Farkındalık Sarmalı hakkında bir anı...

Özel eğitim farkındalığı ile meslek hayatım boyunca yaşadığım enstantenelerle ilgiliçarpicı bir yazı

Hasan ÇELİK/Uzman Psikolojik Danışman

03 Aralık 2016      

       Üniversite yıllarımda bir karikatür çok ilgimi çekmiş ve hoşuma gitmişti. O yıllar benim dezavantajlı çocuklara ve bireylere ilgimin yeşerdiği ilk dönemlerdi. Sanırım Kurban Bayramı yaklaşıyordu. Bir dergide büyük bir meydan resmedilmiş, alanda yüz binlerce koyun silueti, pankartlar, slogan yazan bir sürü afiş vesaire. Bir koç kürsüde haykırıyor. (-Sadece bir gün hatırlanmak istemiyoruuuuz. )Ve meydandan alkış kopuyor. Önce uzun bir süre gülmüş sonra da yavaşça duraksamış, peşine aniden çöken yoğun duygu halimin esiri olmuştum. Sadece bir gün hatırlanmak evet bizim fert olarak özellikle de sosyal statümüz ve rollerimiz gereği iyi derecede üstesinden geldiğimiz bir kavram. O günü, bu günü, , bunun farkındalığı, şunun farkındalığı. O kadar çok protokol, o kadar çok bir araya geliş, alkışlar, kokteyller var ki. Misal; sokak çocuklarına yardım amaçlı bir dernek toplantısı resmedin gözünüzde. Yemekler, ikramlar, şık kıyafetli insanlar, güzel konuşmalar ve pembe bir tablo. Yiyor içiyor sonra birbiriyle prestij yarıştıran bağışçıların konuşmalarını sahnede alkışlıyoruz. İşin trajik yanı ortamda bir tane karnı aç, sokakta yaşayan, evsiz ya da barksız bir çocuk yok. Halbuki onlar için oradayız.

       Engelliler haftası. Bürokrasiden devlet erkanına, eğitim üst kademelerinden sivil toplum liderlerine kadar çok kişi programda.  Kişiler ağırlanıyor, konuşmalar yapılıyor, alkışlar yükseliyor birbiri ardına. Bir arkadaşım kulağıma fısıldadı. Hocam etrafına bir bak. Kişilerin yarısı elindeki ya da kulağındaki telefonla meşgul. Diğer yarısı fotoğraf karesine girmek ya da nadiren görüp görebileceği yöneticiye bir şeyler söyleyebilmenin derdinde. Hatta tümümüz neden bu toplantıya çağırıldım, zaten çok yoğundum düşüncesi ile bir an önce gidebilmek için fırsat kollama duygusu içinde. Peki biz burada ne yapıyoruz ? Cevap veremedim.

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.

       Başka bir zaman bir okul müdürü eğitimci arkadaşımla sohbet ediyoruz. Konu yine her zamanki gibi özel eğitim. Bazı şeyler bastırıp ya da yaptırıp dağıtsak hem çok ilgi çeker, hatta bunu özel bir güne nazaran yapsak hem de farkındalık için iyi olur değil mi hocam diyor bana. Ben de kendisine yanlış anlamayın ama bütün bu yapılanlar bana dekor mahiyetinde şeylermiş gibi geliyor pek işlevsel değil yanıtını veriyorum.

       Evet sevgili okurlar, düşünürler. Bu kadar ısınma yeter değil mi. Umarım buraya kadar anlattıklarımdan derdimizin ne olduğunu anlamışsınızdır.

       Bu çocuklarımızın aslında neye ihtiyacı olduğunu ve aslında onlar için ne yapmamız gerektiğini hep anlamaya ve sistemsel olarak anladıklarımızı planlamaya çalışırken önemli bazı şeyleri gözden kaçırıyoruz. Ve bu gözden kaçırdığımız şeyler sistemin kendisine de yapılmak istenene de büyük zarar veriyor. Bunları biraz açalım istiyorum.

       Öncelikle özel çocukların anne ve babalarını özellikle de annelerini anlamaya çalışalım. Özel çocuklara sahip aileler inkar ve kabul süreçlerini sağlıklı atlatabilmiş ve yaşamsal döngülerini eğitim sürecine entegre etmiş olsalar bile sürekli şu iki önemli duygu durumu halindeler. Birincisi, bir gün öldüklerinde çocuklarına ne olacağı endişesi, diğeri ise her sabah uyandıklarında her şeyin birden bire normale döne bileceği konusundaki derin beklentileri. Bu derin duydu durumu, bu en dipteki ve en üst düzeydeki beklenti durumunu sadece bir gün ve yoğun bir şekilde yaşadığınızı hayal edin. Kaldırabilir miydiniz sanıyorsunuz. Peki ya her gün bu şekilde yaşamak zorunda olduklarını ve aynı zamanda da hayatın diğer görev ve sorumluluklarını tıpkı sizin gibi gerçekleştirmek zorunda olduklarını biliyor musunuz? Empati çok popüler değil mi? Anlamı gazete bulmacalarında ve televizyondaki yarışma programlarında gösterilmesiyle hayatımıza girdi. Bizim bu ailelerle kurduğumuz empati şekli ise baştan hatalı. Acıyarak, endişe duyarak ve üzülerek kurulan empati. Bir tespitim var bilmem katılır mısınız. Çok eğitimci ile konuştum özel eğitime muhtaç çocuğu olan bir çok aile okul ile pek sağlıklı iletişim kuramıyor, şikayetvari bir üsluba sahip ve genelde hep problemlerinin çözülmeyişinden bu şikayetler. Bir arkadaşıma bu aileler onlara yanlış davranış içerisinde olduğumuz için empatiyi sadece ve sürekli kendilerinin anlaşılmasını beklemek haline getirmişler bunun en büyük nedeni de biziz demiştim.  Acımak yerine yol göstersek, destek olsak, takım arkadaşı olduğumuzu hissettirsek. Birey isek bunları birey olarak yapsak, devletsek devlet olarak yapsak. Duruşumuz bu olsa. Hayatlarını normalleştirmeye doğru çeksek, onların bahsettiğim bu yoğun ve her gün yaşamak zorunda oldukları duygu durumlarına olumlu katkı sağlamış olmaz mıyız?

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.

       Teog sınavına giren görme engelli bir öğrenciyi anlattı idarecilik yapan bir arkadaşım. Sınav tedbiri olarak sınav günü ona özel bir sınıf ayarlanmış ancak okuyucu öğretmen ayarlanmamış. Çok başarılı ve okulunu derece ile bitiren, denemelerde çok yüksek puan alan öğrenci düşük bir puan almış ve hayalindeki okula yerleşememiş. Bilirsiniz belki ilçelerde nakil komisyonları var. Özel eğitime muhtaç öğrencilere sınavsız komisyon kararı ile üst eğitim kurumlarına yerleştirme yapabiliyor. Arkadaşım kurulun bir üyesi ve aileyle kurul toplantısı öncesinden görüşerek bir dosya hazırlatmış kurula sunmak için. Öğrencinin tüm karneler, belgeleri, başarı belgeleri ve tüm öğretmenlerinden birer sayfa mektup. Getirmiş kurula bunları göstermiş ve mektupları okumuş. Kuruldaki diğer üyeler puanının yaklaşık 50 puan üstünde olan okula yerleşmesi için oy birliği ile karar vermişler. Daha sonra hocamız yapması gereken bir şey daha olduğunu düşünmüş tam bir görev bilinci ile. Aile ve öğrenciyi kurumuna davet etmiş. Tabi yerleştirme ile ilgili haber vermemiş kendilerine daha öncesinde. Aralarında geçen konuşmayı anlattı çok duygulandım. Bir sahnesi var. Öğrencinin ellerinden tutmuş ve o görmeyen gözlerine bakarak. Diyelim ki ismi Mustafa olsun.

- Mustafa hatayı yapanda devletti ,bugün düzeltende devlet olacak. Sana sınavda okutman bir hata yüzünden verilemedi. Bugün biz eğitim yöneticileri devleti temsilen senin hayal ettiğin okula yerleşmene karar verdik. Durumu düzelttik ve bugün şartları eşitliyoruz. Senden tek bir isteğim var her ne olursa olsun devlete küsme. Hele ki kişilere sebep asla. Biz sana başarılı olabileceğin konusunda sonsuz güveniyoruz, değerlisin. Hem bizim için hem de devletin için.

Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.

       Mustafa o görmeyen gözlerinden süzülen yaşlarla ;

- Size söz veriyorum okulumu en iyi şekilde bitireceğim hocam demiş. İşte bir Mustafa için bir öğretmen. Lakin binlerce Mustafa, on binlerce Ahmet, Sibel..... o kadar çok ki ve o kadar çoğalıyor ki.

       Satırlarıma bu yazımda son vermeden önce sizlerden bir istirhamım var. Dokunacaksak gerçekten dokunalım farkında olacaksak da gerçekten fark edelim. Bu insanları aslında biz bu hale getiriyor sonra da üstün bir gayretle bu hallerinden çıkmamaları için elimizden geleni yapıyoruz. Özel eğitime muhtaç olan bence bu çocuklar değil kendimizi normal gören bizleriz. Sağlıcakla kalın. 

Fotoğraflar