KÜÇÜK ADIMLAR PROGRAMI

KÜÇÜK ADIMLAR PROGRAMI

Küçük Adımlar programı öncelikle anne-babalara, zorunluluk ya da tercih nedeniyle özürlü çocuklarına kendi evlerinde kendileri eğitim vermeyi planlayan anne- babalara yönelik hazırlanmıştır.

Bu program, anne-babaların çocuklarının en önemli öğretmenleri olduğu inancından ve anne-babaların ne denli etkili öğretim verebildiklerine ilişkin yılların deneyiminden cesaret alarak hazırlanmıştır. Bu demek değildir ki, çocuğun gösterdiği ilerleme doğrudan anne-babasının becerilerini yansıtmaktadır; çocuğun öğrenme potansiyeli ve anne-babalara verilen desteğin niteliği de çocuğun gösterdiği ilerlemeye etki eder. Ancak biz Macquarie'de defalarca gördük ki, anne- babalar çocuklarının belli bir beceriyi öğrenebileceğine inanırlarsa, çocuk o beceriyi öğreniyor. Bizim öğretmen olarak rolümüz, anne-babaların belli bir amaca yönelik ilerlemesini sağlayacak basamakları belirlemek ve her bir basamağın öğretilmesi için öneride bulunmak olmuştur.

Şimdi 'küçük adımlar' kavramına biraz daha yakından bakalım. Tüm çocuklar her beceriyi, bir defada bir basamak olmak üzere adım adım öğrenirler. Hiçbir çocuk birden bire bir sabah yürüyebilir, yemek yiyebilir ya da annesinin resmini çizebilir olarak uyanmaz. Çocuklar bu becerileri yavaş yavaş, her bir gelişme bir sonrakine zemin hazırlayarak öğrenirler. Bazen çocuklar öyle hızlı öğrenirler ki, öğrenme sırasında geçtikleri basamakları pek fark edemeyiz ama öğrenme mutlaka adım adım gerçekleşmiştir ve bu adımlar çoğu çocukta aynıdır.

Çocuğun öğrenmesini zorlaştıran bir özür olduğunda, özürsüz yaşıtlarının birkaç büyük adımda ulaştığı bir amaca ulaşmak için çocuğun küçük ek adımlara gereksinimi olabilir. Amaca ulaşmak daha fazla zaman alabilir ama adım, atmaya hazır olduğu anda kendisine gösterildiğinde, oraya ulaşacaktır. Zihin özürlü çocukları eğitirken biz bunu hedefleriz ve bu nedenle de bu programa Küçük Adımlar adını verdik.

Küçük Adımlar programındaki materyaller, Macquarie Programı'nda yayınlanan materyallerden, aşağıdaki özellikler açısından farklılaşmaktadır:

Çocuğu değerlendirmek program geliştirmek ve öğretmek için daha yalın bilgiler içerir; dolayısıyla, herhangi bir öğretim deneyimi olmayanlar tarafından kullanılabilir.

*Öğretilecek belli konularla ilgili daha fazla ayrıntı içerir.

KÜÇÜK ADIMLAR 'IN KAPSAMI

Küçük Adımlar programı iki ana bölümden oluşmaktadır. 1., 2. ve 3. Kitaplar, Macquarie yaklaşımının temel konularını ve yöntemlerini içermektedir. 4., 5., 6. 7. ve 8. Kitaplar ise öğretim programını içermektedir: her biri bir gelişim alanını ele alan dört kitap ve Gelişim Becerileri Envanteri'ni -çocuğu değerlendirmek için kullanılan kontrol listeleri- içeren bir kitap.

1. Kitap: Küçük Adımlar ' a Giriş

Şu anda okumakta olduğunuz kitap, Macquarie Programı'nın temellerini ve Küçük Adımlar'ı nasıl kullanacağınızı anlatmaktadır.

2. Kitap: Çocuğunuzun Programı

Bu kitap, her bir çocuk için uygun programın nasıl hazırlanacağını ve bu programın nasıl uygulanacağını açıklamaktadır. Bu kitapta altı bölüm yer almaktadır:

3. Kitap: İletişim Becerileri

Başkalarıyla iletişimde bulunma becerisi her çocuk için son derece önemlidir. Bu kitap aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır:

4. Kitap: Büyük Kas Becerileri

Büyük kas becerileri vücudun büyük kaslarının kullanımıyla gerçekleşen becerilerdir. Bu beceriler yardımıyla çocuk oturur, emekler, yürür, tırmanır, topu tutar, bisikleti sürer, vb.

5. Kitap: Küçük Kas Becerileri

Küçük kas becerileri ellerin ve gözlerin küçük kaslarını kullanarak gerçekleştirilen becerilerdir. Bu beceriler yardımıyla çocuk çıngırağı tutar, kitap sayfası çevirir, resim yapar, boz-yap yapar, vb. Çocuğun el ve göz becerilerini kullanarak problem çözmesi, nesneleri eşlemesi ve sınıflaması ve renk, şekil, büyüklük gibi kavramları öğrenmesi de bu bölümde ele alınmaktadır.

6. Kitap: Alıcı Dil Becerileri

Alıcı dil becerileri başkalarının dillerini anlamayı sağlayan becerilerdir. Bu beceriler yardımıyla çocuk başkalarının konuşmalarına dikkatini yöneltir, sözcükleri ve deyimleri tanır, talimatları yerine getirir ve, hepsinden önemlisi, kendisi dil kullanır.

7. Kitap: Kişisel ve Toplumsal Beceriler

Kişisel ve toplumsal beceriler, başkalarıyla etkileşimde bulunmayı ve öz-bakımda bağımsızlaşmayı sağlayan becerilerdir. Bu beceriler arasında oyun becerileri, başkalarıyla geçinme becerileri ve yemek yeme, tuvalet gereksinimini giderme ve giyinme gibi kişisel beceriler yer alır.

8. Kitap: Gelişim Becerileri Envanteri

Gelişim Becerileri Envanteri (GBE) Küçük Adımlar' ın bölümlerini ve kitaplarını bir araya getirip bütünleştiren öğedir, gocuğu değerlendirmek için bir dizi kontrol listesi ve amaç saptamak için bir rehber sunar.

BECERİ DİZİLERİ

4., 5., 6. ve 7. Kitap'larda Gelişim Becerileri Envanterindeki (8. Kitap) her bir maddeyi nasıl değerlendireceğiniz ve nasıl öğreteceğiniz hakkında bilgiler yer almaktadır. Bu bölümde bu bilgilere nasıl ulaşacağınızı ve bu bilgileri nasıl kullanacağınızı açıklayacağız.

Gelişim Becerileri Envanteri (GBE) çocuğu değerlendirmek ve amaç saptamak için kullanılacak dört kontrol listesini içermektedir. Bu kontrol listeleri dört gelişim alanını kapsamaktadır.

·         Büyük Kas Becerileri

·         Küçük Kas Becerileri

·         Alıcı Dil Becerileri

·         Kişisel ve Toplumsal Beceriler

Beşinci gelişim alanı olan ifade edici dil becerileri, 3. Kitap'ta yer almaktadır.

Her bir gelişim alanındaki beceriler, ilişkili becerilerden oluşan beceri gruplarına ayrılmıştır. Bu gruplara 'Beceri Dizisi' adı verilmektedir. Beceri Dizileri farklı beceriler arasındaki ilişkileri görebilmenizi sağlamak ve amaç belirlemenizi kolaylaştırmak üzere hazırlanmıştır. Her bir temel beceri alanında çocuğunuzun güçlü ve zayıf yönlerini kolayca görebileceksiniz. Bu bilgiyle, çocuğunuza uygulayacağınız programın çocuğunuzun güçlü olduğu özellikler üzerine kurulu olduğundan, zayıf olduğu alanlarda ilerleme göstermesini sağlayacağından ve çocuğunuza dengeli, zengin ve ilginç etkinlikler sunacağından emin olabilirsiniz.

Bazı beceriler birden fazla Beceri Dizisi içinde yer alabilecek özelliktedir. Biz her bir beceriyi, en uygun olduğunu düşündüğümüz Beceri Dizisi'ne yerleştirdik. Ama eğer siz bizimle aynı görüşte değilseniz, Küçük Adımlar'm esnek kullanımını gerçekleştirerek bir beceriyi bir başka Beceri Dizisi'nin içine alabilirsiniz.

KÜÇÜK ADIMLARDA KULLANILAN KAVRAMLAR VE ANLAMLARI

Beceri Dizileri'nin bazıları birkaç beceriden oluşurken, bazılarında pek çok beceri yer almaktadır. Bazı Beceri Dizileri bebek çok küçükken başlatılabilirken, bazıları daha büyük çocuklar için geçerlidir.

Çocuğunuzun yaşına ve gelişim düzeyine ve kendi olanaklarınıza bağlı olarak, belli bir zaman diliminde her bir gelişim alanından birkaç Beceri Dizisi üzerinde çalışabilirsiniz; ya da, her bir gelişim alanından pek çok Beceri Dizisi üzerinde, birlikte ya da sırasıyla, çalışabilirsiniz. Diğer bir deyişle, çocuğunuza ve çocuğunuza ayıracağınız öğretim zamanına uygun Beceri Dizileri'ni seçerek kullanmalısınız.

Beceri Dizileri size ne anlatmaktadır? Her bir Beceri Dizisi'nin başında genel bilgiler yer almaktadır. Eğer belli bir Beceri Dizisini ilk kez kullanacaksanız, öncelikle bu ön bilgileri okumanız yerinde olur. Bu bilgilerde, bu grupta yer alan becerilerin neden önemli olduğu açıklanmaktadır ve gruptaki tüm beceriler için söz konusu öğretim teknikleri ve araç-gereçler tanıtılmaktadır.

Bu genel bilgilerden sonra, Beceri Dizisi içindeki tüm becerilerin bir listesi yer almaktadır. Bu liste, sizin ilgilendiğiniz maddenin Beceri Dizisi içine yerleştirilmesinin uygun olup olmayacağına karar vermenize yardımcı olacaktır.

Daha sonra, her bir madde kendi kodu ve numarası altında açıklanmaktadır. Her kod üç bölümden oluşmaktadır. Örneğin:

AD.B.21

İlk iki harf, ilgili maddenin hangi gelişim alanına ait olduğunu göstermektedir. Örnekteki madde, Alıcı Dil alanının bir becerisidir. Bir sonraki harf ise, maddenin hangi Beceri Dizisine ait olduğunu göstermektedir. Bu örnekte, AD'yi izleyen harf B'dir; dolayısıyla bu madde Alıcı Dil alanının Nesne ve Resimler Arasından Seçim Yapma Beceri Dizisine aittir. Harfleri izleyen numara ise, GBE'nde o maddenin numarasına karşılık gelmektedir. Dolayısıyla, AD.B.21 'İstendiğinde, konuşana bir nesne verir' becerisini temsil etmektedir. Diğer bir deyişle, AD.B.21, Alıcı Dil Kontrol Listesinde, B Beceri Dizisindeki 21. maddedir.

Bu kodlar, maddeler arasında karşılaştırmalar yapmak istediğinizde işinizi kolaylaştırabilir. Böyle bir amacınız olmadığında, kodlarla ilgilenmeniz pek gerekmeyecektir!

Her bir madde ile ilgili açıklamalar, aşağıdaki bilgilerin tümünü ya da bazılarını içermektedir:

·         Neden becerinin önemli olduğu

·         Diğer becerilerden hangileriyle ilişkili olduğu

·         Becerinin nasıl değerlendirileceği (gerekli materyaller, değerlendirme yöntemi ve becerinin hangi standartta gerçekleştirileceğine ilişkin bilgi de sunulur).

·         Becerinin nasıl öğretileceği. Bu bilgi belli teknikleri vurgulamaktadır ve 2. Kitap'taki ve 3. Kitap'taki genel öğretim konularını destekleyici niteliktedir.

·         Yerleştirme, Taşıma ve Oynama. Bu başlığı, Büyük Kas Beceri Dizileri'nin başlarındaki becerilerin çoğu maddesinde bulacaksınız. Bu bilgi, çocuğunuzla günlük ilişkilerinizde büyük kas gelişimini nasıl destekleyebileceğinizi göstermektedir.

·         Beceriyi öğrenmenize yardımcı olacak Oyun Zamanı ve Ev-içi Etkinlikleri. Göreceksiniz ki, çocuğunuz pek çok beceriyi yalnızca bu informal yaklaşımı kullanarak edinecektir.

·         Hatırlama ve Genişletme. Bu bilgi, çocuğunuzun yeni edindiği beceriyi kullanmasını ve bu beceri üzerine yeni beceriler eklemesini kolaylaştıracaktır.

Bu bilgilerin tümünü her beceri için vermiyoruz. Pek çok beceri için, öğretme ile oyun sırasında beceriyle ilgili alıştırma yapma arasında fark yoktur. Diğer pek çok beceri için ise, Beceri Dizisini sürdürdüğünüzde, hatırlama ve genişletme kendiliğinden gerçekleşecektir. Dolayısıyla, bu konularda ek açıklamaya gerek görülmemiştir. Ayrıca, bazı Beceri Dizilerinin diğerlerinden farklı biçimde sunulduğunu göreceksiniz. Örneğin, Kişisel ve Toplumsal Beceri Dizileri'nin bazılarında, her bir maddenin nasıl değerlendirileceği tek tek tartışılırken, öğretim yöntemleri tüm beceri grubu için bir bütün olarak anlatılmaktadır. Her bir Beceri Dizisi için, en önemli bilgilerin en açık ve anlaşılır şekilde size ulaşacağı en elverişli sunuş yöntemini seçtik. Belli bir Beceri Dizisi'nin nasıl kullanılacağına ilişkin kuşkuya düşlüğünüzde, Beceri Dizisi'nin başında sunulan giriş bilgilerine göz gezdirin.

Bir kez daha vurgulamak istiyoruz ki, Beceri Dizilerinde bulacağınız materyaller, çocuğunuzla çalışırken gerek duyduğunuzda size fikir vermek üzere hazırlanmıştır. Eğer sizin değerlendirmenizin Macquarie'deki standartları yansıtmasını istiyorsanız, her bir maddenin nasıl değerlendirileceği ile ilgili açıklamaları izlemeliniz. Sizi, bu bilgileri başlangıç noktası olarak, kendi düşüncelerinizi biçimlendirmede yardımcı olarak, kaynak olarak kullanmaya davet ediyoruz; sizi sınırlayıcı bir öğe olarak değil. 'Şunu yap, bunu yap.' şeklinde ifade kullanmaktan kaçınmak zor olmakla birlikte, biz çocuğunuzu en iyi bilen kişilerin sizler olduğunuzu ve bir şeyin işe yarayıp yaramadığını en iyi sizin anlayabileceğinizi düşünüyoruz. Bu nedenle, kendi önerilerinizi en iyi yine siz değerlendirebilirsiniz.

Kaynak: Demir, Abdullah, Erken Çocukluk Dönemi Ve Aile Eğitimi Ders Notları, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocuklar Yüksek Lisans Programı, Nisan, 2005