Yeni Bir Çalışma, Epilepsi İlaçlarının Otizm Belirtilerini Başarıyla Tersine Çevirdiğini Buldu

Otizm spektrum bozukluğunun altında yatan nörolojik mekanizmalar, retiküler talamik çekirdeğe ve duyusal işleme ve davranış modülasyonundaki rolüne o

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) anlayışımızı yeniden şekillendirmeye hazırlanan çığır açıcı bir çalışmada, Stanford Tıp Merkezi'ndeki araştırmacılar, retiküler talamik çekirdeği (RTN), hiperaktivitesinin bozukluğun karakteristik birçok davranışını yönlendirdiği görülen kritik bir nörolojik merkez olarak tanımladılar. Bu keşif, belirli beyin devrelerini düzenleyerek otizmin temel semptomlarını hafifletebilecek hedefli tedaviler için yeni yollar açıyor.

Talamus ve serebral korteks arasındaki arayüzde bulunan RTN, öncelikle duyusal bilginin bekçisi olarak işlev görür ve gelen uyaranların beynin daha yüksek bölgelerine akışını düzenler. Talamo-kortikal işlev bozukluğunun otizmle bağlantılı olduğuna dair önceki bilgilere rağmen, RTN hipereksitabilitesinin kesin katkıları şimdiye kadar belirsizliğini korumuştur. Araştırma ekibi, ASD'nin temel özelliklerini genetik olarak taklit eden köklü bir Cntnap2 gen nakavt fare modelini kullanarak, sinirsel aktiviteyi titizlikle kaydetti ve ilgili davranışları gözlemledi.

Genetiği değiştirilmiş bu fareler, ışık flaşları ve hava üflemeleri gibi duyusal tetikleyicilere maruz kaldıklarında RTN nöronal ateşleme hızlarında belirgin artışlar sergilediler. Daha da ilginci, RTN, nöbet olaylarını tetikleyen kendiliğinden hiperaktivite patlamaları gösterdi ve bu da otizmli bireylerde epilepsinin birlikte görülme sıklığının artması için somut bir nöral altyapı sağladı. Nitekim epidemiyolojik veriler, epilepsinin OSB'li kişilerin yaklaşık %30'unu etkilediğini göstermektedir; bu da genel popülasyondaki %1'lik yaygınlıkla keskin bir tezat oluşturmaktadır.

Bu bilgilerden yararlanan araştırmacılar, RTN nöron uyarılabilirliğinde rol oynayan T tipi kalsiyum kanal aktivitesini seçici olarak azaltan Z944 adlı deneysel bir antiepileptik ilaç uyguladılar. Z944 tedavisinin, RTN içindeki sinirsel hiperaktiviteyi normalleştirdiği ve fare modelinde otizm benzeri fenotipleri önemli ölçüde iyileştirdiği dikkat çekicidir. Bu iyileştirmeler, dış duyusal uyaranlara karşı duyarlılığın azalması, nöbet duyarlılığının azalması, tekrarlayan motor davranışların azalması ve sosyal etkileşim ölçümlerinin iyileştirilmesini kapsamaktadır.

Nedenselliği daha titiz bir şekilde araştırmak için ekip, RTN aktivitesini baskılamak veya artırmak için yalnızca tasarımcı ilaçlar (DREADD) tabanlı nöromodülasyon teknikleriyle aktive edilen tasarımcı reseptörleri kullandı. Otizm modeli farelerde RTN hipereksitabilitesinin baskılanması, farmakoterapiyle görülen faydalı etkileri tekrarlarken, nörotipik farelerde RTN aktivitesini yapay olarak artırmak otizm benzeri davranışsal eksikliklere neden oldu. Bu çift yönlü kontrol, RTN hipereksitabilitesinin gözlemlenen semptomatolojinin temel mekanik itici gücü olduğunu kesin olarak ortaya koymaktadır.

Farmakogenetik, elektrofizyoloji ve davranışsal sinirbilimin bu zarif birleşimi, RTN'yi yeni ve umut vadeden bir terapötik hedef olarak konumlandırıyor. Devre özgüllüğünden yoksun genel yaklaşımların aksine, RTN işlevini normalleştirmeye yönelik müdahaleler, otizme özgü duyusal işleme anormalliklerini ve sosyal eksiklikleri potansiyel olarak düzeltebilir. Dahası, Z944 ve ilgili bileşiklerin epilepsi tedavisi için halihazırda araştırılmakta olması, translasyonel engellerin en aza indirilmesine ve klinik uygulamaların hızlandırılmasına olanak tanıyabilir.

Çalışma ayrıca, ASD ve epilepsi arasındaki nörobiyolojik örtüşmeyi de aydınlatarak, RTN devrelerindeki aşırı uyarılabilirliğin ortak bir patolojik bağlantı noktası oluşturduğunu ileri sürmektedir. Bu bakış açısı, bu bozukluklar arasında sıklıkla gözlenen eş zamanlılığı açıklamaya yardımcı olabilir ve her iki semptom alanını aynı anda ele alan entegre tedavi stratejilerini teşvik edebilir.

Bu bulgular, otizmin sinirbiliminde önemli bir ilerlemeye işaret etmekte ve RTN gibi subkortikal yapıların karmaşık davranışsal fenotipleri şekillendirmedeki önemini vurgulamaktadır. Tarihsel olarak, ASD araştırmalarının çoğu kortikal ve sinaptik anormalliklere odaklanmıştır; ancak bu çalışma, duyusal tetikleme mekanizmalarındaki işlev bozukluğunun bozukluğun klinik görünümüne nasıl kritik bir katkıda bulunduğunu vurgulamaktadır.

Otizm modellerinde RTN hipereksitabilitesinin moleküler temellerini açıklamak ve benzer örüntülerin insan hastalarda da ortaya çıkıp çıkmadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. RTN aktivitesinin gelişimsel seyrini inceleyen uzunlamasına çalışmalar, müdahale için önemli pencereleri de ortaya çıkarabilir. Ayrıca, bu nöromodülatör yaklaşımın diğer hayvan modellerine genişletilmesi, bulguların genelleştirile bilirliğini doğrulamak açısından kritik öneme sahiptir.

Özetle, RTN hipereksitabilitesinin otizm spektrum davranışlarında nedensel bir faktör olarak tanımlanması, yeni, devre odaklı tedaviler için bir umut ışığı sunmaktadır. Temel sinirbilim ve klinik tedaviler arasındaki boşluğu kapatarak, bu araştırma otizmin ortaya çıkardığı çok yönlü zorlukları hafifletme olasılığımızı artırmaktadır.

YUKARIDAKİ YAZININ ORJİNAL İNGİLİZCE KAYNAK LİNKİ:
https://scienmag.com/
https://scienmag.com/epilepsy-drugs-successfully-reverse-autism-symptoms-in-mice-new-study-finds/?fbclid=IwY2xjawMqmi9leHRuA2FlbQIxMABicmlkETBXN0YxRnFCaTIxNXNCclRYAR50OcTWecFQwGCnGviS9Pxc9xyHrfzhOVjIFJLWmzQY9WC-PTl2YRq6Ty4VWQ_aem_LEsbU6obbV1FA6oB5GtxDQ
Araştırma Konusu:

Otizm spektrum bozukluğunun altında yatan nörolojik mekanizmalar, retiküler talamik çekirdeğe ve duyusal işleme ve davranış modülasyonundaki rolüne odaklanılarak araştırılmıştır.

Makale Başlığı:

Retiküler Talamik Hipereksitabilite, Otizm Spektrum Bozukluğu Davranışlarını Cntnap2 Otizm Modelinde Yönlendiriyor

Haber Yayın Tarihi: 20-Ağu-2025

Web Referansları:

https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adw4682

Referanslar:

Huguenard, J., Jang, S.-S., ve diğerleri (2025). Retiküler Talamik Hipereksitabilite, Otizm Spektrum Bozukluğu Davranışlarını Cntnap2 Otizm Modelinde Yönlendirir. Science Advances , DOI:10.1126/sciadv.adw4682.