GENÇLERİN CİNSELLİK HAKKINDA ANNE - BABALARIYLA DİYALOGLARINA İLİŞKİN SORUNLARI (UYGULANMIŞ BİR ARAŞTIRMA ÖNERİSİ)

ARAŞTIRMA PROBLEMİ

Dünya’da ve özellikle Türkiye’de erkeğe ve kadına yüklenen farklı cinsiyet rolleri bireylerin sosyalizasyon sürecindeki gelişimlerini büyük ölçüde etkilemektedir. Bireylerin cinsellik konusundaki sosyalizasyonları büyük oranda aile içinde gerçekleşmektedir.

Ailede anne-babanın gençle diyaloğunun niteliği gencin hayata bakışını şekillendirirken zaman zaman gencin kendi içinde sıkıntılar yaşamasına ve çıkmazlara girmesine sebep olabilmektedir. Aile içi diyalogların yetersiz veya olumsuz olması farklı gençlik sorunlarının ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Birey, aile ve bireyin çevresi ile olan etkileşimi sosyal hizmet mesleğinin odağında yer almaktadır.Bu çerçevede birey ve aile sosyal hizmetin değişim sağlayacağı hedef sistem olarak görülmekte; sosyal hizmetin aile içi iletişim sürecine katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Böylece aile içi iletişim ve aile içi çatışmalar içerisinde yer alan gençlerin anne babalarıyla cinsellik konusunda diyaloğuna ilişkin sorunları araştırmanın esas problemini oluşturmaktadır.

Farklı sosyo-ekonomik düzeylerden gelen genç gruplarının cinsellik hakkında ebeveynleriyle olan dialoglarına ilişkin yaşadıkları sorunlara ilişkin daha önceden yapılan çalışmalarda yeterli bulgulara rastlanmamıştır.

ARAŞTIRMANIN AMACI

Gençlerin aileleriyle cinsellik hakkındaki dialoğuna ilişkin sorunlarının neler olduğunu ortaya koymak araştırmanın temel amacıdır.

Bu genel amaca ilişkin olarak belirlene alt amaçlar aşağıdaki gibi gruplandırılmıştır:

a- Ankara’da farklı sosyo-kültürel çevrelerden gelen genç gruplarına ilişkin alt amaçlar:

1) Gençlerin sosyo-demografik özellikleri nelerdir?

2) Ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyi nedir?

b- Gençlerin, cinsellik hakkında anne-babalarıyla olan dialoglarına ilişkin alt amaçlar:

1) Cinsellik hakkında aile içi iletişimin niteliği nedir?

2) Ailede cinsel eğitimin niteliği nedir?

3) Ailede cinsellik hakkındaki dialoğun niteliği nedir?

4) Demokratik ailelerde cinsellik hakkındaki dialoğun niteliği nedir?

5) Otoriter ailelerde cinsellik hakkındaki dialoğun niteliği nedir?

6) Ailede gençlere sergilenen tutumu gencin cinsiyeti belirler mi?

7) Ailede kullanılan disiplin teknikleri nelerdir?

8) Ailede yasaklar nelerdir?

9) Ailede izin alma süreçleri nasıl yaşanmaktadır?

ARAŞTIRMANIN ÖNEM

Bir araştırmanın önemi; araştırma amaçları doğrultusunda toplanan verilerin hangi kuramsal ya da pratik sorunun çözümünde ve nasıl kullanılabileceğinin açıklanması olarak tanımlanmaktadır. Bir başka deyişle araştırmanın önemi; araştırmacının kendi amacının ortaya konmasıdır, araştırmacının çalışmayı neden yaptığını tanımlamasıdır.(Özdemir, 2000, s.36)

Gençlerin cinsellik hakkında anne-babalarıyla dialoğuna ilişkin sorunları başta aile ve gençlik danışma merkezleri ve toplum merkezleri olmak üzere tüm sosyal hizmet kuruluşlarını ve toplumla ilgilenen diğer hizmet kuruluşları tarafından üzerinde durulması gereken bir konudur.

Yeni bir çalışma alanı oluşturan genç bireyler anne-babalarıyla cinsellik konusunda etkili iletişim kuramamakta ve gençlerin bu problemlerine fiziksel, duygusal ve psikolojik yönden çeşitli olumsuzluklar eklendiğinde kendi başlarına problemlerine çözüm yolları arayabilmektedirler.

Bu açıdan gençlerin problemlerine çözüm yolları arayışlarında iletişim ve psiko-sosyal sorunlarının açıkça ortaya konması anne-babalarıyla cinsellik hakkında dialog kuramayan gençlerin sorununa daha iyi bir teşhis koyabilmek ve müdahale yapabilmek için faydalı olacaktır.

Gençlerin yaşamları boyunca sürecek olan kişilik özeliklerinin oluşumunda ve psiko-sosyal gelişimlerinde olumsuz etkisi olan anne-babalarıyla dialoglarına ilişkin sorunlarının neler olduğunun saptanması, bu alanda daha net bir teşhis ve etkili müdahale yapılabilmesi açısından önem taşımaktadır.

Gençlik kapsamında gençlik sorunları sosyal hizmetin gençlik refahı alanı içinde yer almaktadır. Bu nedenle varolan durumun değerlendirilmesinin yapılmasında ve sosyal hizmetin kurum uygulama- bilgi bütünlüğüne katkı sağlamasında yararlı olacaktır. Ayrıca bu araştırma sosyal hizmet uzmanı ve konu ile ilgilenenlerin konuya ilişkin bilgilerini arttırmaları ve uygulamaya aktarmaları açısından önemli görülmektedir.

ARAŞTIRMANIN SAYILTILARI

Araştırmayla ilgili olarak aşağıdaki temel sayıltılar kabul edilmiştir:

1) Gençler ve gençlik sorunları sosyal hizmet mesleğinin müdahale alanına giren bir özelliğe sahiptir.

2) Bütün mesleklerin uygulamasında olduğu gibi gençlik merkezlerinde yerine getirilen sosyal hizmet mesleğinin uygulamasında da mesleki bilgi, değerler ve kurallar vardır.

3) Bu araştırma kapsamında gençlerin cinsellik hakkında anne-babalarıyla olan dialoğuna ilişkin anketlere verilen cevapların geçerli ve güvenilir olduğu kabul edilmiştir.

4) Örneklem evreni yansıtmaktadır.

ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI

1) Araştırma problem odağı ile sınırlıdır.

2) Araştırma belirlenen araştırma amaçları ile sınırlıdır.

3) Araştırma, araştırmanın amaçları doğrultusunda hazırlanmış ölçekler, soru kağıtları ve sorulara verilen cevaplarla sınırlıdır.

4) Araştırma grubu; Sağlık Eğitim Fakültesi 3. sınıf öğrencileri, Altındağ semti Örnek mahallesinde yaşayan gençler, Yeni Mahalle Gençlik Merkezi’ne devam eden gençler ile Ceceli Lisesi 2. sınıf öğrencilerinden çalışmaya katılmayı kabul edenlerle sınırlıdır.

TANIMLAR

Gençlik: Biyolojik, psikolojik ve toplumsal gelişmelerle çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir.

Aile: Çocuğun ilk sosyal deneyimlerini edindiği, toplumun kültür değerlerini öğrendiği sosyal bir kurumdur.

Aile Yapısı: Ailenin meydana gelme şekli, işlevi ve aile üyelerinin davranışlarını anlatmaktadır. ( Çekirdek aile/ Geniş aile)

Aile İlişkisi: Aile üyelerinin çocuklara karşı takındıkları tavır ve davranış biçimidir.

Cinsellik: Bireyin biyolojik, duygusal gelişimini ve çevre ile olan etkileşiminin ürünüdür.

Cinsel Kimlik: Cinsiyete özgü rolleri, bunun ne ifade ettiği, beklentileri, sonuçları ve cinsel eylemle ilgili düşüncelerini kapsamaktadır.

Cinsel Tutum: Bireyin cinsellikle ilgili duygu ve düşünceleridir.

Cinsel Davranış: Bireyin cinsellikle ilgili eylemleridir.

Cinselliğe Bakış Açısı: Cinsel kimlikle bağlantılı olarak kendilerini nasıl gördükleri, toplumdaki rol ve beklentilerinin ne olduğu; duygu, düşünce ve uygulamaya koydukları davranışlardır.

BÖLÜM

YÖNTEM

2.1. ARAŞTIRMA MODELİ

Bu araştırma tarama modelli bir araştırmadır. Bilindiği gibi tarama modelleri, geçmişte yada halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. Bu yaklaşım içinde yapılmış olan bu araştırmada gençlerin ile içinde cinsellik hakkında dialoğuna ilişkin sorunlarını; Ankara’da üniversite öğrencilerinin, lise öğrencilerinin, gençlik merkezine devam eden gençlerin, gecekondu da yaşayan gençlerin soruna ilişkin görüşleri çerçevesinde saptamak amaçlanmıştır.

Bu araştırmada tarama modeli içinde genel tarama modeli kullanılmıştır. Bu çalışmada belirtilen amaca ulaşabilmek için gençliği daha iyi temsil edebilmesi amacıyla farklı sosyo-ekonomik düzeylere sahip olan ve çalışmaya katılmayı kabul eden gençlerden oluşan karma bir araştırma gurubu çalışmaya dahil edilmiştir.

Bu araştırmada ilk aşamada gençlerin ve anne babalarının demografik özellikleri, sosyo-ekonomik düzeyleri ve eğitim düzeyleri incelenecektir. İkinci aşamada ailede genel anlamda iletişimin niteliği ile cinsellik hakkındaki diyaloglarının ne düzeyde olduğu, ayrıca gençlerin bakış açısından bu diyaloğa ilişkin sorunlarının neler olduğu incelenecektir.

EVREN VE ÖRNEKELEM

Bu araştırmada Ankara İl sınırları içindeki gençler genel evreni oluşturmaktadır. Araştırma evreninin Gazi Üniversitesi ve Ceceli Lisesi öğrencileri, Yeni Mahalle Gençlik Merkezinden hizmet alan gençler, Altındağ Gecekondu Bölgesinde yaşayan gençler oluşturmaktadır. Araştırma evrenini oransız küme örnekleme yoluyla seçilmiştir.

ARAŞTIRMADA VERİ TOPLAMA ARAÇLARI VE VERİLERİN TOPLANMASI

Veri, veri bilindiği gibi bir sonuca varabilmek için gerekli olan ilk bilgi olarak biçimlendirilmekte tanımlanmaktadır.(Özdemir, 2000, s.47)

Bu araştırmada veriler üniversite öğrencilerinden, gençlik merkezine devam eden genç gruplarından, lise öğrencilerinden ve gecekondu bölgesinde yaşayan gençlerden araştırma amaçları doğrultusunda oluşturulan anket aracılığıyla toplanmıştır. Söz konusu anket 40 sorudan oluşmakta olup, literatüre dayalı olarak toplumdaki farklı genç gruplarının ailesiyle cinsellik hakkında dialoglarının düzeyine ve bu dialoğa ilişkin sorunları ortaya koyacak şekilde hazırlanmıştır.

Ankete son şekli verildikten sonra, anket formları 10-14 Mayıs haftasında 12’si Gazi üniversitesi, 12’si Ceceli Lisesi, 15’i Yenimahalle Gençlik Merkezi’ne dağıtılmış, 11 anket de 15-17 Mayıs tarihlerinde çalışma grubu tarafından Altındağ gecekondu mahallesinde uygulanmıştır. Dağıtılan 50 formdan 42 tanesi 17 Mayıs- 1 Haziran tarihleri arasında toplanmıştır.

Araştırmada kullanılan veriler 2 ana grupta toplanmaktadır:

1- Olgusal Veriler: Olgusal nitelikteki veriler kişisel yargılardan bağımsız olarak varolan herkesin üzerinde anlaşabileceği türden gözlenebilir ölçütleri olan gerçeklerdir (Karasar). Bu çalışmada gençlerin sayıları, yaşları, cinsiyetleri, eğitim durumları, ailelerinin eğitim durumları ve sosyo-ekonomik düzeylerinde olduğu gibi.

2- Yargısal Veriler: Olgusal nitelikte olmayan öteki tüm veriler yargısal verilerdir. Bu veriler öznel olup ayrıca yorumu gerektirirler(Karasar). Bu çalışmada gençlerin cinsellik, ailede cinsellik hakkındaki dialog ve cinsel eğitim, arkadaşlık ilişkilerine ilişkin düşünce ve değerlendirmeleri çoğunlukla bu yöndeki verilerden oluşmaktadır.

ARAŞTIRMADA VERİLERİN ANALİZİ

Sosyal Hizmet araştırmasında olduğu gibi bu araştırmada da olgusal ve yargısal olmak üzere iki tür veri kaynağı bulunmaktadır. Çalışmada olgusal türden verilerin ölçülmesinde bilinen standart birimlerden doğrudan yararlanılmıştır. Yargısal türden verilerin ölçülmesinde hazırlanan soruların araştırma amacına yanıt verecek biçimde olmasına özen gösterilmiştir.

Ankette yer alan sorular düzenlendikten sonra veriler çalışma gurubu tarafından danışmanla birlikte SPSS istatistik programına aktarılmıştır.İşlenen verilerin yüzdeleri hesaplanmış ve tablolar oluşturulmuştur.Verilerin çözümlenmesinde yüzdeliklerden faydalanılmış, sonuçlar basit tabloların değerlendirilmesiyle elde edilmiştir. Bu işlemlerin tümü için “SPSS 11,0” paket programı kullanılmıştır.

ARAŞTIRMADA ZAMANLAMA, BÜTÇE VE İNSAN GÜCÜ

Çalışma Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu bünyesinde verilen Sosyal Hizmet Araştırması dersi öğretim görevlisi tarafından çalışma grubuna verilen sürede bitirilmeye çalışılmış fakat iki hafta ek süre kullanılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Böylece çalışma yaklaşık 4 ayda bitirilmiştir.

Çalışma Şubat 2004 - Haziran 2004 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada insan gücü olarak çalışmanın literatür taraması, planlaması, anket formlarının hazırlanması, uygulanması, istatistiksel çözümlemelerin yapılması, değerlendirilmesi, yorumlanması, raporlaştırılması aşamalarında çalışma grubu birlikte çalışmış; eğitsel danışmandan ve bölüm araştırma görevlilerinden danışmanlık alınmıştır. Ayrıca çalışmanın tüm giderleri (yaklaşık…TL) çalışma grubunun kendi olanakları ile karşılanmıştır.

NOT: bu çalışma benim ve aşağıda adı geçen arkadaşlarımın ürünüdür. Araştırma uygulanmış ve sonuçlar elde edilmiştir fakat tablo ve çizelgeler düzenli çıkmadığı için ekleyemedim.

CESUR CEYLAN

GÜNAY ARSLAN

MELEK ÇİSEM ÇINAR

HASİBE ERDEN