Kaynaştırma Öğrencileri İçin Öğretim Sunumlarında Yapılabilecek Uyarlamalar

Sözel Ders Anlatımlarını Dinlemede ve Anlamada Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler

• Konuyu anlatmadan önce, konuda yer alan yeni sözcükleri tanıtmak, açıklamak ve görsel olarak göstermek (örneğin, tahtaya yazmak).
• Konuyu anlatmaya başlamadan önce, içerik ve akış hakkında bilgi vermek; konuyu işledikten sonra öğrencilerin neler öğreneceklerine ilişkin görüş geliştirmek.
• Konuyu anlatırken, sözcük dağarcığını sınırlı tutmak ve yapılandırılmış bir akışa yer vermek.
• Anlatım sırasında bir bölümden diğerine geçerken öğrencilerin dikkatini çekmek ve anlatılan bölümün anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etmek.
• Yeni işlenen konuyu, önceden edinilmiş bilgi ve becerilerle ilişkilendirmek.
• Sözel olarak sunulan bilgileri, görsel materyallerle (örneğin, yansıyla) desteklemek. Kutu 4,1, Kutu 4,2 ve Kutu 4,3’de şematik gösterim örnekleri yer almaktadır.
• Sözel sunu sırasında beden dilini de etkin olarak kullanmak; olanaklı olduğunda, canlandırmalara yer vermek.
• Ders sırasında etkileşim fırsatları yaratmak; örneğin, küçük grup tartışmaları yaptırmak.
• Konu anlatımı bittikten sonra özetleme yapmak.
• Öğrenciyi, öğretmene ya da tahtaya yakın oturtmak.
• Öğrencinin ses kaydı yapmasına izin vermek.
• Ders bittikten sonra, öğrencinin anlamadığı noktaları aydınlatmak için öğrenciye zaman ayırmak.

Okumada Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler

• Konu anlatımı içeren metinleri renklendirmek (örneğin, yeni sözcükleri kırmızıyla, tanımları maviyle işaretlemek) ve öğrencinin önce renkli bölümleri, daha sonra metnin tümünü okumasını söylemek.
• Yeni sözcüklerin ve tanımlarının listesini öğrenciye vermek.
• Öğrencinin önce özeti ve amaçları okumasını sağlamak.
• Öğrencinin, önce soruları okumasını, daha sonra da bu sorulara yanıt bulacak şekilde metni okumasını istemek.
• Belli bir metin için, temel kavramları ve akışı gösteren çalışma kılavuzu hazırlamak.
• Bağımsız çalışmalarda kullanılmak üzere, basit yönergelerden oluşan ders çalışma ve etkili öğrenme kılavuzları hazırlamak.
• Metinleri, yönergeleri ve soru maddelerini; daha anlaşılır olacak biçimde yeniden yazmak.
• Ders kitaplarını okurken; post-it, silinebilir boya vb. araçlardan yararlanmayı sağlamak.
• Ders kitaplarına yardımcı olacak işitsel-görsel materyaller sunmak.
• Öğrencinin, sınıf düzeyinin altında bir ders kitabını okumasını sağlamak.
• Metinleri görsel malzemelerle desteklemek.
• Metinleri fotokopiyle büyük puntolu hale getirmek.
• Metinlerin daha rahat okunabilmesi için büyüteçten yararlanmak.
• Metinleri Braille alfabesine dönüştürmek.
• Metinleri kasede kaydetmek.
• Metinlerin bir başkası tarafından öğrenciye yüksek sesle okunmasını sağlamak.
• Okuma hızını ve okuduğunu anlamayı arttırmak için, aynı okuma parçasının tekrarlı okunmasını sağlamak. Örneğin, 50–150 sözcüklük düzeye uygun bir parça 3–4 kez yüksek sesle, bir kez de içten okutulabilir.
• Okumaya ilgiyi arttırmak için okuma materyallerini farklılaştırmak. Örneğin, favori şarkıcıların kasetlerinin üzerindeki yazılar, en çok sevilen yiyeceklerin-içeceklerin ambalajlarındaki yazılar vb. okuma amaçlı kullanılabilir.

Yazmada Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler

• Yazma hızını artırmak amacıyla, öğrencinin belli bir süre içinde aklına gelen sözcükleri yazmasını istemek. Önceleri yazılan tüm sözcüklerin toplamı; giderek, doğru olarak yazılan sözcüklerin toplamı dikkate alınabilir.
• Yazılı ürünlerin niteliğini arttırmak için, yazmaya başlamadan önce kullanması için öğrenciye yönerge vermek. Örneğin, yönergede, başlıkların yerli yerinde kullanılması, giriş-gelişme-sonuca dikkat edilmesi gibi içerik öğelerinin yanı sıra; karalama olmaması, silinen yerlerin temiz olması, sözcük ya da sayfa sınırı gibi biçimsel özellikler de anımsatılabilir.

Matematikte Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler

• Soyut kavramların öğretimi sırasında somut araç-gereçler kullanmak.
• İşlem yaparken öğrencinin hesap makinesi kullanmasına izin vermek.
• İşlem yaparken öğrencinin çarpım tablosu gibi destekler kullanmasına izin vermek.
• Problemlerde yer alan anahtar sözcükleri belirgin hale getirmek; örneğin, altını çizmek.
• Problem çözerken öğrencinin yazılı yönerge izlemesini sağlamak.

Yönerge Almada Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler

• Yönerge vermeden önce öğrencinin dikkatini çekmek için özel bir uyaran kullanmak; örneğin, öğrenciye ‘Buraya bak’ demek ya da ses tonunu abartılı biçimde değiştirmek.
• Yönerge verirken mutlaka öğrencinin öğretmenin yüzüne dönük olmasını sağlamak.
• Öğrenciye her gün için, günlük akışı gösteren bir yazılı ya da resimli plan vermek.
• Sözel yönergelerin yanı sıra resim ya da yazı gibi görsel uyaranlar kullanmak.

Sınavlarda Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler

• Soruları ya da yönergeleri öğrenciye yüksek sesle okumak; gerektiğinde, basitleştirerek söylemek.
• Büyük puntolu ya da Braille alfabesiyle yazılmış sınav kağıtları kullanmak.
• Öğrencinin, soruları ya da yönergeleri anladığını göstermesini sağlamak.
• Bazı soruları yanıtlayarak öğrenciye örnek olmak.
• Öğrenciye, daha fazla ipucu sunmak ve tamamladığı sorulardan sonra daha ayrıntılı dönüt vermek.
• Öğrencinin, sınavı, teslim etmeden önce kendisinin kontrol etmesi için basit sistemler geliştirmek.

Öğretimsel Uyarlamalarla İlgili Genel İlkeler

Bir öğrenciyle ilgili hangi alanlarda ve ne düzeyde uyarlamalar yapılacağına karar verirken, şu ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır:

• Gereğinden fazla uyarlama yapmaktan kaçınılmalıdır: Yapılan her uyarlamanın, öğrencinin daha iyi öğrenmesine ve/veya öğrendiklerini daha iyi göstermesine katkıda bulunduğundan emin olunmalıdır. Dolayısıyla, bu amaçlara hizmet etmeyen uyarlamalara yer verilmemelidir.
• Öğretmenin yürüteceği uyarlamalar yeğlenmelidir: Öğretmen tarafından yürütülen etkinliklerde yapılabilecek uyarlamalar (örneğin, konu anlatımı), öğrenci tarafından yürütülecek etkinliklerde yapılabilecek uyarlamalara (örneğin, ödev yapma) yeğlenmelidir. Sınavlarda öğrenciden beklenen görevlerde uyarlama yapmak ise, ancak son çare olarak düşünülmelidir.
• Uyarlamalar, adil olmalıdır: Yapılan uyarlamaların, kaynaştırma öğrencisine adil olmayan ayrıcalıklar sağlaması önlenmelidir. Bunun için de, yapılan uyarlamalara karşın, kaynaştırma öğrencisinin en az diğer öğrenciler kadar zaman ve çaba harcaması sağlanmalıdır.
• Diğer öğrencilerin duygu ve düşünceleri dikkate alınmalıdır: Kaynaştırma öğrencisinden beklenen görevlerde uyarlama yapıldığında, diğer öğrencilerin kendilerine haksızlık yapıldığını düşünmemesi için, bu uyarlamaların gerekçeleri ile, bu uyarlamalara karşın kaynaştırma öğrencisinin en az diğer öğrenciler kadar zaman ve çaba harcadığı tüm sınıfa açıklanmalıdır.
• Doğrudan destek çok gerekli durumlara saklanmalıdır: Öğretmen ya da yardımcı öğretmen desteği, çok gerekli durumlar dışında kullanılmamalıdır; kullanıldığında da, kısa sürede sona erdirmek için planlama yapılmalıdır. Ayrıca, akran desteğinin yeterli olduğu durumlarda, yardımcı öğretmen desteğinden kaçınılmalıdır.
• Sınıfın tüm özellikleri dikkate alınmalıdır: Yapılan uyarlamaların, olabildiğince, sınıfın genel düzenine ve diğer öğrencilerin özelliklerine uygun olması sağlanmalıdır.