20-07-2018 |

Psikolojik Testlerin Tanımı, Özellikleri , Kullanım Amaçları ve İşlevleri

Bu yazıda psikolojik test teriminin tanımı yapılmış, psikolojik testlerin amaçları, özellikleri ve işlevleri açıklanmıştır.

                                                                                                   18. 7. 2018

    Hazırlayan  Uzm. Psk. Banu  Beyaz

 

 Psikolojik  Testlerin  Tanımı   Özellikleri  Kullanım Amaçları   ve İşlevleri

 

Psikolojik Test:

Test sözcüğü, sınama anlamı içerdiğinden hem bir "ölçme aracı", hem de bir "ölçme işlemi", hem de "istatistiksel analiz" karşılığı kullanılmaktadır.

Test veya ölçek maddesi: item

Sınır yeterliği ölçen, ölçme aracının en küçük parçası.

Genel olarak psikolojik test standart koşullarda yapılan gözlem ya da görüşme anlamını taşır.

Tanımda geçen standart sözcüğü; testin içeriğini oluşturan uyarıcıların "maddelerin", "açıklamanın" hatta cevaplama için test olacak kişiye verilecek "sürenin" herkes için "aynı" olması gerektiğini hatırlatmaktadır.

"Gözlem" derken davranışların sistemli olarak incelenmesini kastediyoruz. İncelemeyi yapacak gözlemciler kişisel önyargılarını ve yorumlarını işin içine katmazlar.

"Görüşme" derken bilgi edinme, teşhis koyma, bireylerarası davranışları ve kişilik özelliklerini belirleme ya da danışmanlık hizmeti verme gibi amaçlarla yapılan yüzyüze görüşmeyi kastediyoruz.

Psikolojik test; bireylerin yetenekleri, becerileri, edimleri (performans) güdüleri, tutumları, savunmaları hakkında bilgi verecek soruların sorulmasına ortam ve olanak sağlayan sistemli bir yaklaşımdır.

Öğrenciye verilen eğitim modüllerinin sınır kontrolü otomatik yapın.

(Sistemli derken birbiriyle ilişkili, etkileşimli, birbirine bağlı, ya da parçalardan oluşan tutarlı, karmaşık bir bütünlük)

Test maddesi olarak isimlendirilen test sorularının içeriği, şekli, dizilişi ve sunuluşu standart hale getirildiğinden, uygulama koşulları bireyden bireye ya da kısa zaman aralıkları içinde değişmez.

Böylece yanıt farklarının ölçme koşullarından değil, ölçülen davranıştaki bireysel farklardan geldiğini söylemek olanaklı olur.

Teknik tanımlardan birkaç örnek verelim.

Cansever'e göre "psikolojik test kişinin davranışını standart koşullar altında gözlemek ve tanımlamak için kullanılan sistematik bir yöntemdir."

Anastasi "test sözcüğü, belirli bir davranışın nesnel ve standart koşullardaki ölçümüdür" der.

Pek çok test ve ölçme kitabındaki tanımlamada testin "davranış örneklemesi" olduğu ileri sürülür.

Örneklenen davranışlardan bireyin niteliği hakkında genelleyebileceğimiz bilgilere varılır.

Davranışların ölçme yoluyla sayısal değerlere dönüştürülmesi bu sayıların matematiksel işlemlerle (istatistikle) çözümlenmesi verilerin nesnellik ve güvenilirliğini yükseltir.

Test sonuçları çoğunlukla sayı ve kategorilerle belirlenir. Zeka testlerinde deneğin aldığı toplam puan bir sayıdır ve bu sayı zeka bölümüne çevrilir. Z.B=110 gibi. Sayısal veriler, belirli bir dağılımda kişinin grup içinde başkalarına göre nerede yer aldığını gösterir.

Kategori sisteminde ise kişi, grup içinde sınıflandırılır. Birey niteliğine uygun gruplardan birine konulur. Örneğin kişilik envanterlerinin sonuçlarına göre "normal" "nevrotik" "psikotik" olmak üzere üç gruptan birine yerleştirilir.

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.

"Normal" derken belir bir grupta tipik, ortalama olan "norma uyan" toplumca kabul edilebilir olan, ruh sağlığı yerinde olan ,"nevrotik" derken gerçeklikle ilişkinin biraz çarpıtılmaya uğraması, kaygı fobi, saplantılı düşünceler, zorlanımlı edimler gibi rahatsızlıklar ,"psikotik" psikozla ilgili, gerçeklikle bağın büyük ölçüde kopmuş olduğu durumlardır. Halusinasyonlar olabilir , yönelim duygusunun kaybolması sözkonusudur. Hasta sıradan gündelik yaşam gereksinimlerine  cevap veremez, özbakımını yapamayabilir, zihinsel işlevleri o derece bozulmuştur. (Budak,2000)

 

Test Kullanımının Avantajları

1- Daha ekonomik yoldan bilgi edinebilinir.

2- Öznel tekniklere kıyasla, daha nesnel ve güvenilir bilgiler toplanabilir.

3- Testlerden elde edilen sayısal bilgiler, bireyi tanımlama olanağı verir.

4- Özel yardıma ihtiyacı olan bireylerin ayırt edilebilmesine, tanınmasına ve teşhisine fayda sağlar.

5- Araştırmaya ve grupların kıyaslanmasına olanak verir.

 

Psikolojik Testin Özellikleri

Psikolojik testler; bireyin zekâ, yetenek, beceri, işlev, kişilik özellikleri gibi açıktan çok fazla gözlenemeyen unsurlarını belirli koşullara dayanarak ölçme ve değerlendirmeyi sağlarlar.

Bireylerin güçlü ve gizi kalmış özelliklerini olduğu kadar, zayıf yönlerini de değerlendirmek için kullanılırlar.

Bireyin önemli özelliklerinin sayısal olarak ortaya konmasını, karşılaştırma yapmayı, tahmin edebilmeyi sağlar.

Bireyin diğerleriyle örtüşen ortak özelliklerini, onu diğerlerinden ayıran özelliklerini ortaya koyan, sistematik, standart koşullar altında uygulanan ölçme araçlarıdır.

Psikolojik testin amacı, bireyi daha iyi tanımlamaktır.

Bir test;

*             Bireysel özellikleri belirleyen

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.

*             Grupla örtüşen özellikleri belirleyen

*             Sistematik

*             Objektif

*             Standart sapmaları belirlenmiş olmalıdır.

 

Bireylerin yakın ve uzak gelecekteki yaşamlarını belirleyecek seçimlerinde, bir mesleğe yönelmede, bir işe yerleşmede, eğitim öğretim ve tedavi yöntemlerinin saptanmasında vb. konularda bireylerin kendileri hakkında verilecek kararlarda yardımcı olmak, olası hata payını en aza indirmek, daha verimli bir sonuç olmak için psikolojik testler kullanılır.

 

Cronbach (1970) testlerin kullanım amaçlarını ve işlevini dört grupta toplamıştır.

1-            Seçme işlevi

2-            Sınıflama işlevi

3-            Uygulanan yöntemlerin etkisini araştırma işlevi

4-            Araştırmalardaki hipotezlerin kontrol edilmesi

 

1- Seçme ve yerleştirme:

Çeşitli iş yerlerinde, devlet kurumlarında, fabrikalarda, personel seçiminde, okullarda öğrenci seçiminde kullanılır. Başvuranlar arasından en uygun olanları seçebilmede kullanılır. Seçme amacı ile kullanılan testler yordamayı amaçlar, geleceğe yönelik kararlar için kullanılır. Giriş sınavları, personel seçim sınavları v.b. uygun olmayanlar eleniyor.

Seviyesini belirleme yapıyoruz: Test ile bireyin seviyesini belirleyerek düzeyine uygun eğitime yönlendiriyoruz.

Kapasitesini ölçüyoruz: Bir test ile bireyin kapasitesini belirtmeye çalışarak ona uygun eğitim almasına yardımcı oluyoruz.

Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.

2- Sınıflama işlevi:

Belirli seçeneklerden hangisinin kişi için en uygun olduğuna karar vermektir.

Ruhsal sorunu olan bireye teşhis koymak, histerik ya da şizofreni olduğuna karar vererek bireyi iki sınıftan birine uygun görmek bir sınıflandırmadır.

Bir işyerine başvuran kişilerin test sonuçlarına göre belirli düzeydeki işlere yerleştirilmesi de bir sınıflamadır. Örneğin bir fabrikada bazılarının ustabaşı bazılarının çırak olarak ayrılması yerleştirme testleri ile sağlanabilir. Bir seçme işlevi olmayıp, farklı düzeylere göre ayrılan bireylerin sınıflandırılmasıdır. Sınıflandırmada bireyler, seçme işlevine olduğu gibi elenmemektedirler.

3- Uygulanan Yöntemlerin Etkisini Araştırma İşlevi

Psikolojik testler, araştırmada bireyler ve durumlar hakkında bilgi toplama amacıyla kullanılır. Kliniklerde kullanılan psikoterapi ve ilaçla tedavi gibi yöntemlerden hangisinin daha etkili olduğu, bir fabrikada uygulanan eğitim programından işçilerin ne kadar yararlandığı, psikolojik testler uygulanarak değerlendirilir. Bir grubun ırk ayrımına karşın tutumunun konferanslar yolu ile ne kadar değiştiği, izlenen üç ayrı eğitim yönteminden hangisinin daha etkili olduğu psikolojik testler yolu ile belirlenebilir.

 

4- Araştırmalarda hipotezlerin (bilimsel denencelerin) kontrol edilmesi işlevi:

Bir hipotez veya denencenin ne kadar geçerli olduğu varılacak yargının hata payı, gerçek veriler, olgular, bunlar uygun deney desenleri ile saptanır. Değişkenler hakkında bilgi toplamak için kullanılırlar.

 

Psikolojik  Testler Kliniklerde Teşhis  ve  Yordama  Amaçlı Kullanılırlar

 

Psikiyatri kliniklerinde genel olarak psikiyatrik bozuklukların sıklık açısından taranması, psikiyatride sınıflandırma ve tanı koyma, psikopatolojide değişimin ölçülmesi amaçları ile kullanılır.

Bireysellleştirilmş Eğitim Proğramını(BEP) kolayca hazırlayın.

*             Tanı veya sınıflama

*             Prognoz veya yordama

*             Araştırmada nesnel veri toplamak.

(Prognoz: Hastanın durumuna ve diğer insanlarda gözlenen seyrine dayalı olarak, hastalığın seyri ve muhtemel sonucu konusunda hekim tarafından yapılan tahmin.)

 

Hangi amaçlarla testleri kullanıyoruz?

1- Genelde bireyi tanıma amacı ile

2- Teşhis amacı ile: Tedavi ve eğitim yöntemini belirlemek için

3-Seçme işlevi ile: İşe alımlar, O.S.S. sınavında mülakat

4- Sınıflama/ davranış özelliklerini belirleme, zeka, kişilik, depresyon seviyesi...

5- Araştırma amacı ile , 1) Tarama, 2) Deneysel

6- İzleme amacı ile (follow up), Bir kurumda çalışan kişilerin performanslarının izlenmesi

 

Psikolojik Testi Ne Zaman Kullanacağız?

 

*             Daha önce birey hakkında bilinmeyen yeni bir bilgi getireceği zaman

*             Çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgileri, testlerden elde edilecek bilgilerle denetleme ve bilginin geçerliliğini kontrol etmek için

*             Kişi hakkında alınacak karara katkıda bulunacaksa kullanılmalıdır

Kaynak: Yeditepe Üniversitesi Ders Notları olarak tarafımdan okutulmuştur..
Akbağ, Müge.Psikolojik Testler Ders Notları. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü, İstanbul, 2006-2007
Budak,Selçuk.Psikoloji Sözlüğü.Bilim ve Sanat Yayınları.Ankara.2000
Cohen Jay Ronald.Swerdlik Mark. E. Psychological Testing and Assesment.Psikolojik Test ve Değerleme. Çeviri Editörü. Prof.Dr. Ezel Tavşancıl.Nobel Akademik Yayıncılık ve Eğitim.Ankara.2013
Özgüven, İbrahim Ethem.Psikolojik Testler .Nobel Akademik Yayıncılık.Ankara, 2012
Öner , Necla. Türkiye'de Kullanılan Psikolojik Testlerden Örnekler.Boğaziçi Üniversitesi Yayını.İstanbul.2012
Tavşancıl ,Ezel . İstatistik.Araştırma Teknikleri Dersleri Notları .Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü, İstanbul, 1992-1993

Yorumlar (0)

Henüz yorum yapılmadı
Üyelik Gerekli

Yorum yapanları görebilmek ve yorum yapabilmek için üye girişi yapmanız gerekmektedir.

Psikolog

Eleman mı Arıyorsunuz?

Kurumunuzda çalışacak personele mi ihtiyacınız var?

Artık bunları dert etmeyin! Hemen bir iş ilanı ver, gelen başvuruları incele, birkaç görüşme yap ve uzmanla çalışmaya başla. Hepsi bu...

Ücretsiz İş İlanı
Özel eğitim ve sağlığın ortak paydası olan Rehabilitasyon.com adresinin sektöre özel iş veren ile iş arayan arasında ne kadar iyi bir köprü olduğunu görebilmeniz için çok kısa süreliğini ÜCRETSİZ bir İş İlanı verebilirsiniz.

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.