Özel Öğrenme Güçlüğü Şüphesinde Pratik Yaklaşım

Okuma yazma öğretim sürecinde spesifik sorunlar yaşayan öğrencilerinizin, özel öğrenme güçlüğü şüphesinde yapılması gereken ön çalışmalar.

Günümüzde öğretmenler, özellikle ilkokul 1.sınıfta okuma-yazma sürecinde birtakım özel sorunlar yaşayan (b-d karıştırma, kelimeler arası boşluk bırakmama, a-o harfleri ayırt edememe, hece yutma vb.) öğrencileri için özel öğrenme güçlüğü şüphesi duymaktalar. Bu şüphe de onları, öğretim sürecinde doğru yöntem ve teknikleri uygulayıp uygulamadıkları konusunda tereddüte düşürmektedir.

Hemen hemen tüm 1.kademe/ 1. sınıf öğretmenlerinin başına benzer durumlar gelmiştir.

Öğrencide gözlenen dikkat dağınıklığı, harfleri öğrenememe, harfleri karıştırma, ters yazma gibi sorunlar, okul rehber öğretmeninin de verdiği bilgiler doğrultusunda hemen bir özel öğrenme güçlüğü şüphesi duyulmasına neden olmaktadır. Ancak bu tanı ne yazıkki o kadar kolay alınabilen bir tanı olmamakla birlikte, detaylı psikometrik incelemelerle dahi doğru şekilde konamayabilmektedir. Üstelik bu süreç oldukça uzun sürebilmektedir.Esasen bir psiyatrist veya psikoloğun WISC-R testi sonucuna göre normal ve normal üstü zekaya sahip bir çocuğun, sözel ve performans zeka bölümü arasındaki fark (PIQ \ SIQ) sağ/sol hemisfer baskınlığı ve alt testlerden Genel Bilgi Aritmetik, Sayı Tekrarı, Şifre (ACID-Arithmetic, Coding, Information, Digit Span) puanlarının ayrıca değerlendirilmesi ile özel öğrenme güçlüğü tanısı en önemli ayırıcı tanı şeklidir.

Hal böyleyken, öğretmenlerin öğrencileri için bu şüpheyi duymalarında haklı olup olmadıklarının sağlaması ve öğrencisiyle ilgili ne tür çalışmalara odaklanması gerektiğine yönelik bir dizi pratik uygulamalar yapılabilmektedir.

Öncelikle, Gessel Gelişim Figürlerinde yer alan bölünmüş dörtgen, eşkenar dörtgen ve Grek Haçı şekillerini kopya etmesini istediğimiz öğrencinin bu çizimleri bize görsel algıda, görsel ayırtetmede ve bütünleştirmede, ince motor becerilerinde sorunları olup olmadığını ve bu alanların geliştirilmesi/desteklenmesi gerektiği hakkında ipucu verebilir.

Öğrenciye verilen eğitim modüllerinin sınır kontrolü otomatik yapın.

Ardından, Bender-Gestalt testindeki çizimlerde, şeklin bozulması, duramam gibi hatalar, öğrencinin görsel ayırt etme becerilerinde sorunları olduğunu bize söyleyebilir.

Saat çiz testinde (içi boş büyük bir daire şekli öğrenciye verilerek, saatin rakamlarını daire içine yerleştirmesi istenir) tüm rakamların bir köşede yığılması, bize öğrencinin uzamsal ayrımlaştırma/mekansal bütünlük becerilerinde sorunları olduğu hakkında bilgi verebilir.

Tüm bu ön çalışmalar neticesinde özellikle, görsel ayırtetmede sorunları olduğuna hemfikir olduğumuz öğrencimizin, elbette okuma-yazma sürecinde zorluklar yaşayabileceğine de kanaat getirmiş oluruz. Ki bu süreçte gözlemlediğimiz, harf karıştırma, harf benzetme, hece unutma, harfleri düzgün yazamama gibi sorunlar da bu öğrencimiz için farklı çalışmalar yapmamız gerektiğinin kanıtıdır.

Peki Neler Yapabiliriz?

Öncelikle tanılama sürecinden bağımsız olarak, öğretimsel uyarlamalara en kısa sürede başlamalıyız. Şuan piyasada her yaş ve sınıf düzeyinde kitapları bulunan Dikkat Setlerinden temin ederek, bu setlerin içerisinde yer alan görsel ayırtetme çalışmalarını düzenli ve planlı şekilde tamamlamalıyız. Bu çalışmalar, aynı olanı bulma, farklı olanı bulma, aynı yöne bakan nesneleri bulma, aynı yöne bakan harfleri bulma gibi bir dizi gösel ayrımlaştırma çalışmaları içermektedir.

Arından günümüzde elimizden düşürmediğimiz akıllı telefon ve tabletleri, birazda eğitimde kullanalım değil mi? Peki nasıl?

Ücretsiz veya ücretli olarak birçok çeşidi bulunan aplikasyonlarla, görsel ayırtetme, tepki, hafıza,konsatrasyon gibi yetenekleri geliştirmeye yarayan uygulamaları aile kontrolünde kullanmasını sağlamalıyız. Bu aplikasyonlarda yer alan ıyunlar, tamamen seviye ilerlemesine dayalı olduğundan her seviyeyi başarı ile tamamlamak, tepki,konsantrasyon ve dikkat becerilerinin de gelişmesini sağlayacaktır.

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.

Gelelim benzer sembolleri karıştıran öğrencimizi, bu dertten nasıl kurtaracağımıza?

En çok gözlemlenen b-d harflerini okurken veya dikte ederken karıştırma sorunu, ne yazıkki içinde bu harflerin geçtiği kelimeleri defalarca okuma ve yazmayla aşılamıyor. Bu sorunu aşmada, öğrenciye b-d harflerinin aslında birbirinin aynısı olduğu ama seslerinin ve anlamlarının farklı olduğunu kodlamak gerekiyor. Bunu ben en çok karışıtırılan harflerin (b-d,u-n,m-n gibi) bir protezini yaparak aşıyorum. Öğrenğin b harfini ''babanın besi'', d harfini ''dedenin desi'' d,ye kodlamışsak, bunu görsel olarak destekleyecek bir araca ihtiyacımız var demektir. Bu araç,bir çeşit materyalden yapılmış olan, b harfi yönünde iken baba resmi, d harfi yönündeyken dede resmi içeren bir protez olabilir. Bu protez, öğrencide bir süre kalıyor, gerekirse çalışma masasının üzerinde bir süre aksesuar olarak kalabiliyor. Öğrenci bu aksesuarı istediği yönünü çevirerek bırakabiliyor. Dikte ederken de, bu protezi kullanarak yardım alıyor. Tabiki silikleştirme yöntemiyle bu yardımı kademeli olarak azaltıyoruz ve asıl hedefimiz, b-d harfini protezden yardım almadan doğru şekilde yazabilmesini sağlayana kadar kullanmaktan çekinmiyoruz.

Ardından karışıtılan harflerden, sembollerden, rakamlardan bu ve buna benzer araçları kullanarak, gerekli kodlamaları yaptıktan sonra, bu sembolleri günlük hayatta kullanmaya başlıyoruz. Yani bu semboller sadece kitabımızde, defterimizde yer almamalı. Günlük hayattaki karşılıklarını da görerek öğrencimizin genelleştirmesini sağlamalıyız.

Biz tüm bu öğretimsel uyarlamaları yaparken, varsın bir yandan alan çalışanları da tanılama sürecini başlatmıs olsunlar. Hiç ama hiç önemli değil. Biz öğrencimizin sorunlarını aşmasına yardımcı olduğumuz için, öğrencimiz de güçlükleri aşarak, daha kolay ve etkin bir öğrenme süreci yaşadığı için mutlu nasılsa...

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.

Hepinize iyi çalışmalar dilerim.