Otizmi Olan Çocuklar İçin Tuvalet Eğitimi

Genel Yöntemler:

Tuvalet eğitiminde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta olumlu bir tutum izlenmesidir. Gösterilen en ufak bir memnuniyetsizlik, olumsuz bir bakış bile çocuk tarafından hissedilir ve bu onu olumsuz etkiler. Çocuğunuza tuvaleti kullanma becerisini de diğer bir beceriyi öğretiyormuş gibi öğretin. Öncelikle ne kadar sıklıkta tuvalet ihtiyacının geldiğini anlamak için bir çizelge hazırlayın. Ortaya çıkan sonuca göre bu sıklıkta (örneğin bir veya iki saatte bir) çocuğunuzu düzenli olarak tuvalete götürün ve bu işlemi yaparken kısa sözcükler kullanmaya özen gösterin; "çiş", "ıslak", "kuru" gibi. Tuvaleti başarıyla kullandığı her seferde çok mutlu fakat sakin bir tavır sergileyin. Bu eğitimde çiş kazaları olduğunda ceza ve olumsuz tavır yerine, çocuk başarılı olduğunda gösterilen mutlu ve olumlu davranışlar çok daha fazla etkilidir. Kazalardan sonra ki soyunma ve giyinme işlemlerinin yalnızca tuvalette gerçekleştirilmesi gereklidir. Bu çocuğunuza tuvaletle ilgili işlemleri tuvaletle bağdaştırmayı öğretecektir.

Özel yöntemler:

İlk olarak bez kullanımı evden dışarıya çıktığınız zamanlar da dahil olmak üzere tamamen bırakılmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuğunuzun "altımda bez varken çiş yapabilirim, yokken yapamam" ayrımını yapabilmesi, "hiç bir zaman altıma çiş yapamam" ayrımını öğrenmesinden daha zordur.

Çocuğunuz tuvalete oturtulmayı reddediyorsa bunun bir kaç nedeni olabilir. Öncelikle çişini bezine yapma alışkanlığından vazgeçmek istemiyor olabilir. Fakat bir süre sonra bezin tamamen ortadan kalktığını anladığında bu alışkanlığını da yavaş yavaş terketmek durumunda olduğu fikri yerleşecektir. Tuvaletiniz çocuğunuz için büyük ise içine düşme korkusuyla kendini güvende hissetmiyor olabilir. Klozet kapağına yerleştirilebilen adaptör ve ayaklarını basabilmesi için tuvaletin önüne koyacağınız büyükçe bir kutu ile kendini daha güvende hissetmesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca klozet kapağı soğuk olabileceği için üzerini kaplayacağınız bir bez de bu sorunu ortadan kaldırabilir. Eğer çocuğunuz tuvaletini yapmıyorsa, onu tuvaletin üzerinde 5 dakikadan fazla oturtmayın. Nazikçe ve sakin bir tavır içerisinde olmaya özen gösterin. Çocuğunuz tuvalette bulunduğu sürece yanında bekleyin. Eğer tuvaleti uygun bir şekilde kullanırsa, hemen vermek üzere yanınızda bir ödül bulundurun. (şeker veya cips gibi) Eğer 5 dakika sonunda bir sonuç alınamazsa nazikçe kaldırın, fakat aferinle veya yiyecekle ödüllendirmeyin.

Çocuğunuzu sabah kalktığında ilk iş olarak tuvalete götürün. Ayrıca yemeklerden önce ve sonra, dışarı çıkmadan önce ve yatmadan önce de tuvalete götürmek uygundur. Tuvalete götürdüğünüz zamanların ve kazaların mutlaka bir kaydını tutun ki gelişmeyi daha net bir şekilde izleyebilesiniz. Çocuğunuz tuvaleti her uygun kullandığında çizelgenize gülümseyen bir yüz çizin ve bunu çocuğunuza gösterin ki bu olaydan memnuniyet duyduğunuzu daha somut bir şekilde görebilsin.

Tuvaletten kalktıktan sonra çocuğunuzun giysilerini kendisinin çekmesi için fırsat tanıyın. Başlangıçta yardım ederek, daha sonra yardımınızı azaltarak bu işlemi gerçekleştirmesini sağlayın.

Bihter Mutlu Gencer
Psikolog Özel Eğitim Uzmanı