Zihinsel engelli ogrencilerin iletisim becerilerinin guncellestirilmesi- 2.kisim
Cascella, P., & McNamara, K. (2005). Empowering students with severe disabilities to actualize communication skills. Teaching Exceptional Children, 37, 38-43.
Iletisim guncellestirilmesi basamaklari
1.Basamak: Iletisim profilinin yaratilmasi
Agir zihinsel engelli ogrencilerin becerilerinin guncellestirilmesi ile ilgili olusturulan amaclarin gerceklestirilmesinde ilk yapilmasi gereken cocugun iletisim profilinin cikarilmasidir. Bu profil cocugun yapabildigi iletisimler ve kullandigi iletisim sekilleri ve bunlarin islevlerinin tepsit edilmesi ile olusturulur. Iletisim sekilleri olarak cocugun iletisim kurmak icin sectigi yollar, islevleri ve cocugun niye iletisime gectiginin tespitidir. (tablo 1 ve 2)
Cocuklarin porfilinin cikariminda iletisim bicimleri ve onlarin islevlerine ek olarak sadece cocuga has olan yontemlerinde tespiti gereklidir. Ornegin, bir ogretmenin bir toplantida belirttigi gibi ogrenci yeteri kadar isi oldugunda bazen bunu eliyle itmekte bazen de bu islere donuk olarak basini belli bir sekilde sallamaktadir.
Cocugun egitim takimi bu profilin olusturulmasi icin yaklasik bir saatlik bir calisma yapmalidir. Bir uyenin liderliginde tartisilmali ve bir kayit tutulmasi gerekir. Yonetici tartismaya soracagi sorularla yon vermelidir. Bu sorular cocugun kullandigi olasi yontemlerin tespiti icin bilhassa gerekli olacaktir. Cocuga ozel davranislarin farkli kisiler tarafindan farkedilip farkedilmedigi ve nasil yorumlandigi oneminden dolayi cok iyi tespit edilmelidir. Yonetici cesitli sorular yonelterek; mesela, uzgun oldugunu nasil belirtiyor? Birseye ilgisi oldugunu nasil belli ediyor, tanimlar misiniz? gibi sorularla takimi yonlendirmelidir.
Bunlara ek olarak, tartismayi yoneten kisinin soracagi diger sorularla iletisim bicimlerinin islevlerinin ne olduguna dair fikirler olusmasini saglamasi gerekir. Cesitli sorular, birinin elini tuttugunda bize ne anlatmaya calisiyor? gibi Ayrica durumlara ozel sorularda sorabilir. Mesela ogle yemegi sirasinda neler yapiyor, nasil iletisime geciyor? gibi sorular faydali olabilir.
Bu toplantinin sonunda kayitlara bakilarak bir ozet cikarilir ve bir yontemler listesi cikarilir. Liste tamamlandiginda takim uyeleri bu listeyi cocukla iletisimde olan herkesle paylasir (mesela diger ogretmenler, aile, servis soforu, vs.)Bunun amaci cocukla bir sekilde iletisimde olan bireylere ortamlara olusabilecek siradan durumlarla alakali iletisim imkanlarinin arttirilmasidir ve daha net manali iletisim ortamlarinin yaratilmasidir. Bu da cocugun ve digerlerinin ortak olarak iletisime girme davranisinin arttirilmasi icin faydalidir.
2.Basamak: Sinif rutinlerinde iletisim sekillerinin belirlenmesi
Ikinci basamak olarak yapilmasi gerekn cocugun guncellestirilen becerilerinin sinif ortamina adapte edilmesidir. Bu yuzden egitimsel takim sinif icinde rutin sekilde gerceklesen ikili konusmalar, iletisim beklentileri ve iletisim firsatlari hakkinda bilgi sahibi olmalidirlar.
Jessicanin (makalenin konusunu olusturan ogrenci) durumunda, onun akademik ve gunluk yasam becerileri programindaki etkinlikler gozlemlenmis ve ogretmenleri ile iletisim becerilerini tespit etmeye donuk olarak konusulmustur. Dil ve konusma terapisti ve/veya ozel egitim ogretmeni sinif ortaminda ki iletisim beklentilerini de farkederek kaydetmelidir. Ornegin, matematik ogretmeni derse girerken cocuklari selamlar ve onlarinda belli bir bicimde ogretmeni selamlamalarini bekler. Veya fen ogretmenide siklikla ogrencilerin grup olarak calismasina donuk etkinlikler duzenler ve ogrencilerin bu calismalarda yer almalarini ister.
Gozlemciye dusen ogrencinin icinde bulunacagi iletisim ortamlarini ve beklentilerini en iyi sekilde tespit etmekdir. Gozlemci bunun icin gozlem disinda ogretmenlerle gorusmeler de yapabilir ve digger cocuklari da gozleyerek buldugu beklentilerle, normal gelisen akranlarin o beklentileri karsilayip karsilamadigina bakarak bulgularinin uygunluguna karar verebilir. Boylece, gozlemcinin kendini ogretmen ve akran perspectivene koyarak engelli cocuktan beklenenleri anlamasina yardim eder.
Bundan sonra, gozlemci tipik iletisim durumlarini, etkinlikleri, beklentileri, dogal ortam desteklerini kayit haline donusturur. Bu kayitlarin en azindan bir gunluk sinif gozlemi ve ogretmenle gorusmeyi icermesi gerekir.
3.Basamak: Iletisim profilinin okul orutinlerine ve programlarina uyarlanmasi
Bu basamakta ilk yapilmasi gereken calisma takiminin tekrar bir araya gelerek yapilabilecekler ve yapilmasi gerekenler uzerine calismasidir. Bu toplantida cocugun okul ortamindaki rutinlere uyumunu kolaylastiracak bir destek programi yaratilir. Bu uyum surecinin cocugun iletisim becerilerinin iletisim ile ilgili beklentileri karsilamasi icin neler yapilacaginin belirlenmesidir.
Bu calisma sonunda bir iletisim plani cikarilir ve bu plan cocugun yapabildiklerini (iletisim bicimi), nedenleri (iletisim biciminin islevi), ve belli ortamlardaki ileitisim ihtiyaclarinin belirlenmesidir. Ornegin, Jessicanin BEP inde soyle bir amac bulunabilir; Jessica okul bitis saatinde eve gitmek istedigini belirtmek icin ileri dogru baker (burada belli bir bakis sekli belirlenir).
4.Basamak: Iletisim profilinin genisletilmesi
Cocugun iletisim becerilerini genellestirebilmesi icin yapilabilecek birseyde iletisim ortamlarinin yaratilmasidir. Mesela, Jessica yemek istemedigi yemegi belirtmek icin birseyleri itmeyi kullaniyorsa, ogretmenler bu diger davranis bicimlerini bu iletisimi desteklemek icin kullanabilirler. Oturma posizyonu veya sekli, belli isaretler, ve seslerin kullanimida eklenerek cocugun iletisim bicimleri genisletilebilir. (tablo 3)
5. Basamak: Iletisim destek planinin etkililiginin tespiti
Yaratilmis olan bu planin cocugun egitim takimi tarafindan duzenli olarak control edilmesi, cocuktaki ilerlemelerin belli bir kayit altina gecirilmesi gerekir. Dinamic degerlendirme yontemini kullanarak takim uyeleri gozlemlerini ve olcumlerini cocugun zaman icindeki degisimlerini, gelisimlerini, degisenleri gostermek icin kullanabilirler. Egitim takimi ayrica kendilerinin cocugun manali iletisimler kurmasi icin yaratilan firsatlari yaratmada ne kadar etkili olabildiklerini tespit etmeleri gerekmektedir.
Ceviren notu: bu makalenin son kismi ulkemiz sartlari ile baglantisini kaybettigi icin cevrilmemistir.
|
Tablo 1 Iletisim bicimleri ornekleri |
|
|
Sesler ve seslendirmeler Gercek manali veya manasiz sesler Isaret dili veya sekillendirilmis hareketler Nesneleri itme Isaret etme Ulasmaya calisma |
Gostermeye calisma Goz ucuyla bakma Basini sallama Oturus bicimi Resimlere isarte veya degistirmeye calisma Tutarak veya isaret ederek nesneyle ilgilenme Yuz ifadeleri |
|
Tablo 2 Iletisim islevleri |
|
Nesne, kisi ve etkinliklerin isimlendirilmesi Kisilere ne yapacagini soyleme Yardim isteme Iletisimden sosyal tatmin edinme Etkinliklerle ilgilenme Protesto etmek Duygusal ve fiziksel rahatsizligini belli etme Birseyler isteme (nesne, etkinlik, kisi vs.) Secim yapma Dilekte bulunma |
Tablo 3: BEP amaclarini destekleyici iletisim guncellestirilmesine programi
|
1. Iletisim biciminde guncellestirme |
|
|
|
Jessicanin hareketi |
Islevi |
Ortam |
|
Uyarlanmis isaret |
Reddetmek |
Yemek zamani |
|
Vucd bicimi |
|
|
|
Itme davranisi |
|
|
|
Seslendirme |
|
|
|
Iletisim biciminde guncellestirme |
|
|
|
Seslendirme |
Reddetmek |
Grup calismasi |
|
|
Yardim istemek |
|
|
|
Dikkat cekmek |
|
|
|
Hisselerini belirtmek |
|
|
Iletisim ortamlarinin guncellestirilmesi |
|
|
|
Seslendirme |
Dikkat cekme |
Matematik dersi |
|
|
|
Yemek zamani |
|
|
|
Koridorda bir ogretmenin yanindan gecerken |
[ Üyelere Özel ] 28-04-2007 18:27:11
elbetteki kaynak olarak çok güzel ama ben isterdimki ufak uygulamalar da olsaydı. ama belki bizler tamamlarız altını birgün. teşekkürler.
[ Üyelere Özel ] 17-05-2006 09:56:36
ağır zihinsel engelli çocuklarla çalışıyorum.yararlacağım bilgiler var.