SHCEK'DAN ERKEN ÇOCUKLUK GELİŞİMİNİ DESTEKLEME PROJESİ

TANIMI

Erken Çocukluk Gelişimini Destekleme Projesi herhangi bir okul öncesi eğitimi almadan okul yaşı gelmiş veya geçmiş olup okula başlayacak çocuklara iki ay süresince yöreden çocuk gelişimi eğitimi almış gençler tarafından okul öncesi eğitim verilmesinin yanı sıra beslenme desteği sağlanarak, ayni nakdi yardımla desteklenerek, ailesi ile yapılacak mesleki çalışmalarla okula başlatılmalarının teşvik edileceği sektörler arası işbirliğini de öngören bir projedir

PROJEYE NEDEN GEREK DUYULDU

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunda sosyal hizmetler; "kişi ve ailelerin kendi bünye ve şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine ve ihtiyaçlarının karşılanmasına, sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasını ve hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünü" olarak tanımlanmaktadır.

Kurum, kuruluş Kanununda yer alan sosyal hizmetlerin ve koruyucu önleyici sosyal hizmetlerin uygulanması çalışmalarını bütçe ve personel olanakları doğrultusunda sürdürmektedir. Bu çerçevede uygulanması sürdürülen bu projenin gerekçelerini şu şekilde özetlemek mümkündür:

Eğitim doğumdan ölüme dek tüm insan yaşamını kapsayan bir süreçtir. Bu sürecin en önemli bölümünü, kişilik gelişimi ve toplumsallaşmanın büyük oranda sağlandığı 0-6 yaş arası çocukluk döneminin oluşturduğu kabul edilmektedir. Ancak, Türkiye'de örgün eğitim 7 yaşında başlamaktadır. Kimi "şanslı çocuklar" ilköğretim öncesi kreş ya da anaokulu deneyimi yaşayarak okula hazırlanma olanağı bulmakta, pek çok çocuk ise bu olanaktan yoksun kalmaktadır. Ülkemizde eğitim ve gelişmişlik yönünden bölgeler arası büyük farklılıklar bulunmaktadır. Yatırımlardaki ve hizmetteki önceliğin bu bölgelere verilmesine karşın insanların ve özellikle kadınların eğitim düzeyinin düşüklüğü, beslenme, barınma ve eğitim olanaklarının sınırlılığı vb. konu, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde çok daha önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Okul öncesi dönemde, yeterli beslenme, eğitim ve yaşama koşulları taşıyan toplumsal çevre, çocuk açısından okul döneminde ve tüm yaşamında son derece önemli bir avantaj yaratmaktadır. Bu dezavantajlı çocukların hiçbir zaman kapatamayacağı bir farklılıktır. Bu belirleme, bizi yetersiz koşullarda büyüyen çocuklar için acil çözümler bulma sorumluluğunu göz önünde tutmamız gerektiği sonucuna götürmektedir. Bu konu yalnızca ana-babaların koşullarına bırakabilecek bir konu değildir. Küçük çocukların, özellikle de içinde yaşadıkları çevre koşullarına bağlı olarak olumsuz konumda olanların eğitim, bakım ve korunmasını sağlanması toplumun sorumluluğudur.

Bilindiği gibi Çocuk Hakları Sözleşmesi ile Ülkemizde güvence altına alınan eğitimden eşit yararlanma hakkının önündeki engelleri (Çocuğun ailesinin içinde bulunduğu sosyo-ekonomik sorunlar, ailenin ağır ekonomik sıkıntısı, ebeveynlerin resmi nikahı olmayışı, çocuğun nüfus kaydı olmayışı, geleneklerinin kız çocuklarını okutmaya izin vermeyişi vb.) kaldırmak Devletin en önemli sorumluluğudur.

Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne göre potansiyellerinin en üst sınırına kadar gelişmek, çocukların insan hakkıdır

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin koordinatör kuruluşu olması nedeniyle bu Sözleşmede tanımlanan hakların hayata geçirilmesinde sorumluluk almıştır.

PROJENİN AMACI

Bu proje ile dezavantajlı koşullarda yaşayan çocukların ilköğrenime başlamalarına engel olacak ailenin ağır ekonomik sıkıntısı, ebeveynlerin resmi nikahı olmayışı, nüfus kaydının olmayışı, geleneklerinin kız çocuklarını  okutmaya izin vermeyişi gibi sorunlarına çözüm bularak okul kayıtlarını teşvik etmek ve okul başarısına katkıda bulunacak, dil gelişimini ve psiko-sosyal gelişimini destekleyecek,ilköğrenime asgari düzeyde hazırlayacak temel kavram ve alışkanlıkları kazandıracak bir okul öncesi eğitim programına katılmalarını ve İLKÖĞRENİME  DAHA ADİL BİR BAŞLANGIÇ YAPMALARINI SAĞLAYARAK Çocuk Hakları Sözleşmesi ile kendilerine tanınmış olan gelişme  (Md.6) eğitimde fırsat eşitliği (Md.28) haklarını kullanmalarını sağlamak amaçlanmaktadır.

Ayrıca da hayatlarının bu döneminde kurumsal okul öncesi eğitim olanağından yararlanamayan çocukların yaz dönemini sokağın tehlike ve tehditlerinden uzak, güvenli ve sağlıklı bir ortamda geçirmelerini sağlamak amaçlanmıştır.

Bu proje bir okul öncesi eğitimi projesi olmayıp, aileye bütüncül yaklaşımı, çeşitli sosyal hizmet müdahalelerini sağlayan ve sektörler arası işbirliğini de öngören, SOSYAL HİZMET PROJESİDİR.

Bu proje, okul öncesi eğitimini, okullaşmayı, okula devamı, ve akademik başarıyı destekleyerek, yoksulluk-eğitimsizlik-yoksulluk  döngüsünün kırılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

PROJENİN HEDEF KİTLESİ

• Okul öncesi eğitim hizmetlerinden yararlanma olanağı bulamadan ilköğrenime başlama yaşı gelmiş olan çocuklar.
• Zorunlu eğitim çağında olup, okula başlamamış 7 yaş üstü grubu çocuklar. 

UYGULAMA

• Proje ve projede kullanılacak doküman 1999 yılında Genel Müdürlükçe (N. Füsun ALPAY ve Sultan KARATAŞ tarafından) hazırlanmıştır
• Genel Koordinatörlük Sosyal Hizmetler ve çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde yürütülmüştür 
• İl Koordinatörlüğü, Valiliklerce yürütülmüş, uygulamalar Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünün sorumluluğunda olmuştur.
• İllerde Proje sorumlusu toplum merkezi ya da İl Müdürlüğünde görevli bir meslek elemanı olmuştur.

GENEL KOORDİNATÖRLÜĞÜN GÖREVLERİ

• İşbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlarla yapılacak protokollerin hazırlanması ve uygulanmasının sağlanması,
• Uygulamaların gerektiğinde yerinde olmak üzere izlenmesi,
• Proje sonuçlarının değerlendirilerek raporlaştırılması ve işbirliği yapılan kuruluşlarla paylaşılması.
• İllerde kullanılacak başvuru belgelerinin birer örneğinin gönderilmesi,
• Programa katılan tüm çocuklara verilecek bitirme belgelerinin basımı ve gönderilmesi,
• Programa katkı veren kişi ve kuruluşlara verilecek teşekkür belgelerinin hazırlanması,
• Grup liderlerinin kullanacağı, (yoklama çizelgesi, program örneği, aktivite örnekleri vb) belgelerin birer örneğinin gönderilmesi,

UYGULAYICILAR (GRUP LİDERLERİ )

• Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Bakımı Bölümü öğrencileri ve mezunları,
• Üniversite öğrencileri,
• Gönüllüler (en az lise mezunu olan ya da çocuklara öğretilebilecek müzik, folklor, dikiş vb. becerisi olan)

Grup liderlerinin seçimi: Grup lideri olmak üzere başvuran kişiler il koordinatörlerince değerlendirilmiş,  çocuk gelişimi, bakımı, eğitimi alanında eğitim almaları ve eğitim başarıları tercih nedeni olmuştur.

Grup liderlerinin eğitimi: Grup Lideri olarak seçilen kişiler 25'er kişilik gruplar halinde 2 gün süren bir eğitim çalışmasına katılmışlar, eğitimler İl Müdürlüklerince belirlenen proje sorumlularınca gerçekleştirilmiştir.

Grup liderlerinin eğitiminde farklı uygulamalar: 2000 yılında Van, Hakkari, Muş, Bingöl ve Batman İllerinin grup liderlerinin eğitimleri, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneğince gidiş-dönüş ve konaklamaları da karşılanmak üzere İstanbul'da Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi'nde 10 günlük bir sürede gerçekleştirilmiştir. 2001 yılında bu illerdeki grup liderlerinin eğitiminde yine aynı derneğin destek ve katkıları illerde alınmıştır.

DEĞERLENDİRME TOPLANTILARI

Uygulama başladıktan sonra, her hafta bir yarım gün proje il sorumlusu başkanlığında değerlendirme toplantıları yapılmıştır. Bu toplantılara ilişkin bilgiler ilgili forma işlenerek genel değerlendirme için kullanılmış, genel değerlendirmeler Genel Müdürlüğe gönderilmiştir.

Uygulama Süresi

Her yıl uygulamalar için ön hazırlıklar Haziran ayına kadar tamamlanmış ve uygulama okulların tatilde olduğu Temmuz-Ağustos aylarında gerçekleştirilmiştir. Uygulama sonuçları Ekim ayı içinde değerlendirilerek değerlendirme sonuçlarına göre gelecek yılların planlanması yapılmıştır.

UYGULAMA YERİ

Uygulamalar, illerde bulunan ve yaz döneminde boş olan ilköğretim okullarında gerçekleştirilmiştir.

ÇOCUKLARA UYGULANAN PROGRAM (YARIM GÜN )

Uygulamalar velilerin çocuklarını okula getirmesiyle sabah başlatılmış ve yarım gün olarak gerçekleştirilmiştir. Her grubun günlük programı, grup liderinin sorumluluğunda olup yaş grubunun özelliğine göre aşağıdaki etkinlikler gün içinde yer almıştır.

• Hikaye okuma,
• Şarkı-şiir okuma,
• Müzikli çocuk oyunları, bahçe oyunları, çevre gezileri,
• Resim, boyama, kağıt katlama, yapıştırma, seramik vb. el becerilerini geliştirecek sanatsal etkinlikler,
• Zeka oyunları (dama, satranç, puzzle vb.)
• İlkokula akademik hazırlık amacıyla düzenlenmiş basit çizgi, toplama, problem çözme, geometrik şekilleri renkleri tanıma çalışmaları,
• Beslenme (beslenme öncesi ve sonrası temizlik).

UYGULAMA

İl Koordinatörlüğünün Görevleri :

• Genel Müdürlükçe düzenlenen işbirliği protokollerinin ilde uygulamaya geçirilmesi,
• İlde yapılabilecek diğer işbirlikleri ve katkılar için ilgili kurum ve kuruluşların il temsilcilikleri ile işbirliğinin yapılması,
• Uygulayıcıların belirlenmesi,
• Uygulama mekanlarının hazırlanması ,
• Uygulamaya ilişkin gerekli kayıtların tutulması ve tüm bilgilerin SHÇEK Genel Müdürlüğü'ne iletilmesi,
• Uygulamaların yerinde izlenmesi,

İZLEME GÖSTERGELERİ

• Uygulamalara katılan çocuk sayısı, yaş grupları, cinsiyetleri
• Uygulayıcıların sayısı, nitelikleri,
• Uygulama sonucunda ortaya çıkan ürünler (sergi, gösteri, şenlik vb.)
• Uygulama sonucunda ilköğrenime kayıt yapılan çocuklar
• Nüfus kaydı yapılan çocuk sayısı
• Ailelerle yapılan toplantı sayısı
• Görüşme yapılan aile sayısı
• Ekonomik destek sağlanan aile sayısı (ayni-nakdi)
• Rehberlik yapılan aile sayısı
• Resmi nikah yapılan aile sayısı
• Okuma yazma kursuna katılan ebeveyn sayı

http://www.shcek.gov.tr/portal/dosyalar/projeler/erken_cocuk/tanitim.asp