Zihinsel Engelliler

1 .ZİHİNSEL ENGELLİLER

Bu tür engele sahip çocuklar 3 grupta ele alınmaktadır;

A-İleri Derecede zihinsel Engelliler:

Bu çocuklar; klinik bakıma muhtaç, zeka bölümü sürekli olarak 0-25 arasında olup da hayata kesinlikle uyum sağlayamayan ve sağlık kurumlarında devamlı klinik bakıma ihtiyacı olan engellilerdir.

Aileye öneriler

1)     İleri derecede zihinsel engelli çocuklarda yaralayıcı davranışlar; saçını çekme.

Kafasını vurma v.b. davranışlar ortaya çıkmaktadır. Bazı uzmanlara göre bunun nedeni çocuğun çevresel ve sosyal uyaranlardan aşırı derecede soyutlanmasıdır. Bu durumda çocuk gereksinim duyduğu ancak çevresinden alamadığı uyaranları kendisi yaratmaktadır. Çocuğun kendine zarar verici bu davranışlarını azaltmak için çocuğa uyarıcı zenginliği sağlayınız.

2)     İleri derecede zihinsel engelli çocukların düşük düzeydeki işlevleri nedeniyle

eğitim programlarında öz bakım (tuvalet alışkanlığı, yemek yeme v.b.) dil ve hareket becerilerine daha fazla önem verilmelidir.

3)     İleri derecede zihinsel engelli çocuğun basma kalıp ve  kendini  yaralayıcı

davranışlarını iyileştirmede yaygın olarak davranış değiştirme yöntemi uygulanmaktadır. Davranış değiştirme yönteminde istenilen davranışı arttırmak istenilmeyen davranışları azaltmak yada ortadan kaldırmak için tutarlı olarak pekiştireç yada cezalandırma yöntemleri uygulanmaktadır. Pekiştirme zaman geçirilmeden ve açık bir biçimde yapılmalıdır. Örnek (çocuğa ilgi gösterilmesi gibi sosyal nitelikte bir pekiştireç olabilir.)

4)     İleri derecede geri zekalı çocuklar bir defa da pek çok kavramı öğrenemezler.

Bu nedenle kavramlar çocuğa tek tek öğretilmelidir. Bir’ kavram iyice öğrenilmeden diğerine geçilmemelidir.

5)     Kısa, basit ve somut komutlara çocuk alıştırılmalıdır. Olumsuzdan daha çok

olumlu ifadeler kullanılmalıdır.

6)  Acele ve telaşlı emirler yerine sakin ifadeler kullanılmalıdır.

7) Güven sarsıcı durumlardan (sözlerle, isteklerden) kaçınılmalıdır. Çocuğu

başkalarıyla kıyaslamayın, davranışlarından ötürü eleştirmeyin, şiddete (dayak ) baş vurmayın.

1)     İleri derecede zihinsel engelli çocuklarda konuşma bozukluğu, topluma

uyumsuzluk, dikkat v.b. problemleri fazladır. Bu çocuklar aileleri tarafından korunmaya muhtaçtırlar.

2)     ileri derecede zihinsel engelli çocuğunuzu dışarıya çıkarmanız, normal

yaşıtlarının ev dışı ortamlarda görerek, yaşayarak öğrendiklerini onun da öğrenmesi için gereklidir. Kendinizi ve çocuğunuzu toplumdan ‘uzak tutmayın.

3)     Çocuğunuzda hiçbir değişme gözlemiyorsanız yada hiçbir gelişme

olmadığını düşünüyorsanız, hiçbir yeni beceri öğrenmiyorsa öğretmeniyle, doktoruyla, diğer anne-babalarla görüşün. Böylece aksayan noktayı, problemi bularak onun eğitiminden en fazla yararlanmasını sağlamış olursunuz.

B-Öğretilebilir Düzeyde Zihinsel Engelliler

Zeka bölümü çeşitli ölçeklerde 25-44 arasında olup da sağlık kurumlarıyla işbirliği içerisinde gerçekleştirilebilecek özel eğitim ve rehabilitasyona muhtaç olan engelli çocuklardır

Aileye Öneriler

1)  Var olan yeteneklerini en iyi kullanılabilir duruma getiriniz.

2)     Öğretilebilir düzeydeki çocuklar görmek ve işitmekten çok yaparak öğrenirler.

Öğrenmede işitme ve görmede önemli olmakla birlikte yaparak öğrenmede daha yararlı sürekli sonuçlar sağlar. Çocuğun evdeki faaliyetlere katkıda bulunmasını sağlayın.( Örneğin, yattığı yatağı düzeltmesi, masaya bardak ve tabak yerleştirmesi v.b.)

3)     Öğretilebilir düzeydeki çocuklar başkalarının istediklerini değil, ilgi duydukları

şeyleri öğrenirler.

4)     Pratik hayatta kendine yetecek kadar temel beceri ve alışkanlıkları

kazandırmak gerekir. (örneğin, yemek yeme, tuvalet alışkanlığı v.b. kazandırma)

5)     Aşırı koruyucu ve kollayıcı tavırlarla bağımsızlıklarının engellenmesini, kötüye

kullanılmasını, İstismar edilmesini önleyici tedbirler almak gerekir.

6)     Boş zamanlarını yaralı bir şekilde değerlendirmesini sağlayıcı faaliyetlerde

bulunmasını sağlayın ( Örneğin, televizyon seyretmek, arkadaşlarıyla oyun oynaması v.b.)

7)     Her yaşantı her çocuk için ayrı bir anlam taşır Çocukların toplumla

etkileşmesine ve değişik yaşantılarda bulunmasını sağlayın.

8)    Güven sarsıcı durumlardan ( sözlerle, isteklerden ) kaçınılmalıdır. Çocuğu

başkalarıyla kıyaslamayın, davranışlarından ötürü eleştirmeyin.

9)     Öğrencinin başarılı çalışmaları mutlaka görülmeli, değer verilmeli ve gerekirse

ödüllendirilmeli

Öğretmenlere Öneriler

1)     Kısa ve basit konulara  çocuk alıştırılmalıdır. Olumsuzdan daha çok olumlu

ifadeler kullanılmalıdır.

2)  Acele ve telaşlı emirler yerine sakin ifadeler kullanılmalıdır.

3)  Etkinlikler seviyeye uygun, somut ağırlıklı ve basit olmalıdır.

4)     Öğrencinin başarılı çalışmaları mutlaka görülmeli, değer verilmeli ve gerekirse

ödüllendirilmelidir. Bu becerilerini daha da geliştirmeleri için desteklenmeli ve aileye gerekli rehberlik yapılmalıdır.

5)     Öğretilebilir çocuklar görmek ve işitmekten çok yaparak öğrenirler.

Öğrenmede işitme ve görmede önemli olmakla birlikte yaparak öğrenmede daha yararlı sürekli sonuçlar sağlar. Çocuğun derse katılmasını sağlayıcı etkinliklerde bulunmasını sağlayın. (Örn. sınıfta çocuğa söz hakkı vermek v.b.)

6)     Etkinliklere çocuğun gelişim seviyesine uygun araç-gereç ve çalışmalarla baş

lanılmalıdır.

7)     Becerilerin kazandırılmasında doğru davranışların verilmesi gerekir.

Çocukların düzgün konuşmasını isteyen öğretmen her şey den evvel kendisi düzgün konuşmalıdır.

8)     Öğrencilere gerekli ve yeterli ferdi çalışma alışkanlıklarını kazandırabilmek

için öğretmen başlama, devam, değerlendirmede daima öğrencileri ile birlikte olmalıdır.

C-Eğitilebilir Düzeyde Zihinsel Engelliler

Zeka bölümleri çeşitli ölçeklerle sürekli olarak (45-75) arasında olan engelli çocuklardır. Gerilik derecesine göre (8-12 ) yaş seviyesinde bir zekaya sahip olabilirler.

Aileye Öneriler

1)  Eğitilebilir zihinsel engelli Çocuğu bu özrü ile kabullenin,

2)     Eğitilebilir zihinsel  engelli çocuklar zeka, akademik başarı, sosyal uyum

yönünden yaşıtlarından geri olduğu için dışlamayınız, küçümsemeyiniz, eleştirmeyiniz, kıyaslamayınız.

3)     Eğitilebilir zihinsel engelli çocuktan yapabileceğinden fazla başarı

beklemeyiniz.

4)     Eğitilebilir zihinsel engelli çocuğun eğitiminde sabır ve hoşgörü

göstermezseniz, çocuğa destek olmazsanız çocuğun var olan ilgi, yetenek ve İsteğini köreltmiş olursunuz. Çocuğun sorularına basit ve kısa kelimelerle (anlayacağı) şekilde cevap vermeye çalışınız.

5)     Çocuğun sosyal ilişkilerini geliştirmesi için arkadaşlarıyla oynamasına. yeni

arkadaşlıklar edinmesine müsaade edin. Evde kapalı kalması Çocuğun sosyal yönünü geriletecektir.

6)     Çocuğun temel eğitimi sonrasında, aile çevresinin de kolayca takip

edilebileceği bir iş yerinde meslek edinmesi sağlanabilir.

7)     Öğretmenle sıkı diyalog kurulmalı, sınıftaki çalışmaların devamının evde de

sağlanması mümkün olmalı.

8)     Çocuğun basit komutlara alışması için evde egzersizler yapılmalıdır.( bardağı

getir’ koltuğa otur / git- gel v.b.)

Öğretmenlere Öneriler

1)  Eğitilebilir zihinsel engelli çocuktan kapasitesi üzerinde başarı beklemeyiniz.

2)     Okulunda ve sınıfında çocuğa yapabileceği görevler veriniz.(Teneffüslerde

sınıfı koruma, tahta sildirme ve tebeşiri koruma v b.) bu sayede çocuğun kendine olan güveni sağlanmış olur.

3)     Eğitilebilir zihinsel engelli çocukların kendilerini ifade etme zorlukları

olduğundan sınıfta onlara daha fazla zaman ayırın ve kendini ifade edebileceği farklı yollan uygulayın ( 0m. basit konuları anlatma, not alma v.b.)

4)     Sınıftaki çocukları eğitilebilir zihinsel engelli çocuğun durumundan uygun

şekilde haberdar etmek ve ona karşı olumsuz tutumlar takınmalarını önlemek gerekir.(Bu durum engelli çocuğun sınıfta olmadığı zaman yapılmalı, zihinsel engelli olduğu söylenmemeli, öğrenme problemi olarak tanıtılmalı)

5)     Eğitilebilir zihinsel engelli çocuğun kavrama ve anlaması normal çocuklardan

zayıf olduğu için öğretirken somut materyallerden yararlanın.

6)     En ufak başarısını ödüllendirin. Bu durum çocuğa çok büyük bir haz verir.

Öğrenmeye teşvik açısından çok önemli bir yer teşkil eder.

                                                           II-AĞIR ÖĞRENENLER

Çok geç ve güç öğrenirler, genelleme yapamazlar, dikkati dağınık ve dikkat süresi kısadır. soyut şeyleri çok zorlukla öğrenirler, öğrendiklerini çok çabuk unuturlar, kolayca yorulur ve sebatsızdırlar, kendilerine olan güvenleri azdır, oyun ve toplum kurallarına uymakta zorluk çekerler, bazen hiç uymazlar.

Aileye Öneriler

1)  Çocuğunuzda herhangi bir problem ( geç, güç öğrenme, unutkanlık v.b. ) fark

ettiğinizde öğretmeniyle hemen diyaloğa girin ve bir rehberlik uzmana ulaşarak problemin kaynağını araştırın.

2)     Çocuğunuzu olduğu gibi kabul edin, çevreden gizlemeyin. Kıyaslayıp-

eleştirmeyin.

3)  Aşırı derecede koruyucu olmayın. Bu, çocukta kendine güveni azaltır.

4)  Çocuğa yapabileceği işleri yaptırın. Başardığı işlerde teşvik edin, ödüllendirin

5)  Basit sözcükler ve kısa cümleler kullanınız.

6) Çocuğunuzdan zihinsel olarak ne yapmasını istiyorsanız, tam ve açıkça

söylemelisiniz. Yani genel ifadelerden çok  özel  ifadeler kullanmalısınız.  Eşyalarını ortadan kaldır ifadesi yerine “oyuncağı yerine koy” ifadesi kullanılmalıdır

7)     İsteklerinizde ve koyacağınız kurallarda tutarlı olun Ne zaman nasıl davranış

bekleniyorsa çocuğunuza bunu anlatın ve bu beklentinizi bir daha değiştirmeyin. Böylece çocukta karalı davranışlar gelişecektir. Kararsız olursanız, çocuk paniğe kapılabilir.

8)  Çocuğunuza acele komutlar yerine yavaş ve basit komutlar veriniz.

8)     Tehdit etmekten sakının. Tehdit, çocuklar üzerinde bir çok olumsuz etkiler

yapar;çok yapıldığında çocuklar hiç aldırmaz ve davranış bozukluğu düşmanlık duygularını teşvik eder.

9)     Bu çocukların kasları tam gelişmemiştir. Bunu sağlamak amacıyla el

temrinlerine ve becerilerine yer verilmeli ( kaba boyama, çamur- hamur gibi maddelerle

 oynama, makasla kağıt kesme, boncuk dizme)

10) Çocuğa öz bakım becerileri öğretilmelidir. ( Giyinme, kendi kendine yemek

yeme, yıkanma v.b)

11) Öğretmenin okulda vermiş olduğu derslerin evde de devam edebilmesi için

çocuğunuzun ödevlerini takip edin, sık tekrar yaptırın. Çocuğunuz çabuk sıkılacağından (ağır öğrenen çocukların temel özelliğidir), sıkıldığında etkinliği bırakın, sevdiği bir şeyi yapmasına izin verin (tv. seyretme, oyun oynama vb) sonra tekrar etkinliği çalışın. Bu şekilde dikkat dağınıklığını da engelleme olanağına sahip olursunuz.

Öğretmenlere Öneriler

1.   Velilerle işbirliği yapmalıdır.

2.      Küme çalışmalarına öncelik sağlamalı,onların birbirleriyle iyi geçinmeleri ve

zamanlarını verimli şekilde kullanmaya teşvik edilmelidir.

3.      Zaman zaman öğrencinin defterleri toplanarak yanlışlar üzerinde sınıfça

çözümler aranmalıdır.

4.      Öğrenci,eğitim-öğretim çalışmalarında etkin aktif duruma getirilmelidir.

5.      Basit sözcükler ve kısa cümleler kullanılmalı, kendilerini sözle anlatmaya

teşvik edilmelidir.

6.   Somut materyallerden faydalanılmalıdır.

7.      Başarı ile yapılmış işler üzerinde önemle durulmalıdır. Çocuklar başarılı

oldukları faaliyetlerle ilgilendiğinden, bu durum güdüleyici olacaktır.

8.      Çocukların özgüvenin artırıcı ifadeler kullanılarak öğrenme için cesaret

verilmelidir.

9.      Çocuklara arkadaşları önünde müdahale etmekten kaçınılmalıdır. Çocukların

uyumsuz davranışlarını sınıf huzurunda tartışmamalıdır.

10. Ağır öğrenen çocuklar çekingen olduğundan, sosyal ilişkilerde ön planda yer

verilen görev dağılımlarında bu çocuklarda göz önünde bulundurulmalıdır.

11.      Arkadaşlarıyla kıyaslanmamalıdır.

12. Eleştirilmemeli, “Doğru olan bu....” diyerek başlayan ikna edici ifadelerle

yanlış gösterilmelidir.

http://www.psikolojikdanisma.net