Etiketleme Üstüne

‘ETİKET’LERLE YARATILAN PROBLEMLER Halen kullanımda olan tanı kategorileri,genellikle çocuğun ‘semptom’larını özetlemekte ve fakat, pek sık olarak, çocuğun bu güçlüklerinin altında yatan süreçler hakkında yeterli bilgi vermemektedir, örneğin çocuk dış dünyadan gelen bilgileri nasıl içselleştiriyor, nasıl süreçliyor ve nasıl yanıtlıyor?Biyoloji’nin bu üç çok önemli yönü, çocuğun düşünme, duyulama ve iletişimde bulunma yeteneklerinin kalbinde yatar.Semptomların altında yatan profil’ler açısından; aynı bir ‘etiketle’ le tanımlanmış çocuklar ‘benzerlik’lerinden çok ‘farklı’; ve tersine, başka başka ‘etiket’lerle tanımlanmış çocuklar ‘farklı’ olduklarından çok benzer olabilirler. Örneğin bir çocuk otizm olarak tanımlanmış olabilir; zira o, başkalarıyla iletimde güçlükler göstermektedir.Ama gerçekte, görülen bu semptomun altında yatan problemler daha özel ve işitsel bilgileri süreçlemede güçlükleri ve seslere gerektiğinden fazla bir duyarlılıkla yanıt vermeyi içerebilir.

Tüm bu güçlükler nedeniyle, bu çocuk için etrafındakilerden gelecek olan konuşma, onun zihnini karıştırabilir, bir ‘hücum’ duygusu verebilir; sonuçta ona hem fiziksel hem de ruhsal alanlarda tedirgin kılabilir.Sonuçta da , kendini savunmak için çocuk, dış dünyadan çekilir, yaşam amacını kaybeder ve ‘otizm’ tanısını kazanır.Aynı biyolojik güçlüklere sahip olan başka bir çocuk farklı bir tanı ile etiketlenebilir.Eğer onun işitsel tepkiselliği ve duyduklarını süreçlemesindeki bozukluklar çok daha az bir şiddette ise, onun için konuşmayı dinlemek, onu içselleştirmek ve şifresini çözmek biraz zor gelebilir ama sözcüklerin kendileri ve konuşma onu korkutacak ve içine dönmesini zorlayacak derecede etkilemeyebilir.O taktirde böyle bir çocuk başkalarına gayet ılıman yaklaşabilir, ama sorulanlara yanıt vermede yavaş görünebilir ya da bir şeyler yapması istendiğinde aklı kolaylıkla karışabilir.

Sonuçta, o çocuk diğerlerine yakın kalır,ama bilişsel gelişim için gerekli etkileşimi yadsır.Eğer aynı çocuk,bazı motor planlama ya da hareket bozukluklarına sahipse, bir klinikte kolaylıkla ‘Bilişsel Gelişim Yavaşlığı ya da Gecikmesi’ veya ‘Hafif Geri Zekalılık’ etiketini alabilir.Aynı şekilde, ‘Geri Zekalı’ olarak tanılanmış çocukların bazıları sözel bazıları görsel zorluklara sahip olabilir. Genel etiketlemede karşılaştığımız diğer bir problem bu tanıların çocuğun gelişimsel bakımdan hangi evrede olduğunu göstermiyor olmasıdır.Örneğin otistik olarak tanımlanmış çocuklar başka insanlarla iletişim kurmazlar, ancak yüz ve beden hareketleriyle yanıt verebilir ve ilişki kurabilirler. Ailelerin ve uzmanların çoğu etiketlemenin sınırlandırıcı etkisinin farkında olmalarına ve çocuğun gelişimsel yeteneklerine uygun yönlendirmelerine rağmen başkasıyla, ilişki kurma, konuşma öncesi iletişim ve yaratıcı düşünme gibi birçok konuyu gözden kaçırabilmektedir.

• Greenspan, S.I.; Wieder, S. (2004).
• Özel Gereksinimli Çocuk:Zihinsel ve Duygusal Gelişim (Çev:İsmail Ersevim)
• Gülcan Gül Balçık Okul Öncesi Öğretmeni Özel Mavi Yıldız Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi