Çocuğum Akşamları Uykuya Direniyor! Ne Yapmalıyım?

Bir çok ailede akşamları yatma saati ile ilgili çocuklarla ebeveynler arasında anlaşmazlıklar çıkıyor. Ya çocuğunuz yatmayı reddediyor ya  da yattı yatacak derken yatağından tekrar kalkıyor. Özellikle akşamları günün yorgunluğunu bir an önce atmak isteyen yetişkinler için ise bu durum son derece zahmetlidir. Hele birde anne-baba çalışıyorsa ebeveynlerin zahmeti katmerleşiyor.  Erken yaşlardan başlayarak çocuğa verilecek uyku eğitimiyle, çocukta  gündüz uykusuna direnme, kendi yatağında uyumama gibi problemlerin önüne geçebilirsiniz. Uyku problemi, eğer herhangi organik sebebe bağlı  bir durum yoksa ebeveynlerin özverisine bağlı olarak çözülebilir.

Peki çocuğunuz neden geç yatmak istiyor ?

• 3-6 yaş döneminde özellikle çocuklar kurallara karşı gelerek inat davranışlarla  ebeveynlerinin sınırlarını kontrol ederler.  Genellikle bu test ebeveynlerin yapılmasını istedikleri  en önemli şey ne ise onun üzerine kurgulanır.  Çocuk ayak direterek sizin kararlılığınızı kontrol ediyor olabilir.
• Özellikle anne-baba çalışan ailelerde çocuk ebeveynleri  ile akşamları daha çok vakit geçireceğini düşünerek ilgi ihtiyacını karşılamak için  eğlenceli aile ortamını bırakıp yatmak istemeyebilir.
• Çocuğunuz geceleri korkudan dolayı uykuya dalmakta güçlük çekiyor olabilir. Okul çağı çocuklarında uykuya dalma güçlüğü ve uyuyamama problemleri daha çok kaygıya, stres ve korkulara bağlıdır. Bu problemler gece bir şeyden korkmaya, bir kabusa ya da gündüz olan travmatik bir olaya veya başka bir spesifik olaya tepki olarak ortaya çıkabilir. Özellikle de boşanma, yeni kardeş, okul problemleri gibi stresli bir dönemde ebeveynlerin verdiği olumsuz tepkiler problemleri daha da kötüleştirebilir.  Örneğin yeni doğan kardeş bu kaygıların bir nedeni olabilir, çocuğunuz kendisi yattığında kardeşine sizin daha çok zaman ayıracağınızı düşünerek yatmak istemeyebilir. Çocuğun yaşadığı bu tür kaygıları fark etmek çok önemli. Bu yönüyle ebeveynlik fedakarlık ve özverinin yanında bilgi,  beceri ve emek isteyen bir sanat.
• Çocuğun erken yaşlarındaki  ebeveynlerin tutum hataları nedeniyle evde düzenli bir uyku  saatinin olmaması veya uyku saatine riayet edilmemesi sonucu çocukta uyku saati bilinci oluşmamıştır. 

 Uyku Saati Alışkanlığını Çocuğunuza Nasıl Kazandırabilirsiniz ?

• Öncelikle; makul bir çerçevede çocuğunuza uyku saati için belirli bir sınırlama ve değişmeyen bir uyku planı koymalısınız. Uyuma saatinin ebeveyn iradesine bağlı olduğunu unutmayın. Çocuğunuzun sizinle salonda uyuklayıncaya kadar kalmasına izin vermemelisiniz. Burada çocuk anne-babadan birinin kararlığında bir boşluk hissederse bunu hiç çekinmeden kullanır. Önemli olan dengeli bir yaklaşımla evde anne baba olarak aynı dili konuşmanızdır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta  uyku saatine verdiğiniz önemi abartmamanızdır. Örnek olarak çocuğunuzun yaşadığı travma veya stresli bir olay yada ailecek paylaşılacak bir mutluluk  çocuğun uyku düzenini değiştirebilir. Zaman zaman çocuğunuzun olumlu davranışlarını pekiştirmek amacıyla uyku saatinde biraz esnek davranarak  geç uyumasına izin verebilirsiniz.
• Çocuğun yaşına göre neden erken yatması gerektiği  çocukla paylaşılmalıdır.  Örnek olarak: “Oyun çağı ve okul öncesi çocukların günde 10-12 saat uykuya ihtiyaçları varken yetişkinlerde bu durum 6-8 arası olmaktadır. Gün içinde okul veya kreşte yorgun olmaman  için büyüklerden farklı olarak erken yatman gerekiyor.”…  gibi. 
•  Cazip bir aile ortamında siz tv nin başında keyif çatarken çocuğunuza “uyku saatin geldi git yat demek.”  çocuk için kabullenilmesi kolay olmayan bir durumdur.  Özellikle uyku saati kavramının oluşturulmaya çalışıldığı ilk dönemlerden başlayarak, tv’ nin kapatılması, kişisel ihtiyaçların giderilmesi, ortamın loş bir hale getirilmesi, uyku saatinden yarım saat önce “biraz sonra yatma zamanın gelecek” gibi geribildirimlerle,  çocuğunuzu uykuya hazırlayabilirsiniz. Ayrıca uyku zamanına yakın bir vakitte çocuğu heyecanlandırıcı, hareketli   oyunlardan kaçınmak gerekir.
• Uykuya özendirmek için yatmadan önce ona bir masal anlatın. Yaşına göre odasında gece lambası yakabilirsiniz. Eğer korkuyorsa odasının kapısını hafif açık bırakabilir yanına uykuda ona rahatsızlık vermeyecek sevdiği bir oyuncağı  koyabilirsiniz.
• Gece uyanma ya da yatmama problemi olan çocuklar elbette geç uyanma problemi de yaşayacaktır. Bu problemi azaltmak için çocuğunuzun her zamankine oranla erken yattığı ve erken kalktığı bir günü bulmaya çalışın ve o günü mümkün olduğunca elverişli geçirin. Daha sonra gün hakkında konuşabilir  ve ona “dün erken yattığın için bugün erken kalkabildin ve biz de seninle ne kadar çok zaman geçirebildik “ diyerek onu erken yatmaya özendirebilirsiniz.

Kaynak: "Ben Hasta Değilim", Editör Aysel Ekşi, nobel yayınları