Görme Yetersizliği Sonucunda Oluşan Tikler

  Hiç düşündünüz mü,ya da hiç görme engelli bireyle karşılaştınız mı? Hayatımızda belki kimimizin çocuğu,kimimizin bir yakını,kimimizin öğrencisi görme engelli.Belki de şimdiye kadar hiç karşılaşmadınız.

  Görme yetersizliği,diğer özür gruplarına oranla insanları daha çok korkutur.Peki sizce neden insanlar bu kadar korkmaktadır?

  Çünkü bu yetersizlik türü insanlar tarafından fark edilebilen bir yetersizlik türüdür.Aynı zamanda görme organımız diğer organlarımıza göre bize daha çok bilgi verir.Öğrendiğimiz bilgilerin % 85’i görme duyumuz sayesindedir.Yani bağımlı olduğumuz organımızdır “GÖZ” .Fakat bu görme engelli olan bireylerin görenlerden % 85 daha az bilgili olacağı anlamına gelmez.Sadece görme engelli bireylerin diğer duyu organlarını da kullanacakları anlamına gelir.

  Görme engelli bir birey tanıyorsanız ya da herhangi bir görme engelli bireyle aynı ortamda bulunduysanız, kendi kendinize sormuşsunuzdur.Acaba neden ellerini sallıyor,öne arkaya doğru sallanıyor,elleriyle gözlerine bastırıyor vs vs diye.Evet işte bu merak ettiğiniz durum görme engelli bireylerde sıkça rastladığımız sorunlardan biri olan KÖRLÜK TİKLERİDİR.Körlük tikleri nedir? Kısaca değinmek gerekirse;

Körlük Tikleri;

 Enerjisini boşaltmasını sağlayacak, dikkatini çekecek ve diğer duyularını uyaracak hiçbir şey bulamayan, başı boş bırakılan çocuk, zevk almak ve uyarılmak için kendi bedenine  döner.Kendi dışındaki dünyayı merak etmez ve kendi kendine bir takım hareketler geliştirir.İşte biz görme yetersizliğinden etkilenmiş  bireylerin geliştirmiş olduğu bu hareketlere  körlük tikleri diyoruz. En çok göze çarpan körlük tikleri ise;

• Otururken ya da ayakta  dururken öne, arkaya sallanma
• Başını bir yandan öbür yana çevirme
• Titreme ve ellerini bileklerinden sallama
• Parmaklarıyla ya da yumruklarıyla gözlerini ovuşturma
• Parmaklarını gözlerinin önünde çırpma

 Şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Peki görme yetersizliği olan çocuğun körlük tiklerini geliştirmesinin nedeni nedir?

• Bebekliği döneminde uzun süre sırt üstü yatırılmaları
• Oyun alanı içerisinde yalnız bırakılmaları
• Anne ve çocuk arasında ilişki eksikliği,Sevgiden mahrum bırakılma
• Kendilerini aynadan izleyemediklerinden başkalarının  hareketlerini göremediklerinden
• Çocuklar dışarıdan az miktarda uyaran aldıklarından
• Fiziksel ve dokunsal uyaranlar sunulmamış  olmasından
• Bir odada sadece  sesli uyaran vererek yalnız bırakılmalarından vs.vs durumlardan kaynaklanmaktadır.

Körlük Tiklerini Önleme adına neler yapılabilir?

- Bir yere giderken çoğunuzu da beraberinizde götürün

- Onunla konuşun, ona kendisinin sevildiğini hissettirin

- Uzun süre hiçbir şey yapmadan yatmasına izin vermeyin,ellerini boş bırakmayın,sürekli farklı nesneler vererek tanımasını sağlayın

- İnce motor, kaba motor becerilerini kullanmasını ve etrafını algılamasını kolaylaştıracak düzenlemeler yapın

- Hareketli oyunlar, yürüme,koşma ve diğer fiziksel etkinliklerin körlük tiklerini azalttığı bir gerçektir.

- Her zaman çocuğa yeni yaşantılar sağlama yollarını araştırın

- Onunla eğlenin,onunla  neşeli, eğlenceli oyunlar oynayın

-  Onun oyuncakla oynamasını, yeni şeyler keşfetmesini pekiştirerek ödüllendirin ve bunun için ortam hazırlayın.

- Uzun süre televizyon veya radyonun başında yalnız bırakmayın, çünkü bu kör çocuk için tek boyutlu bir araçtır

- Yaşına uygun, anlamlı olacak şekilde sorumluluklar yükleyin

  Çocuğunuzda bu bahsettiğim tiklerden birini ya da benzeri tikleri edinmiş durumdaysa;bu davranışları ortadan kaldırmak için onu azarlamayın, azarladığınızda  kendisinde hiçbir olumlu gelişme olmayacak aksine bu davranışlarıyla ilgilenmeniz onun davranışlarını daha da arttıracaktır. Bu tür alışkanlıklar son derece inatçı olup  engellenmesi zor alışkanlıklardır.

Çocuğumuz bu tiklerden birini yaptığında onun bu davranışlardan uzaklaşmasını sağlayacak olumlu başka bir davranışla yer değiştirmemiz gerekmektedir.Ayrıca bu davranışları tedavisinin nedeninde yattığı unutulmamalıdır.Fiziksel etkinlikleri çoğaltmamız,alternatifler sunmamız ve ellerini etkin kullanmayı sağlamak körlük tiklerinin oluşumunu engeller.Çocuğumuzu dünyaya ve araştırmaya yöneltmemiz körlük tiklerinin azalmasına yol açacaktır.Ona yaşı doğrultusunda sorumluluklar vererek hem kendisinin bir şeyler başarabildiğini öğretmiş oluruz. Kendine güveni gelir. Hem de kendi bedeninden uzaklaşır.

KAYNAKLAR

Özyürek,M ve A.Koçak.Görme Güçlüğünden Etlilenmiş Çoçukların Okul Öncesi Eğitimi İçin Öğretmen Rehberi.UNICEF, 1995
Schooll, G.T Foundations of Edication for blind and Visually handicapped Children and Youth.New York:A.F.B, 1986