Yanık ve Rehabilitasyonu

Yanık,insan derisinin bazı sıcaklık ajanları ile temas ederek,o bölgede kızarıklık,yara ve daha ileri boyutlarda ise deri kaybı meydana gelmesiyle oluşan bir durumdur.Ciddi bir şekilde yanığı olan hasta,kol yada bacaklarını kaybedebilir,deride,derialtı dokularda ve kaslarda kısalığa neden olur ve o bölgede çeşitli boyut ve derinliklerde yara yada izler bırakabilir.Bu durumdaki bir hastanın bir ekip tarafından ele alınması ve iyi bir bakım altında bulunması şarttır.Genelde bu ekip,cerrah,hemşire,iş-uğraşı terapisti,fizyoterapist,doktor,medikal sosyal çalışmacı ve psikolog gibi elemanlardan oluşmaktadır.

            Yanıklar,meydana getirdikleri harabiyete göre 3 kısımda incelenir.

1-Yüzeyel yanıklar(1. derece yanıklar): Bu tür yanıklar,genelde sadece derinin en üst yüzeyinde kızarıklık ve hafif bir ödem meydana getirirler.Bu tür yanıklar,çok ciddi olmamakla beraber deride iz bırakmazlar ve tedavi gerektirmezler,yalnızca yanık oluştuktan hemen sonra o bölgenin buz veya soğuk su altında tutulması gerekir.Bu işlem hem deride hem kızarmayı hem de ağrıyı önler.Yanan bölgede,yanık oluştuktan ortalama 5-7 gün sonra ince bir deri (epitelium) soyulması meydana gelir ve bir süre sonra deri eski haline dönebilir.Örnek olarak güneş yanığı,sıcak su,sıcak süt,çay dökülmesi yada sıcak bir nesneyle kısa süreli bir temas (mesela sobaya dokunmak gibi) sonucunda oluşan yanıklar yüzeyel yanıklardır.

2-Parsiyel yanıklar (2. derece yanıklar): Bu tür yanıklar derinin en üst bölgesi ile birlikte biraz daha derine doğru inen yanıklardır.Bu yanıklardan sonra bölgede bir yara (skar doku) meydana gelir ve tedavi şarttır.Deride nadiren de olsa iz bırakırlar.Hatta biraz daha derine giden 2. derece yanıklarda bazı durumlarda fonksiyon kayıpları dahi meydana gelebilir ancak bu durum geçicidir ve yara iyileşmesinde sonra fonksiyonlar eski haline dönebilir.İyileşmeleri en erken 2 hafta olup 3 haftayı geçen parsiyel yanıklar da meydana gelebilir.

3-Tam yanıklar(3. derece yanıklar): Bunlar,yanıklar arasında en ağır ve ciddi olan yanıklarlar.Tüm deri harap olur ve deri altındaki dokular,kaslar ve ligamentler dahi etkilenebilir.Bazen cerrahi müdahele gerektirirler.Cerrahi operasyonda,o bölgede yanan deri tamamen alınıp yerine vücudun başka bir yerinde alınan deri yama (Greft) yapılır. İyileşmeleri oldukça zaman alan bu yanıklar,iyi bir bakım ve tedavi süreci gerektirirler.Bu yanıklar sonucunda meydana gelen yaralar,kuru ve elastik olmayan bir görünüme sahiptirler.Bu yanıklara,uzun süre alevlerle yada sıcak sıvılarla temas,kimyasal maddeler ve yüksek voltajlı elektrik çarpması örnek verilebilir.

Yanıkta Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Akut ve subakut devre (ilk ve orta dönem)

• Pozisyon
• Splintleme
• Hidroterapi
• Egzersiz

Bu devrelerde fizik tedavinin amacı;

• Yeterli solunumu sağlamak
• Extremitelerin elevasyonu (kol ve bacakları kalp seviyesinin üstüne çıkarmak) ile ödemi azaltmak
• Yanığa uygun pozisyon vererek kontraktürleri (hareket kısıtlılığı) önlemek
• Hastayı aktif ve bağımsız hale getirmek

Kronik devre (ileri dönem)

      Yanma olayından 2-3 hafta sonra yanık bölgeler belirgin bir iyileşme sahası gösterir ve greft uygulaması gerektirebilir.Bu uygulama için yanık olmayan bölgelerden deri alınıp yanık sahalara yama yapılır.Yeni greftlenen sahalarda 5-7 gün hareket yapılmamalıdır sadece fonksiyonel pozisyon korunarak o bölgede kan toplanması ve kısalık oluşması engellenir.Bu devre içinde vücudun diğer bölgelerinde harekete ve solunum egzersizlerine

devam edilir.

Yanık tedavisinde uygulanabilecek diğer fizik tedavi yöntemleri

• İyontorforezis
• Ultraviyole
• Lokal sıcaklık uygulaması
• Masaj uygulaması
• Parafin uygulaması
• Elastik bandaj uygulaması
• Splint uygulaması
• Hidroterapi