesi mümkün olmaktadır. Bu durum ise, hizmetlerin sunumunda hem kolaylık, hem de bakım maliyetlerini makûl bir seviyeye çekmesini sağlamaktadır. Ayrıca, eve dönük haricî profesyonel bakım hizmetleri ile kişilerin huzuru, mutluluğu ve hayata bağlılığı artmaktadır. Bundan dolayı, sosyal bakım hizmetlerinin, bakıma muhtaç kişinin bulunmak istediği sosyal ve fiziksel çevresinde (evinde) sunulmalı ve evde bakım hizmet modeli yaygınlaştırılmalıdır. Evde bakımın etkinliğini artırabilmek için, bakıma muhtaç kişiye, evindeki aile düzeni bozulmadan, mümkün olduğunca kendi kendisine yeterli hâle gelebilmesi yönünde imkânlar tanınmalıdır Evde yaşamak isteyen bakıma muhtaç kişiye, periyodik olarak uzman bakıcılar tarafından, bakıcı aile fertlerinin yükünü hafifletmek ve daha sağlıklı bakım hizmeti verebilmek amacıyla aile dışından profesyonel bakım hizmetleri sunulmalıdır. Bu hizmetler, hem temel bakıma, hem de ev idaresine yönelik günlük hizmetleri içermelidir.

Sosyal bakım hizmetleri, gerek bilimsel, gerekse meslekî açıdan bir çok disiplin ve çalışma alanı ile yakından ilgilidir. Bakıma muhtaç kişinin demografik ve şahsî özelliklerinin yanında hastalık veya özürlülük türüne göre de farklı branşların elemanlarına veya bu branşlarda da eğitim almış sosyal bakıcılara ihtiyaç vardır.

Kurum bakımı ise, aile ortamından yoksun olan veya bakımı güç olan kimsesiz ve(ya) ileri derecede bakıma muhtaç kişiler için düşünülmelidir. Aile ortamından yoksun bu kişilerinde bağımsız yaşam becerileri kazandıktan sonra istedikleri arkadaşları ile eve çıkmaları teşvik edilmelidir.

Kurumsal bakım hizmetlerinde ekip çalışması ile özürlü bireyi, sosyal çevresi ile birlikte bir bütünlük içinde değerlendirmek, bireysel ihtiyaçları merkezinde bakıma yönelik uygun tedbirleri ve uygulamaları tespit etmek ve bakım planını bu istikamette hazırlamak, özürlü bireyin bağımsızlığını tespit edici imkânlar çerçevesinde aktif (rehabilite edici) bakım hizmetleri sunmak ve bireyin potansiyelini ortaya çıkartmak gerekmektedir.

Kurumsal bakım hizmetlerinde çalışacak ekibin, personelin; insan sevgisi ve hoşgörü sahibi olan, sosyal fedakârlık yapabilen, etkin iletişim ve sosyal diyalog becerisi olan, empati ve duygusal iletişim kurabilen, sabırlı ve strese dayanırlığı yüksek kişilerden seçilmesine özen gösterilmelidir. .

Agiad Yaşam Merkezi Bakımevinde aktif bakım hizmetleri, kalitenin korunması ilkesi doğrultusunda ve bireysel (şahsî) bakım plânları ekseninde özürlü bireylerin potansiyellerini de dikkate alarak, kişilerin olabildiğince bağımsızlığını sağlamaya yönelik bakım uygulamalarıdır. Aktif bakım, kişinin belli bir derecede bağımsız olmasını, yani, en azından belli bir seviyede kendine bakabilmesini amaçlamaktadır.

Bakımevinde engelli bireye, kendi kendine yeterli olabilmesi yönünde destek verilmeli, kendi kendine yardım edebilmesi yönünde yardım sunulmalı, sosyal yoksunluk (yalnızlık) içinde olması giderilmeli, psikolojik yetersizlikleri azaltılmalı ve özgüven düzeyi artırılmalıdır. Ayrıca fizikî yetersizlikleri rehabilitasyon hizmetleri ile azaltılmalı ve bakım ihtiyacının düzeyi ve bakım maliyeti düşürülmelidir. Bakım süreçlerinin tâkibi yapılmalı ve kalite sağlanmalıdır. Bakım hizmetlerinde bağımlılık hissi vermekten veya bağımlılığı artırıcı uygulamalardan çok, refakatçılık anlayışını geliştirmek ve(ya) engelli bireye ancak ihtiyaç duyduğu durumlarda destek hizmeti vermek daha yararlı olacaktır. Bakımevinde ve yaşam evinde engellinin bireysel yeteneklerini geliştirici uygulamalara ağırlık vermek, danışmanlık ve rehberlik hizmetleri çerçevesinde bireyin hareket kabiliyetinin veya özgüvenin artırılması yönünde sürekli engelli bireyi motive etmek gerekmektedir.

Agiad Yaşam Merkezinde çalışacak aday personelin eğitimi: Personelin uzman olduğu meslek grubunda yüksek oranda bilgi ve donanıma sahip olması, engelliler alanında çalışmaya istekli olduğu gibi engelliler alanında ve kendi branşı ile ilgili eğitimlerde başarılı olması gerekmektedir. Personelin multi-disipliner yaklaşım, ekip çalışması, engelli bireylerle yaşam ve engelli bireylerin mesleki eğitimi, kaynaştırma üzerine eğitime alınmaları gerekmektedir.

Hayvancılık: kümes hayvancılığı (kuş, tavuk, ördek, hindi, pekin ördeği, deve kuşu, tavşan), küçükbaş hayvancılık (koyun, keçi), ev hayvanı (kedi, köpek), akvaryum (balık), vb. Hayvancılık yatılı-gündüzlü yaşam merkezi sakinlerinin bir çiftlik hayatı yaşayabilecekleri, ahır ve kümeslerin bulunduğu bir yapılanma şeklinde uygun görüldüğü takdirde üretime yönelik olarak planlanabilir.

Ekolojik- Organik Tarım: bahçe bitkileri, meyvecilik, fidanlık, çiçekçilik. Ekolojik tarımla herhangi bir kimyasal madde kullanılmadan üretilecek sebzeler yaşam merkezinin ihtiyacının bir kısmını karşılayacak olup zihinsel engelli bireylerin bahçe ve toprakla ilgilenmelerini doğa ile başbaşa olmalarını sağlayacaktır.

Fidanlık ve/veya Çiçekçilik: Fidanlık ve/veya Çiçekçilik üretime yönelik faaliyetler olacak olup özürlü bireylerin fidan ve çiçek yetiştirme konularındaki mesleki eğitimleri ile bahçıvanlık ve çevre düzenleme konularında yetiştirilmeleri öngörülmektedir. Fidanlık ve çiçekçilik için kapalı seralar oluşturulmalıdır. (Bahçenin düzenlenmesi ve çimlerin ve piknik alanlarının sulanması güllerin ve meyve ağaçlarının budanması gibi işleri de özürlü bireyler yapacaktır. Arazi üzerinde yapılanma planlanırken meyvelik alanların belirlenmesine özen gösterilmelidir. Toprağın ve iklimin özelliğine uygun olarak ceviz, erik, elma, incir, kiraz vb. yetiştirilmesi sağlanabilir.

Piknik Alanı ve İzciler İçin Kamp Alanı: Yaşam Merkezi içinde yer alması planlanan piknik alanı ve izciler için kamp alanının ağaçlık ve hayvan barınaklarından uzak olmasına dikkat edilmelidir. Piknik alanının kafeteryaya, kütüphane, kitap satış ve ürün satış reyonuna yakın olması ve piknik alanı içinde büfe, cafe ve fastfood satış yeri olması gerekmektedir.

Misafirhane/Otel: Sosyal tesis içerisinde yada yapılacak dubleks binaların sayısı arttırılarak yurt dışından ve yurt içinden gelecek konukların kalabilecekleri zaman zaman özürlü bireylere kısa süreli bakım hizmetinin verildiği bir tesisin oluşturulması yararlı olacaktır.

Açık Spor Tesisleri: Açık spor tesisleri yaşam merkezinin belli alanlarına yayılmış, basketbol-voleybol, tenis, mini futbol sahalarının yapımı ve yaşam merkezini çevreleyen bir koşu-yürüyüş ve bisiklet parkurunun oluşturulması gerekmektedir.

Anfi tiyatro: Anfi tiyatro yapılanma içinde bakımevi binasının ortasında kalan bölümün kullanılacağı gibi arazinin durumuna göre piknik alanlarına yakın bir yerde satranç tahtası ve taşarının anfi tiyatronun ortasını oluşturduğu bir düzenleme planlanabilir.

Sosyal Tesis: Sosyal Tesislerde mutfak, restaurant, yemekhane, soğuk hava deposu, kiler, üretilen ürünler satış reyonları, market,vb. bulunabilir. Ayrıca sosyal tesis içinde çok amaçlı kullanıma uygun (sinema, konferans, konser, gösteri vb. için) salon yapılabilir.

Yönetim Binası: Yönetim binası bir veya iki dubleksten oluşan ofis işlerinin, muhasebenin yürütüldüğü küçük bir yapı olmalıdır. Yönetim binasının geniş ve büyük olması yönetimin yaşam merkezinden soyutlanmasına ve yaşam merkezi sakinleri ve çalışanlar, yönetim arasında sıcak iletişim kurulamamasına neden olmaktadır. Yöneticilerin çalışanlar ve engellilerle yaşamı paylaşmalarında içiçe olmalarında sorunların aşılmasında önemli yararlar görülmektedir.

PROJE İZLEME MEKANİZMASI

Proje izleme ve değerlendirme mekanizması AGİAD Yönetim kurulu üyelerinden, vakıf, belediye ve Özürlüler İdaresi Başkanlığı temsilcilerinden oluşturulacaktır. AGİAD Yönetim Kurulu ve Özürlüler İdaresi Başkanlığı önerileri ile İzleme ve Değerlendirme ekibi belirlenecektir.

PROJEDE VARSA ORTAKLARIN VE DİĞER KURUMLARIN PROJEYE KATILIMI VE GÖREVLERİ

Projenin yürütücüsü AGİAD olup proje ortaklarının bulunması, gerekli işbirliği için yazışmalarının yapılması, yurtdışındaki benzer merkezlerin incelenerek oluşturulacak Yaşam Merkezi planlarının çizilmesi, binaların inşaa edilmesi, tefrişatı ve donanımı,

Belediye; Yaşam merkezi için arazi temini, gerektiğinde araç temini, inşaat bittikten sonra çevre düzenlemesi, Yaşam Merkezinde çalışacak personelin vakıf ile seçilmesi ve hizmet içi eğitim verilmesi,yurtdışı eğitimleri ve yurt dışından uzman eğitici personel getirilmesi, Yaşam merkezinin yapılacak protokol çerçevesinde işletilmesi,

Özürlüler İdaresi Başkanlığı ; işbirliği yapılacak kurum ve kuruluşların belirlenmesi, projenin hazırlanması ve standartların belirlenmesinde uzman bilgi ve araştırma desteği sağlaması, ilgili kurum ve kuruluşları proje hakkında bilgilendirmesi, proje ekibini personel, programlar, uygulamalar ve mevzuat konusunda eğitmek

PROJE EKİBİ VE GÖREV TANIMLARI

Projenin yürütülmesinden doğrudan sorumlu olacak proje ekibi AGİAD kurucuları ve yönetim kurulu tarafından belirlenecek olup, hangi kurumdaki görev unvanlardan oluştuğu proje teklifinin son aşamasında aktarılacaktır. Proje ekibi için; tam-zamanlı, yarı-zamanlı, gönüllü, danışman, teknik personel, idari personel gibi ayrımlara gidilebilir. Proje teklifinin gönderilmesi aşamasında projede çalışacak kişilerin isimlerini belirtmeye gerek yoktur. Projede çalışacak ekibin görev tanımları çalışılacak süre, genel/periyodik işler ve raporlama yöntemi olarak kısaca aktarılabilir. Her birinin projedeki işlevi, sorumluluğu ve çalışma ilişkileri tanımlanmalıdır.

AGİAD

Özürlüler İdaresi Başkanlığı

İlgili Belediye,

Üniversite,

PROJENİN KATMA DEĞERİ

Proje Türkiye’ de bir ilk olacak olup özürlü bireylerin topluma üretken olarak katılımlarını sağlayacağı gibi sosyal hayata uyumlarını arttırarak toplumla bütünleşmelerini sağlayacak iş ve meslek sahibi olarak istihdamlarını kolaylaştıracak, aktif bakım hizmetleri ile özürlü bireylere bağımsız yaşam becerileri kazandıracak, kurumsal bakımdan evde bakım modeline geçişi sağlayacak ve özürlülerin yaşam merkezinde kaliteli ve güler yüzlü hizmetlerle yaşamdan zevk alan, yaşama bağlı, mutlu, üretken bireyler olmalarını sağlayacaktır. Toplumun özürlülerle bütünleşmesi ve kaynaşması için yapılacak çalışmalarla özürlüler konusunda duyarlılık yaratacak, yurtdışından ve yurtiçinden gelecek kişilerle yaşam merkezinde sosyal tesislerde özürlü bireylerin etkileşimi sağlanacaktır.

PROJE SÜRESİ VE ZAMAN PLANI

Proje kapsamında 28 Ocak 2005 tarihinde Leonardo da Vinci Hareketlilik Programına başvurulması ve Haziran 2005’te yatırım faaliyetlerinin başlaması öngörülmektedir.

HEDEF GRUP ÜZERİNDE BEKLENEN ETKİLER

Mesleki eğitim hizmetlerinden yararlanacak özürlüleri potansiyelleri ve mesleki becerileri ölçüsünde değerlendirilerek iş-üretim merkezinde, hayvancılıkta, ekolojik tarımda, sosyal tesislerde istihdam edilecek olup mesleki eğitimini ve mesleğe hazırlayıcı uygulamalı eğitimi tamamlayan bireyler için firmalarla görüşmeler yapılarak istihdam imkanı yaratılacaktır.

Bakım hizmetlerinde özürlüleri bakım evinde aktif bakımı ile bağımsız yaşam becerilerinin, sosyal ve kültürel becerilerin kazandırılarak yaşam evlerine geçişi sağlanması beklenmektedir. Yaşam evlerinde yaşayan özürlülerinse üretim sürecine katılarak yaşam merkezi dışında yaşama alışveriş ve topluma uyumlarının gelişmesi ile yaşam evi dışındaki evlerde bağımsız yaşamaları imkanı yaratılacaktır.

Kurulacak olan çok programlı merkezler mesleki rehabilitasyonun önemi sanırım yukarıdaki cümlelerden anlaşılıyor.