ERTELEME

Hayır, birazdan değil... Hemen şimdi...

‘Neyse bu yazıyı birazdan okurum. Nasıl olsa vaktim var.’ Dediğinizi duyar gibiyim. Eminim gündelik yaşamınızda birçok işinizi, sorumluluklarınızı, hobilerinizi böyle erteliyorsunuzdur. Faturaları, temizliği, kişisel bakımı, kitap okumayı, ders çalışmayı, spor yapmayı… Gelin bunların altında yatan psikolojik faktörlere bir bakalım, neler varmış.

Hayır, birazdan değil… Hemen şimdi…

Nedir bu erteleme?

Erteleme (procrastination) gündelik yaşamda her insanın kullandığı bir tür kaçınma davranışıdır. Bu davranış kişinin yetiştirmesi gereken işleri ötelemesi, yapmaktan kaçınması ya da sürekli olarak ertelemesi olarak tanımlanabilir. Yapılması gereken yapılmadan önce alternatif kaçınma yollarına sapma, bilinçli olarak ağırdan alma, ‘son bir kez’ başka şeylerle ilgilenme bu davranışı sergileyen bireylerde sıkça görülen davranış örüntüleridir. Erteleyen kişiler genellikle asıl eylemi yapmaz ya da yapamaz, sürekli öteler ve kaçabildiği kadar kaçar. Bunun sonucunda yapılacak işler birikir ve aşılmaz dağlar olur. Kişinin gündelik yaşamı, sosyal yaşamı, sağlığı bu durumdan da nasibini alır. Özellikle profesyonel yaşamında ciddi sorunlar başlar, erteleme davranışı bireyin benliğinin bir parçası haline gelir, kişi potansiyelini açığa çıkaramaz ve başarıya ulaşamaz.

Neden erteliyorum?

Eğer günlük hayatınızda her işi, durumu, görevi, sorumluluğu erteliyorsanız bu Erteleme (Procrastination) rahatsızlığına işarettir. Bu durumun sebepleri ise şunlar olabilir;

* Zaman yönetimi! Yapılan araştırmalar bu tür kişilerin zaman yönetme becerisinin çok düşük olduğunu göstermiştir.

* Motive olmada zorlanma! Bir işe konsantre olmakta zorlanma ya da düşük sorumluluk hissi ertelemenin bir diğer önemli nedenidir.

* Başarısızlık kaygısı!  Bir işi başaramama korkusu ya da kişinin kendisine karşı olumsuz algıları erteleme davranışına sebebiyet veren bir diğer etkendir.

* Mükemmeliyetçilik! Kişinin yapması gereken işi mükemmel bir şekilde yapamayacağını düşünmesi bu işten kaçınmasına sebebiyet verebilir.

Erteleme davranışının bir diğer yüzü ise sosyal fobi olabilir. Kişi sahip olduğu bu fobisi yüzünden davranışlarını erteliyor, görmezden geliyor olabilir. Kısacası erteleme davranışı tıpkı mükemmeliyetçilik gibi sosyal fobisinin bir parçası olabilir. Bu durumda erteleme davranışı yanında kişinin sosyal fobi terapisi alması da gerekebilir. Önemli olan erteleme davranışının altında yatan psikolojik faktörü iyi analiz etmektir.  

NELER YAPILABİLİR?

‘Zaman sonsuza dek doymayacak kadar açgözlüdür. Durmadan yer, yutar; ama geri verdiği hiçbir şey yoktur (Irvin D. Yalom).’  Yalom’un da söylediği gibi, zamandan tek alabileceğiniz ‘anın’ kendisidir.  Tek değiştirebildiğiniz şuanda yapabileceklerinizden başkası değildir. Bu sebeple eğer hayatınızı gerçekten yaşamak istiyorsanız tek yapmanız gereken doğru zamanda yani ‘şuanda’ yapmanız gerekeni yapmanızdır.

Peki, bu davranışı nasıl kazanabilir? Siz neler yapabilirsiniz, biz neler yapabiliriz?

• Bu davranışınızla yüzleşin! Bir davranışı değiştirmek için önce onunla yüzleşmelisiniz.

• Plan yapın! Karar vermeniz gereken tek şey size verilen zamanla ne yapacağınızdır.

• Plan yapmak yetmez, eyleme geçin!

• Çevrenizden veya bizim gibi profesyonellerden yardım isteyin! Daha önce söylediğimiz gibi erteleme davranışının altında daha farklı birçok psikolojik faktör yatıyor olabilir. Veya ertelenen duygular birçok psikolojik rahatsızlığa sebebiyet verebilir. Böyle bir durumda bu davranışı atlatmak hiçte kolay olmaz. Yapılması gereken ilk şey bir profesyonelden yardım alınmasıdır. Mutluluğunuz siz onu kazanmaya uğraşmadığınız takdirde size uğramayacaktır.