Özel Çerkezköy Aygüneş Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi - Verilen Eğitimler

YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUK (YGB)

Yaygın gelişimsel bozukluk (YGB) veya yaygın gelişimsel bozukluk ileri düzeyde ve karmaşık bir beyin gelişim yetersizliği olarak tanımlanabilecek bir grubu içinde bulunduran genel bir terimdir. Bu bozukluklar değişen derecelerde sosyal etkileşim, sözel ve sözsüz iletişim ve tekrarlayıcı davranış zorluklarıyla karakterize edilir. Bu grupta yer alan bozukluklar;Otistik bozukluk,
Rett sendromu,
Çocukluğun dezintegratif bozukluğu,
yaygın gelişimsel bozukluk-başka türlü adlandırılamayan (YGB-BTA-OTİZM)
Asperger sendromu sayılabilir.
Asperger sendromu (ASD) zihinsel engellilik, motor koordinasyon güçlüğü ve dikkat, uyku bozuklukları ve gastrointestinal rahatsızlıklar gibi fiziksel sağlık sorunları ile ilişkili olabilir. Bazı ASD lilerin görsel becerileri, müzik, matematik ve sanat yetenekleri mükemmel olabilir.Otizmin kökleri çok erken beyin gelişiminde gibi görünüyor. Ancak otizmin en belirgin belirtileri 2 ile 3 yaş arasında ortaya çıkmaktadır. Sonuçları kanıtlanmış davranışçı terapiler ile erken müdahale, erken tanı için etkili yöntemler otizmin belirtilerinin hafifletilmesinde çok ciddi bir öneme sahiptir.OTİZMOtizm yukarıda sayılan dört gelişimsel bozukluktan biridir. Her bin doğumdan bir veya ikisinde görülür. Dünya sağlık örgütü raporuna göre Türkiye’de yaklaşık 100 bin otizmli çocuk vardır.Otizmin nedenleri nedir?Kısa bir zaman önce bu sorunun cevabı “nedeni hakkında hiçbir fikrimiz yok” olurdu. Fakat artık bu soruya farklı cevaplar verebiliyoruz. En önemlisi şu ki otizmin tek bir nedeni yok ve yine aynı şekilde tek bir çeşit otizm yok. Son beş yıldır, bilim adamları nadir gen değişiklikleri ya da mutasyonları otizm ile ilişkilendirmektedir. Otizm vakalarının çoğunda erken beyin gelişimini etkileyen, genetik ve çevresel faktörlerin bir arada otizme neden olduğu görünür.Gebelik sırasında ebeveyn yaşı (anne ve baba her ikisi de), özellikle gebelik sırasında maternal hastalık, doğum sırasında oksijen yoksunluğu gibi bazı zorluklar bebeğin beyin gelişimini değiştirebilir. Bu faktörlerin etkisiyle gelişen otizme ebeveynin neden olmadığını bilmek önemlidir. Aksine, bu çevresel koşullar genetik risk faktörleri ile kombinasyon halinde olunca otizm riskini artırmaktadır.Araştırmalar yapıldıkça çeşitli nedenler ortaya çıkmaktadır. Mesela son araştırmalar giderek artan bir şekilde anne adayının gebelikten önce ve sonra folik asit açısından zengin bir diyetle (en az 600 mg günde) veya folik asit içeren vitamin alarak veya yiyerek otizmli bir çocuğa sahip olma riskini azalttığını göstermektedirOtizm nasıl teşhis edilir?Aşağıdaki listede çocuğunuzun bir otistik spektrum bozukluğu için risk altında olduğunu işaret edecek belirtiler yer almaktadır. Çocuğunuz aşağıdakilerden herhangi birini sergiliyorsa, bir değerlendirme yapması için çocuk doktoruna ya da psikoloğuna gitmelisiniz:Altı ay ve sonrasında hiçbir gülümseme veya diğer sıcak, neşeli ifadeler yoksaDokuz ay ve sonrasında seslere, gülümsemelere veya diğer yüz ifadelerine tepkisi yoksa12 aylıkken babıldamaları yoksa12 aylıkken jestleri taklit etmiyorsa16 aylıkken hiçbir kelimesi yoksa24 aylıkken iki kelime den oluşan anlamlı cümle öbekleri kurmuyorsaHer yaşta konuşma ya da sosyal becerilerden herhangi birinin kaybı varsa

ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN TANIMIÖğrenme güçlüğü;

bir çocuğun zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekasına oranla düşük başarı göstermesidir. Bu kişiler çoğunlukla dinlerken zorlanırlar, dinlediklerini özümseyemezler, bildiklerini sözlü ve yazılı olarak ifade edemezler; başta sözel ve görsel beceriler olmak üzere çeşitli beceri alanlarını bir arada kullanmakta sorun yaşarlar. Özel öğrenme güçlüğü yaşayan kişiler, okurken ve yazarken hatalar yapabilirler, okuduklarını anlayamazlar, düşüncelerini yazamazlar; matematik kavramları zayıf olabilir.
Öğrenme ve algılama sorunu çocuğun doğumu ile başlar. Eğitim süreci içinde edinilemez. Yaşam boyu süren bir bozukluktur. Dil gelişimi ve kullanımı, konuşma, okuma-yazma, matematik becerilerini etkileyen bir sorun olduğu için, bireyin eğitimini, mesleğini, sosyal ilişkilerini, günlük aktivitelerini, benlik saygısını etkiler.
Çocuğun zihinsel yeteneği olmasına rağmen, akademik açıdan gerilik göstermesi, öğrenme güçlüğünün en çarpıcı özelliğidir. Birçok çocuk için öğrenme güçlüğü okula başladıklarında ve akademik beceriler kazanmakta başarısız olduklarında göze çarpar. Görülme olasılığı erkeklerde kızlara oranla 4-6 kat daha fazladır.PROGRAMIN DÜZEYİ
Program, zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşük başarı gösteren ÖZEL Öğrenme Güçlüğü olan her yaştaki bireyin genel özellikleri dikkate alınarak gelişimsel yaklaşımla hazırlanmıştır.

PROGRAMIN GENEL AMAÇLARI
Program ile bireylerin;1-Öğrenmeye hazırlık becerilerini geliştirmeleri 2- Okuma-yazmaya hazırlık ve okuma-yazma temel becerilerini geliştirmeleri,
3- Matematikle ilgili temel beceri ve kavramları günlük yaşamda kullanmaları,
4- Sorun çözme, akıl yürütme, kıyas yapabilme ve analitik düşünme becerilerini geliştirmeleri beklenmektedirProgramın YapısıÖZEL Öğrenme Güçlüğü Destek Eğitim Programı hedeflenen amaçlara ulaşmayı sağlayacak çeşitli Modüller ve bu Modüllere yönelik kazanımlardan oluşmaktadır. Her birinde bireylerde ulaşılması beklenen kazanımlar, içeriği, açıklamalar ve ölçme değerlendirme bölümleri yer almaktadır. Modüller Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı hazırlama ve uygulamaya imkan sağlayacak şekilde, kendi içerisinde bütünlüğü olan ve birbirini işlevsel olarak tamamlayacak yapıda hazırlanmıştır. Modüllerde yer alan kazanımlar bireye kazandırılacak bilgi, beceri ve tutumlardan oluşmaktadır. Modüller uygulayıcıya rehber olabilmesinin yanında Eğitim kurum uygulayacağı Eğitime de bir standart getirdiği gibi ölçme değerlendirme sürecini de kolaylaştırmaktadır.ModüllerProgram üç modülden oluşmaktadır:
1. Öğrenmeye Hazırlık
2. Okuma Yazma
3. Matematik
Öğrenmeye Hazırlık

MODÜLÜN AMACI
Öğrenmeye hazırlık becerilerini geliştirebilmeKAZANIMLAR
1. Metinde istenen şekli bulur.2. Benzer şekilleri eşleştirir.3. Farklı şekilleri ayırt eder.4. Nesneleri duruş yönlerine göre eşleştirir.5. Nesneleri duruş yönlerine göre gruplar.6. Sesin geldiği yön bulur.7. Sesleri Tanır.8. Aynı anda işitilen farklı seslerden birine odaklanır.9. Söyleneni sırasına göre yönergeleri uygular.10. Ritim tutar.11. Benzer sesler arasındaki fark ayırt eder.12. Hecelerdeki ses sırasını ayırt eder.13. Sözcükleri doğru telaffuz eder.14. Dokunduğu nesneyi tanır.15. Duruma uygun vücut pozisyonu alır.16. Vücudundan gelen uyaranları algılar.17. Vücudundan gelen uyaranlara uygun tepki verir.18. Yürütülen çalışma süresince dikkatini toplamaya özen gösterir.19. Konuşmayı dinlediğini uygun jest, mimik ve hareketlerle gösterir.20. Yönergeleri istenen sürede uygular.21. Sorulan sorulara cevap verir.22. Sorular sorar.23. Bilgiyi gerektiğinde kullanır.24. Yapacak çalışmayı planlar.25. Yaptığı çalışma planına uyar.26. Yaptığı çalışmanın, çalışma planına uygunluğunu kontrol eder.27. Başladığı çalışmayı tamamlar.28. Dinlediği veya okuduğu konuyla ilgili not tutar.29. Zamanın etkin kullanır.30. Bağımsız çalışma alışkanlığı edinir.31. Olay, olgu ve durumlar olu sırasına göre sıralar.32. Beden duruşuna göre yönleri ayırt eder.33. Yürüme ile koordinasyon sağlar.34. Yuvarlanma, takla atma, sürünmeyle koordinasyon sağlar.35. Kaldırma ve taşımalarla koordinasyon sağlar.36. Asılma ve sallanmalarla koordinasyon sağlar.37. El, göz koordinasyonu sağlar.38. Atma ve tutmalarla koordinasyon sağlar.39. El, parmak koordinasyonu sağlar.OKUMA YAZMA MODÜLÜ
MODÜLÜN AMACIOkuma yazma becerilerini geliştirebilmeKAZANIMLAR1. Yaz araç -gereçlerini tanır.2. Yaz ara -gereçlerini kurallarına uygun kullanır.3. Temel çizgiler çizer.4. Sesleri okur.5. Sesleri yazar.6. Heceleri okur.7. Heceleri yazar.8. Kelimeleri okur.9. Kelimeleri yazar.10. Tümceleri okur.11. Tümceleri yazar.12. Metin okur.13. Metin yazar.14. Etkili okur.15. Okuduğu metinle ilgili neden-sonuç ilişkisi kurar.16. Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurar.17. Okumaya istekli olur.18. Yazım kurallarına uyar.19. Noktalama işaretlerini yerinde kullanırMATEMATİK MODÜLÜMODÜLÜN AMACIMatematik ile ilgili becerilerini geliştirebilmeKAZANIMLAR1. Uzamsal ilişkileri ifade etmek için uygun terim kullanır.2. İkişer ritmik sayar.3. üçer ritmik sayar.4. Dörder ritmik sayar.5. Altışar ritmik sayar.6. Yedişer ritmik sayar.7. Sekizer ritmik sayar.8. Dokuzar ritmik sayar.9. İki basamaklı doğal sayılar ayırt eder.10. üç ve daha fazla basamaklı doğal sayılar ayırt eder.11. Eldesiz toplama işlemi yapar.12. Eldeli toplama işlemi yapar.13. Toplama işlemi yaparak problem çözer.14. Onluk bozma gerektirmeyen çıkarma işlemi yapar.15. Onluk bozma gerektiren çıkarma işlemi yapar.16. Çıkarma işlemi yaparak problem çözer.17. Eldesiz çarpma işlemi yapar.18. Eldeli çarpma işlemi yapar.19. Kısa yoldan çarpma işlemi yapar20. Çarpma işlemi yaparak problem çözer.21. Kalansız bölme işlemi yapar.22. Kalanlı bölme işlemi yapar.23. Kısa yoldan bölme işlemi yapar.24. Bölme işlemi yaparak problem çözer.25. Dört işlem yaparak problem çözer.26. Nesneleri Bütün, yarım ve çeyrek olma durumuna göre ayırt eder.27. Kesirlerle ilgili problem çözer.28. Uzunluk ölçüleri arasında işlem yapar.29. Sıvı ölçüleri arasında işlem yapar.30. Kütle ölçüleri arasında işlem yapar.31. Değer ölçüleri arasında işlem yapar.32. Zaman ölçüleri arasında işlem yapar.33. Alan ölçüleri arasında işlem yapar.34. Geometrik şekiller arasında ilişki kurar.

ÖZÜR GRUBUNUN TANIMI VE ÖZELLİKLERİZihinsel yetersizliği olan birey: Zihinsel işlevler bakımından ortalamanın iki standart sapma altında farklılık gösteren, buna bağlı olarak kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan bu özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerini ihtiyaç duyan bireydir.Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey: Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde hafif düzeydeki yetersizliği nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine sınırlı düzeyde ihtiyaç duyan bireydir.Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey: Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki sınırlılık nedeniyle temel akademik, günlük yaşam ve iş becerilerinin kazanılmasında özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine yoğun şekilde ihtiyaç duyan bireydir.Ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey: zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki eksiklikleri nedeniyle öz bakım becerilerinin öğretimi de dâhil olmak üzere yaşam boyu süre, yaşamın her alanında tutarlı ve yoğun özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey olarak tanımlanmaktadır.Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin Özellikleri:Dikkat: Zihinsel yetersizliği olanlarda dikkat problemleri yaygın olarak görülmektedir. Bireylerin öğrenme problemlerinin önemli bir bölümü dikkat problemlerinden kaynaklanmaktadır. Genel olarak dikkatleri dağınık ve kısa sürelidir.Bellek: Zihinsel yetersizliği olan bireylerin pek çoğu hatırlamada güçlük çeker. Görsel ve işitsel algıları zayıftır. Bellekle ilgili yaşadıkları en önemli problem öğrendikleri bilgileri kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarmada yaşamalarıdır. Genelleme yapmakta zorlanırlar, kazandıkları bilgileri ilişkilere göre gruplamada güçlük çekebilirler. Zihinsel yetersizliği olan bireylerin yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında kendilerini düzenleme (tekrarlama, gruplandırma, ilişkilendirme) stratejilerini daha az sıklıkla kullandıkları görülmektedir.Öğrenme: Akranları gibi öğrenebilir ve öğrenmeye devam ederler. Akranlarından temel farkları öğrenmenin hızındadır, öğrenme hızları daha yavaştır.Dil Gelişimi: Zihinsel yetersizliği olan bireyler dil ve konuşmayı zihinsel yetersizliği olmayan bireylerin geçtiği basamaklardan geçerek edinirler. Ancak bu basamaklardan geçiş hızları daha yavaştır. Dil ve konuşma gelişimindeki sorunlar ile kendini düzenleme (tekrarlama, gruplandırma, ilişkilendirme) problemleri arasında yakın bir ilişki vardır. Çünkü bir çok kendini düzenleme stratejisi dile dayalıdır.Akademik Başarı: Başarısızlıkları daha çok okuma-yazmada, okuduğunu anlamada, temel aritmetik becerileri kazanmada ortaya çıkmaktadır. Soyut kavramları somut kavramlara göre daha zor öğrenirler.Sosyal Gelişim: Zihinsel yetersizlik gösteren bireylerde çeşitli sosyal problemlere rastlanmaktadır. Sosyal ilişkilerinde kendilerini grupta kabul ettirecek becerileri azdır. Arkadaşlık etmede sıklıkla problem yaşarlar. Benlik kavramları genellikle zayıftır.Psikomotor Gelişim: Genel olarak bu bireylerin fiziksel gelişimleri (boy-kilo) ise yaşıtlarının gelişimi ile tutarlılık gösterebilmektedir.Zihinsel yetersizliği olan bireyin, sayıp olduğu yetersizliğin derecesi arttıkça yukarıda belirtilerin alanlarda yaşadığı güçlüklerin derecesi de artmaktadır.PROGRAMIN DÜZEYİProgram, kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan zihinsel yetersizliği olan her yaştaki bireylerin özellikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.PROGRAMIN GENEL AMAÇLARIBu program ile bireylerin;Bağımsız yaşam becerileri kazanmaları,
Öz bakım ve günlük yaşam becerilerini kazanmaları,
Psikomotor becerilerini geliştirmeleri,
Dil ve konuşma becerilerini geliştirmeleri,
Sözlü ve yazılı anlatım becerilerini geliştirmeleri,
Sosyal ve toplumsal uyum becerilerini geliştirmeleri
Bilişsel hazırlık becerilerini geliştirmeleri,
beklenmektedir.PROGRAM İLE İLGİLİ AÇIKLAMALARModüllerde yer alan kazanımlar, zihinsel yetersizliği olan bireylerin(hafif,orta,ağır) özellikleri (dil,bilişse,sosyal vb.) dikkate alınarak destek eğitim programının genel amaçlarına ulaşmayı sağlayacak nitelikte belirlenmiştir.
Birden fazla yetersizliği olan bireylerin sağlık kurulu raporunda belirtilmiş olan diğer yetersizlikleri de göz önünde bulundurularak uygun modül veya modüller önerilmelidir. Örneğin; bir bireyin zihinsel yetersizliği ile birlikte görme ve ortopedik yetersizliği bulunabilir. Modül seçiminde zihinsel yetersizliğin yanı sıra tespit edilen görme ve ortopedik yetersizliği olan bireyler için hazırlanmış olan modüllerde önerilmeli ve bu modüller dikkate alınarak bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanmalıdır.
Modüllerde yer alan kazanımların gerçekleşebilmesi için öğrenme ve öğretme sürecinde gerekli araç gereç ve donanımlar sağlanmalıdır.
Destek eğitim programının verimliliğini artırmak amacıyla modüllerde yer alan kazanımların yapılandırılmış ortamların yanı sıra gerçek ortamlarda da öğretimi yapılmalıdır.
Destek eğitimi veren kurum; rehberlik ve araştırma merkezi, varsa devam ettiği okul (eğitim uygulama okulu, özel eğitim ilköğretim okulu, hastane okulu, ilköğretim okulu vb.) ya da kurumlar (SHÇEK vb.) ile iş birliği yapmalıdır. Bireysel eğitim programı doğrultusunda yapılacak çalışmalar ve öneriler konusunda, varsa devam ettiği kurum/okul personeli (sınıf öğretmeni, rehber öğretmen, özel eğitim öğretmeni, branş öğretmeni, kurum psikologu, çocuk gelişim öğretmeni, sosyal hizmet uzmanı vb.) ile görüş alışverişi yapılarak bireyin gelişimi ve takibi desteklenmelidir.
Destek eğitim merkezlerinde görev yapan meslek elemanları kendi görev alanlarındaki yetki ve sorumlulukları doğrultusunda hareket ederek ekip çalışmasına özen göstermelidir.
Destek eğitim alan bireyin eğitim sürecinde edindiği kazanımların sosyal yaşama geçişinin ve yaşantı zenginliğinin sağlanması için çevresiyle iletişimde bulunacağı oyun, drama, tiyatro, gezi, spor, müzik, izcilik vb. etkinlikleri eğitim öğretim sürecinde yer verilmelidir.
Programı uygulayan personel tarafından destek eğitim programı kapsamında uzman desteği alınabilir. Özel özel eğitim merkezleri gereken zamanda diyetisyen, tıp doktorlarında, dil konuşma terapistlerinden danışmanlık hizmetleri alabilir.
Öğrenimleri sırasında hedeflere ulaşmaları ve başarı duygusunu yaşamaları zihinsel yetersizliği olan bireyler için önemlidir. Etkinlikler, eğitim araç ve gereçleri bireyin gelişim özelliğine ve ilgisine uygun olarak, kolaydan zora doğru hazırlanmalıdır. Etkinliklere başlarken bireyin dikkatini toplamaya yönelik giriş yapılmalıdır. Eğitim sırasında hangi konuların işleneceği bireye açıklanmalı, etkinlikler arasında kısa molalar verilecek şekilde plan yapılmalıdır. Bireylerin olumlu davranışları pekiştirilmeli, motivasyonları arttırılmalı ve ilgilerini desteklemek amacıyla yaş ve düzeylerine uygun pekiştireçler verilmelidir. Etkinliklerin süresi bireyin özellikleri dikkate alınarak belirlenmeli ve bireylerin kendi hatalarını kendilerinin bulmasına olanak verilmelidir.
36 aydan küçük zihinsel yetersizliği olan çocuklar bu modüllerden bireysel eğitim ve aile eğitim programları doğrultusunda yararlanırlar. Zihinsel yetersizliği olan bireylerin eğitiminde 0-3 yaş döneminin en kritik dönem olması nedeniyle ve özel eğitimde “erkenlik ilkesi” doğrultusunda ailenin, eğitimin her aşamasına aktif olarak katılımının sağlanması gerekir. Bu nedenle ailenin modüllerde yer alan kazanımların gerçekleştirme sürecine eş zamanlı olarak katılımı sağlanmalıdır. 36 aydan büyük zihinsel yetersizliği olan bireyler, bireysel eğitim ve grup eğitiminden yaralanabilirler.
Modülde yer alan kazanımlar edinim, akıcılık, kalıcılık ve genelleme aşamaları dikkate alınarak çalışılmalıdır.
Bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanırken “kaynaştırma kararı” alınan ve destek eğitime devam eden zihinsel yetersizliği olan bireyler için kaynaştırma eğitimi süresi boyunca devam ettiği okulda uygulanan eğitim programı dikkate alınarak yeni kazanımlar eklenebilir.
Bireyselleştirilmiş eğitim programını hazırlayan kurulda yer alan öğretmen veya uygulayıcı kazanıma yönelik uygun ölçütler belirlemelidir.
Zorunlu öğrenim çağı dışındaki zihinsel yetersizliği olan bireyler, toplumsal uyum, iş ve meslek becerilerini kazanması amacı ile iş eğitim merkezlerine, mesleki rehabilitasyon merkezlerine veya halk eğitim merkezleri bünyesinde açılacak kurslara da yönlendirilebilir.PROGRAMDA YER ALAN MODÜLLER· Bilişsel Becerilere Hazırlık· Öz Bakım Becerileri· Günlük Yaşam Becerileri· Toplumsal Uyum Becerileri· Dil Konuşma Ve Alternatif İletişim Becerileri· Psikomotor Beceriler· Sosyal Hayat· Türkçe· Matematik