Çocuklarla Felsefe

Çocuklarla felsefe, felsefe eğitiminin önemi, dünyada ve Türkiye'de felsefe uygulamaları

Öğrencilerinize bir şey öğretmeyin. Onların düşünmelerini sağlayın. 

Çünkü düşünmeye başladıkları zaman zaten kendi çabalarıyla öğrenirler.   

Ve bir çaba sonucu öğrenilen bilgi en kalıcı bilgi olur, asla silinmez.

-Sokrates-

Giriş

Arapça kökenli olan “Felsefe” kelimesi Eski Yunancadaki Philo (sevmek) ve Sophia (bilgelik) anlamlarına gelen iki kelimeden gelmektedir. İçerisinde sorular silsilesi bulundura felsefenin kendi içinde ilgilendikleri alanlara göre ayrımları bulunmaktadır. Bu makalenin içeriğinde ise son zamanlarda dünyada ve özellikle Türkiye’de gündeme gelmeye başlayan ve eğitimin erken yaşlarda parçası olan felsefe eğitimi bulunmaktadır. Çocuklarla yapılan felsefenin, kendi içindeki ayrımları, genel amaçları, yöntemleri, bu konudaki çeşitli kuramcılar, dünyadaki uygulamalar, Türkiye’deki uygulamalar bu makalede incelenecek konular arasında yer almaktadır.

1. 1.     NEDEN ÇOCUKLARLA FELSEFE EĞİTİMİ?

“Felsefe nedir?” sorusunun cevabı bile belki de felsefe yapmamızı gerektirecektir. Bu hissedilen gerekliliğin en temeline baktığımızda gördüğümüz neden sorular silsilesi olmasıdır. Felsefenin ortaya soru koyma stili ve bu soruları sistematik bir biçimde inceleme çabası en iyi öğrenmelerin temelidir. Çocuk felsefesi denince dört başlıkta incelenebilir bir felsefe akla gelir. Birinci başlık yetişkinlerin çocuk kavramı üzerinden yaptığı felsefedir. İkinci başlıkta çocuklar için felsefe yapacak program, kitap ve eserleri incelenir. Üçüncü başlığa da çocukça ya da çocukluk felsefesi denebilir. Çocukların kendi kendine veya başkalarıyla akıl yürütmesidir. Dördüncü başlık olarak çocukların yetişkinlerle birlikte çocukların zihinlerinde yer alan sorularla ilgili akıl yürütmesini, bu akıl yürütmeyi temellendirmeye dair eylemleri içerir (Karakaya, 2006). Dördüncü başlıkta incelenen çocuklarla felsefe bu makalenin inceleme alanını oluşturmaktır. Neden çocuklarla felsefe? sorusunu sormak bu aşamada kritik bir anahtar olacaktır. Kendi habitatları içindeçocuğun gelişimini incelediğimizde üç ana etkenle karşılaşırız. Biri aile, biri devlet ve biri de okuldur (Boyacı ve ark., 2018). Okuldaki eğitim süreçleri ile ilgili son yüzyılda farklı tanımlar ortaya çıkmaktadır. Bu tanımlar öğrenci merkezli eğitim anlayışları üzerinedir. Bilgi edinim süreci  artık öğretmen merkezli bir eğitim anlayışından ziyade öğrenci merkezli bir anlayışa bürünmüştür. Bu anlayış öğrencilerin ilgi alanları, bilgi, beceri ve meraklarına yönelik olurken eleştirel düşünme becerilerini de eğitim sürecine katmıştır. Eleştirel düşüncenin temelinde ise çocuklarla yapılacak felsefe vardır. Çocuklarla felsefe ile ilgilenen felsefeciler bu felsefenin eleştirel düşünme, kalıcı öğrenmelere dönüşüm, problem çözme yetileri, uzmanlık alanları belirleme, alt alanlarda da çalışma gibi çeşitli açılardan tanımlar ortaya koymuşlardır (Boyacı ve ark., 2018). Farklıymış gibi duran çocuk ve felsefe kavramına çocukların gelişimiyle ilgilenmiş kuramcıların kuramlarıyla temellendirelim.

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.

Çocuk gelişiminde önemli kuramlardan birine sahip olan Piaget ve yine zihinsel gelişimi inceleyen Inhelder’in ortaya koydukları bilişsel gelişimle ilgili kuramlar aslında çocuk ve felsefe konusunu zıt tabanlarda görmemizi sağlayan kuramlar olabilir. Piaget’in yapmış olduğu evrelerde soyut dönem ayrı bir dönemdir. 7-11 yaş arasında düşüncelerin somut kaldığı söylenirken birçok kuramcı, psikolog, çalışmacı tarafından sınırlılıkların olduğu söylenmiştir. Birçok  kişi tarafından çeşitli nedenlerle her kuram gibi bu da eleştirilmiştir. Bu konuda en ince ayrımı ortaya koyan dikkatli bir psikolog olan Donaldson olmuştur. Donaldson, yapılmış olan çalışmaların önemli ve işlevsel olduğunu söylerken, farklı ince noktalarda gözden kaçırılan faktörler olduğunu fark etmiştir. Bir çocuğun gözü önünde daha uzun bir kaba aynı miktarda konulan suyla ilgili hangisi daha çok sorusunda çocuğun iki düşünceye kapılabileceği atlanmıştır. Birincisi yetişkin bana bu soruyu soruyorsa cevabını biliyordur düşüncesidir. İkincisi ise bu soru soruluyorsa bir farklılık vardır düşüncesidir. İki düşünce de çocuğu yetişkin beklentisini giderme eğiliminde bir cevaba yönlendirebilir. Donaldson benzer deneyleri daha farklı talimatlarla yönlendirme olmaksızın vereceği birtakım testler oluşturmuş ve farklı sonuçlar elde etmiştir. İngiliz ve Amerikalı birçok  psikolog bu alanda çalışmalar yapmıştır. Çelişkili sonuçlar sistemlerinin geri çevrilmesini sağlasa da öğrenme ile ilgili farklı katkılarda bulunmuştur. Ahlak gelişim ile ilgili Piaget ve Kohlberg’in kuramları incelendiğinde çocukların felsefe yapması ben merkezcil dönemlere denk geldiğinden mümkün değildir. Matthews bu görüşlerin aksini iddia eder. Çocukların yaptığı şeylerin doğru bir sebepten ötürü, iyi bir nedenle yapılacağını ileri sürer. Çocukluk Felsefesi kitabında verdiği bir bunu açıklamak için iyi bir örnek olabilir. 15 aylık iki bebek arasında geçen bir olay aynen şöyle aktarılmıştır. “Paul ve Micheal bir oyuncak yüzünden kavga ediyorlardı. Micheal çok bozulmuştu. Ama Paul çok ağlıyordu. Önce ona oyuncak ayısını verdi. Ancak Paul susmamıştı. Micheal başka bir odaya giderek emniyet kemerini aldı ve döndü. Ardından onu Paul’a verdi. Ve Paul susmuştu.” (Erdoğan, 2018).  Kohlberg ve Piaget’ göre ben merkezcil dönemde olan 15 aylık bir bebek ahlak dönemde bu eylemi yapmamalıdır. Bu duruma birçok psikolog farklı açılardan değerlendirmiştir. Bu değerlendirmelere göre Micheal kendine iyi geldiğini düşündüğü bir şeyi vermiş ona iyi gelmediğini görünce devam etmiş ve başka bir nesne yerine koymuştur. Bunu gibi olaylar ve gözlemler aslında çocukların felsefe yapabileceğini göstermektedir.

Öğrenciye verilen eğitim modüllerinin sınır kontrolü otomatik yapın.

2. ÇOCUKLARLA FELSEFENİN TEMELLERİ

2.1. FELSEFİ TEMELLERİ

            Lipman’ın hazırlamış olduğu bu sistemde birçok felsefi akımdan, düşünce şeklinden etkilenmiş olduğunu görmekteyiz. Sokrates öncesi düşünce filozoflar, Sokrates’in diyalogları, Aristoteles, Spinoza, Derrida, Pragmatizm, Wittgenstein, Foucault, Nietzsche, Sofistler gibi geniş bir kitleden etkilenmiştir. Etkilendiği kitleler gereğince soru sorma, araştırma, bir kavram belirleme, tanım ortaya koyma, sorunlar üzerine düşünme metotları oluşturulmuştur. Lipman etkilendiği filozoflardan biri olarak John Dewey’i gösterir. Özellikle Dewey’in çocuklara duyduğu sempatiden, düşünme şekillerini tasvir edişinden ve yaratıcı yollarla duygularını ifade edişiyle ilgili düşüncelerinden etkilendiğini ifade eder. Bir başka isim ise George Herbert Mead. Mead özellik benlik kavramının sosyal yönünden bahsetmektedir. Ludwig Wittgenstein’ın dilin incelikli olan yanındaki uygulamaları ve görüşlerinden etkilenmiştir.  Lipman dışında bu konu da çalışmalara yapan Reed ve Johnson çocuklar için felsefenin mihenk taşı olarak pragmatik düşünceyi görmüşlerdir. Çocuklar onlara göre pragmatik bilgi için felsefe yapmaktadırlar. Cam bu yolculuğa Sokrates’ten başlayarak Montaigne, Locke, Dewey ile devam eder. Lipman’ı da bunların uzantısındaki bir ayna olarak tanımlar. (Akkocaoğlu Çayır, 2015)

2.2. EĞİTİM TEMELLERİ

         Piaget kuramının bir kısmı ile çocuklardaki düşünce gelişimine sınırlılıklar getirse de birtakım düşünceleri eğitimde felsefenin var olması gerektiğini gösterir. Piaget, çocukların meraklarının var olduğunu, açık ve sorgulayıcı olduklarını düşünür. Yaparak, yaşayarak öğrenmeden ve tartışma, akranlarla konuşarak öğrenmeden bahseder. Bu dinamik eğitimde felsefenin temelleridir. Diğer bir kişi Vygotsky’dır. Vygotsky, öğrenmede dil, konuşma, diyalog kurmanın önemi üzerinde durur. Kavramları öğrenmede genellemelerin gücünden bahseder. Bu gücün karşılıklı iletişimle mümkün olduğunu bu iletişim ve etkileşimin üreten çocuklar ortaya koyacağını söyler. Eğitim temelinde bir başka kişi olarak çoklu zeka kuramı ile tanıdığımız Gardner’ dır. Farklı zeka tiplerindeki çocuklardan bahseder. Bu zeka tiplerinin temelinde diyaloglar, merak ve keşfetme vardır. Eğitimdeki yapılandırmacı bakış açısı bu felsefe şeklinin bir temelidir. Bu anlayış aktiflikten ve adaptasyondan bahseder. Tüm bu süreçlerdeki diyalog, soru, araştırmanın önemi ile felsefenin eğitimdeki işlevine dikkat çeker. (Akkocaoğlu Çayır,2015)

Öğrenci ve Veli bilgilerinin kolayca takip edin.

3. ÇOCUKLAR İÇİN FELSEFENİN (P4C) TARİHİ GELİŞİMİ

         Çocuklarla felsefenin temeli Columbia Üniversitesinde mantık ve felsefe dersleri veren Matthew Lipman tarafından oluşturulmuştur. İlk uygulamalarını ilköğretim beşinci sınıflar üzerinde çeşitli öyküleri onlarla birlikte okuyup, bu öykülerin içinde çeşitli sorular üzerinde durmuştur. Bu deneyimler sonucunda felsefi içerikli hikayeler oluşturmuş ve bunları öğretmenlerin el kitapları şeklinde oluşturmuştur. 1969 yılında öğretmenlere eğitim vermek için Montclair Üniversitesi’nde “Çocuklar İçin Felsefeyi Geliştirme Enstitüsü (IAPC)” adlı bir enstitü kurmuştur. Enstitünün yayın organı  “ The Journal of Philosophy for Children” dergisi olmuştur. Çocuklar için felsefe perspektifinin gelişimi enstitünün gelişimi ile paralel bir gelişme içerisindedir. Bu süreçte felsefeci bakış açısıyla önemli katkılarda bulunan Gareth B. Matthews’ tan bahsetmek gerekir. Felsefeci bakış açısı ile çocuklarla felsefeye katkı sağlamıştır. Özellikle çocuklar ile filozoflar arasındaki benzerlikleri ortaya koymuş ve çocukların felsefe kapasitelerinin potansiyelinin fazla olduğunu göstermiştir (Çayır, 2015).

            Dünyada UNESCO tarafından irdelenemeye başlanan çocukların felsefe yapması fikri çeşitli araştırmaları başlatmıştır. Araştırmalar sonucunda yayınlanan raporlar dünyada felsefe eğitimlerinin yaygınlaşması üzerinedir. Üye devletlerin eğitim sistemlerinde var olması için çalışmalar devam etmektedir. Türkiye’de ise ilk çalışmalar Nuran Direk tarafında 1992 yıllarında yapılmıştır. 1993 yılında Türkiye Felsefe Kurumu konuyla ilgilenmeye başlamıştır. İlk çalışmaları yürüten Nuran Direk, İlköğretim ve Ortaöğretim grupları olmak üzere iki gruba bölmüştür.  9-12 yaş grubu için  “Filozof Çocuk” kitabını, 15-17 yaş çocukları için “Küçük Prens Üzerine Düşünmek” kitabını yazmıştır. 15-18 yaş grubu için halen başkanlığın üslendiği Felsefe Kulübünü kurmuştur. 2007 yılında M.E.B tarafından “Seçmeli eleştirel düşünme dersi” müfredata koyulmuştur. Çocuklarla felsefeyi uygulamayan bu ders sitemli düşünce, temellendirme üzerine bir derstir (Çayır, 2015).  

Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.

Daha geri götürmek istersek çocuklarla oyunlar oynamayı yetişkinlerle iste yönetmeye tercih eden  Herakleitos’a kadar götürebilmek mümkündür. O çocukları bu konuda eğitmek istemiş ve gelecek nesillerin bu yolla daha donanımlı geleceğini iddia etmiştir. Sokrates’i incelediğimizde gençler için oluşturduğu canlı diyaloglarda aslında çocuklarla felsefenin temelini görebiliriz. Rönesans ve Aydınlanma Çağlarına kadar süren çocukluğun keşfi ile 1700’lü yıllarda ilk resimli kitapların basılışı çocuklar için ayrı bir eğitim anlayışını ortaya koymaya başlamıştır (Taşdelen, 2014).

4.ERKEN YAŞTA FELSEYE BAŞLAMANIN ÖNEMİ

         Eğitim sistemimize bakıldığında lise çağlarında felsefe dersleri hayatımıza girmektedir. Ama Droit’ e göre bir çocuk dört-beş yaşlarında metafizik sorularını sorar. Bu sorular kavramsal yaklaşmak yetmez. Bu sorulardan kaçmakta bir çözüm sunmaz. Bu yaş çocuklarında derinlemesine bir sorgulama yeteneği vardır. Çocuk bunu doğallıkla yapar. Bu çocuğun doğalında olan bir eylemken biz bu süreci destekleyebiliriz. Aksi takdir Matthews’in ifade ettiği gibi olacaktır. Onun ideası eğer sorular sormak, cevaplar bulmak için aile, toplum ve okullar olarak desteklemezsek sadece beklentileri tatmin eden çocuklar yetiştiririz. Bu noktada çocuklar soru sormaktan, öğrenme isteğinden vazgeçebilirler (Erdoğan, 2018). Matthews’in bu söylemi aslında kolaycı ve sadece verileni alan, öğrenmek için hep güçlü bir otorite isteğini bizlere göstermektedir. Öğrenmeyi öğrenmek bir çocuğa sunulabilecek en güzel hazinedir. Çünkü bu hazine onları birçok yere götürebilir. Çevredeki icatların her biri aslında bir sorunun cevabı değil midir?

Bireysellleştirilmş Eğitim Proğramını(BEP) kolayca hazırlayın.

            Bir diğer neden çocukluk dönemindeki kazanılan tutumların bir sonraki dönemlerdeki düşünce kalıplarını etkilemesidir. Çocuklar şemalar oluşturur. Bu şemalar ile çevreyi anlamlandırır. Erken yaştaki şemaların içerisindeki davranışlar, ergenlik, yetişkinlik, yaşlılık döneminde onları takip eder. Psikologların bir kısmı her ne kadar doğuştan gelen mizacımızın özelliklerinden biri olarak bahsetse de diğer bir kısmı ise yaşantıların sundukları sonucunda düşünce ve davranışlarımızın şekillenmesinden bahseder. Özellikle eleştirel düşünebilme, kendini yaratıcı yollarla ifade edebilme, sorma, sorgulama gibi özelliklerimizin temeli çocukluk çağında atılır. Erken başlamanın bir diğer önemli özelliği tam olarak budur. (Erdoğan, 2018).

            Başka bir sebepten bahsetmemiz gerekirse Descartes olabilir. Descartes felsefede şüpheden bahseder. Şüphe bildiğimizi sandıklarımız üzerine olmalıdır. Bu da devamlı bir sorgulama halidir. Önyargıların uzağında bir sorgulamadır. Biz yetişkinler bu süreçte fazlasıyla önyargıya sahip olabiliriz. Hatta Einstein’ın “ İnsanlardaki önyargıyı parçalamak atomu parçalamaktan daha zordur.” şeklinde bir deyimi vardır. Çocuklar bu konuda bizlerden daha şanslıdır. Çünkü henüz yolunda başında ve önyargıların daha uzağındadır. Bu nedenle erken başlamak önyargıların uzağındaki çocuklar için önemli ve değerlidir. (Erdoğan, 2018).

             Bu önemi bizle paylaşan Mccall ‘ın bu konuda “Düşünceyi Dönüştürmek” adlı eserindeki bir anekdottan paylaşmak yerinde olacaktır. “Küçük çocuklarla bu yeni yöntemi kullanmanın bazı şaşırtıcı sonuçları vardı. İlki, felsefi diyaloğa katılmalarını sağladığımızda doksan dakikaya kadar oturabiliyorlardı! Kimse bunu beklemiyordu. 5 yaş çocukları için oturma ve konsantre olma süresine dair en iyimser tahmin on beş dakikaydı. Memnuniyet verici başka bir sürpriz 5 yaşındaki çocukların akıl yürütme yapısını kolaylıkla öğrenmesiydi. Daha sonraları bu felsefi sorgulama yöntemine katılan yetişkinler akıl yürütme yapısına hakim olmayı küçük çocukların yaptığına nazaran daha zor buldular.” . Mccall’a bu anekdotu kaydettiren sebep de ilginçtir. O 10 yaş üzeri için bulunduğu kurumda uygulamalar yapmak istemiştir. Ancak bulunduğu kurumdaki bir yanlış anlaşılma nedeniyle küçük çocuklara da bu ders yazılmış ve velilerinden para toplanmıştır bile. Mccall bu yanlışlık üzerine düşünür, taşınır ve uyarlamalar ile bu tekniği küçük yaşta dener. Sonuç şaşırtıcıdır. Küçük çocukların büyüklerden daha iyi süreci yönettikleri gözlemlenir. (Erdoğan, 2018). Bunların sonucunda erken çocukluğu destekleyen teknolojik materyaller ile sürece devam edilmiştir.

Öğrenci ve Veli bilgilerinin kolayca takip edin.

5. MATTHEW LİPMAN METODU ÇOCUKLAR İÇİN FELSEFE (P4C) EĞİTİMİ

Montclair Üniversitesi’nde Lipman ve meslektaşları tarafından geliştirilmiş bir müfredattır. 6-15 yaş arası çocuklara yönelik çeşitli kavramlar üzerinde düşünmelerini ve gelişmelerini sağlayan 7 adet roman ve bir eğitim rehberinden oluşur. Lipman kolaylaştırmak adına üç adımdan bahseder. Biri çelişkili romanların okunması, biri romandaki çelişkiler üzerine çocukların konuşması, diğer ise Dewey ’in pragmatik anlayışıyla bilginin somutlaştırılması için bir “Sorgulama Topluluğu” yapılmasıdır. Sorgulama Topluluğu’nun kurulmasının yolu felsefi diyaloglar geliştirmek ve sorulara toplu cevaplar verebilmekten geçer. Bu süreç içerisinde Vgotsky’a göre çocuğun gelişimi gereği farklı düşünceler ortaya çıktığında çocuklar için sosyo- bilişsel çatışmalara çıkacaktır. Dewey göre ise ortak hedefler doğrultusunda her birey birbiri ile fikir alışverişinde bulunacaktır. Bununla beraber birbirine saygı duyma ve farklılıkları farkında olma becerisinin gelişimi işlenmeye başlayacaktır (Boyacı ve ark.,2018).

5.1.ÇOCUKLAR İÇİN FELSEFENİN (P4C) AMAÇLARI:

Lipman, Sharp ve Oscanyan’a göre, matematik ve temel okuma önemli temel becerilerdendir. Çocuklar felsefe ise dil gelişimini, diyalogu, iletişimi güçlendirmek harfleri sadece harf olmaktan çıkararak hayattaki yerini çocuğa göstermektedir. Aynı şekilde matematikte sadece sayısal kavramlar olmaktan öteye geçerek pragmatik bilgiye dönüşmekte çocuğun yaşam ile sayıların işlevi arasında bağ kurmasını sağlamaktadır. Temel becerilerin yaşam ile bağ kurmasını, anlamlanmasını, problemi çözmesini sağlamak çocuklarla felsefenin amaçlarından biridir. Çocuklarla felsefenin bir diğer boyutu da düşüncedir. Düşüncenin içinde sınıflama, doğru düşünme, düşünceyi ortaya koyma, çıkarım yapabilme, akıl yürütebilme gibi becerilerin gelişimi temel amaçlar arasındadır. Bunların yanı sıra yaratıcılığın beslenmesi de amaçlardan biridir (Akkocaoğlu Çayır, 2015)

Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.

Unesco’nun 2007 yılında yayımladığı Felsefe Bir Özgürlük Okulu: Felsefe Öğretimi ve Felsefe Yapmayı Öğrenmek adlı raporda altı amaçtan bahsedilmiştir. Bu amaçlar, bağımsız düşünme, düşünen birey yetiştirme, dil becerilerinin gelişimini, çocukların kişisel gelişimlerini desteklemek, felsefeyi kavramlaştırmalarını sağlamak ve çocuklara uygun bir ortam oluşturmak şeklindedir. Bu altı amaçta aslında çocuklara bu davranışı kazandırmak, düşünmelerini sağlamak ve düşüncelerini temellendirebilmek üzerinedir (Erdoğan, 2018).

Mccall felsefe yapmanın amaçlarını ikiye ayırarak incelemiştir. Ona göre bir bireysel amacı bir de toplumsal amacı vardır. Bireysel amaçları, düşünmeye, kendini ifade etmeye teşvik etmek, akıl yürütme, parça-bütün ilişkisini kavramak, hatalı delilleri fark etmek, tutarsızlık ve çelişkiyi tanımaktır. Toplum için amaçları ise; tam anlamıyla demokrasinin deneyimlenmesi, diğer alternatiflerin fark edebilmesi, ölçüp tartma becerisinin gelişimini, toplumu etkileyen kararlardaki gerekçeleri fark edebilmek ve toplum birey ilişkisindeki bağın gelişimi olarak sıralamıştır (Erdoğan, 2018).

5.2. ÇOCUKLAR İÇİN FELSEFE EĞİTİMİ (P4C) KAPSAMINDA KULLANILAN TEKNİKLER

            Dört şekilde çocuklarla felsefe yapılmaktadır. Yetişkinlerin çocuk kavramı üzerinden yaptığı felsefe, çocukça yapılan doğalın insan fıtratındaki felsefe, felsefe yapan çocuk eserleri ve bu makalede anlatılan çocukların yetişkinlerle yaptığı felsefedir.  Yaygın olarak üç metot kullanılır: Mccall’un Felsefi Sorgulama Topluluğu (FST) metodu, Leonard Nelson’ın Sokratik metodu ve bizim makalemizin konusunu içeren Lipman’ın Çocuklar için Felsefe (P4C) metodudur. Her metot birbiri ile benzer yanlara ve farklı yanlara sahiptir kendi içinde çeşitli teknikleri ve uygulamaları bulunmaktadır. (Boyacı ve ark., 2018) P4C metodunun  teknikleri ve uygulamalarını bu bölümde göreceğiz.

Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.

            Diyalog: Sokratik diyaloglara dönüştür. Süreci sorularla yönetir. Dilde yapılan bir yolculuk gibidir.

            Metin Okuma: Konuşulacak konu için okunacak metnin sürecidir. Ne olduğu önemlidir. Çünkü okunacak masal, hikaye, metin üzerine süreç işleyecektir.

            Seyretme: En çok hoşlarına gidenlerden biri seyretmedir. Görsel olarak seyredilen ürün üzerine konuşulur.

            Yaşam Deneyimleri: Yaşanmış olan hatıraların, anıların, izlerin çocuklar ve yetişkinler tarafından anlatılması ve yazılmasıdır. Bu süreçte karşılıklı bir diyalog haline getirilmelidir. (Taşdelen, 2014)

            Öğrenme ve öğretme sürecinde çocuklar birbirini görecek şekilde daire ve yarım ay şeklinde otururlar. Bu sırada kuralların hatırlatılması önemlidir. Lipman’ın hazırlamış olduğu kitaplardan birinin bir kısmı okunur ve sorular tahtaya yazılır. Öğretmen kılavuz kitaptaki soruları da tahtaya ekler. Sokratik düşünce ve birçok tartışma stilinden yararlanılır. Amaç merakı, hayreti uyandırmaktır. İki değerlendirme süreci vardır: birinde çocuk kendini veya arkadaşlarını değerlendirir, bir diğer uzman veya eğitmen süreci değerlendirir.(Boyraz :2018).

            Grup bir araştırma topluluğu gibi çalışır. Eğitmen açık uçlu sorular ile öğrencileri destekler. Lipman’ın kitapları ile başlayan süreçte İngiltere ve İskoçya birçok eser üretmiştir. P4C oturumları bir şiir, öykü, masal, hikaye, nesne, resim ile başlar. Haynes süreci gevşemede çember, sorgulamayı başlatan bir masal, öykü gibi materyal, katılımcıların ilginç soruları, sorular arası bağlantı kurma, sorgulama için soru seçimi, soru hakkında düşünce geliştirme ve ifade etme, tartışmayı özetleme, süreci yansıtan özet olarak sınıflamıştır. (Boyacı, 2018)             

Kurumunuza ait program, modül sınırlamalarını siz değil, otomasyonunuz takip etsin.

6. ÇALIŞMALAR

6.1. DÜNYADAÇALIŞMALAR:   

Trickey ve Topping son 30 yıllık çocuklar için felsefe çalışmalarını incelemişlerdir. Bu inceleme sonunda ortaya koydukları verilerle, felsefenin çocuklardaki okuduğunu anlama, mantıksal akıl yürütme, matematik becerileri, kendine güven, dinleme, idrak yeteneği, duygusal zeka , kendini ifade edebilme becerilerinin gelişimi üzerindeki katkısını göstermiştirler. Farklı çalışmacılar bu süreçte eğitim ortamının rolü, eğitmenin rolü, kullanılan teknikler ile ilgili çeşitli araştırmalar yapmış ve uygulamalar ortaya koymuşlardır. Bu araştırmalardan biri İran başta olmak üzere beş ülke ile yapılmıştır. 60 erkek öğrenci üzerinde 70 dakikada 11 oturumdan oluşan, ön test, kontrol gruplu bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı akıl yürütme becerilerini ölçmektir. %40 artış tespit edilmiştir (Boyraz :2018). Gimenez-Dasi, Quintanilla ve Daniel erken çocuklukta sosyal becerileri, Booy ilkokul düzeyinde farklı yaş gruplarında hem ders hem kavram boyutunda yeterli olup olmadığını, Miller 13 lise öğrencisiyle dil alanında, Badri ve Vahedi Azerbeycan kız çocukların duyguları üzerine etkileri araştırmak üzerine çalışmalar yapmıştırlar. Yurt dışında yapılan çalışmalar bu konuda daha geniş kapsamlıdır. (Boyraz, 2018)

            Almanyada’daki çalışmalarda Ekkehard Martens ve Karlfriedrich Herb dikkat çeker. Felsefenin temelindeki dört kökten bahseder. Platoncu gelenek içerisindeki diyalog, soyut kavramların analizi ve kelimelerin keşfi, mutluluk, özgürlük, dil gibi kavramlarda merak, Kant’ın “Bilmeye cesaret et” felsefesinden aydınlanma çağı olarak belirlemişlerdir. Başka bir uygulama örneği Avusturya’dır. 1984 yılında genişleterek P4C çalışmaları ile 600 öğrenciye ulaşmışlardır. Felsefi sorgulama ağı Sophia’nın kurucularındandır. Kanada ise Katolik ve Protestan iki dini eğitimin temeline konulmuştur. Ahlak felsefesi ve din felsefesinin birleşmesi temelinden dolayı bu yol seçilmiştir. İspanya, Lipman’ın yedi eserini yayınlamış ve bu konuda öğretmen eğitimler düzenlemişlerdir. A.B.D. ‘inde Wartenbeg tarafından bir internet sitesi kurulmuş, meraklı herkesin kullanımına açılmıştır. Norveç’te iki kreşteki denemeler sonunda bazı kreşler bu sistem kabul etmiş ve sistemine eklemiştir. Kolombiya’da Lipman’ın çalışmaları çevrilmiştir. UNESCO tarafından yürütülen proje kapsamında üye ülkelerde felsefenin sisteme alınması ya da geliştirilmesi üzerine çabalar yoğun bir şekilde sürmüştür. (Erdoğan, 2018)

Öğrenci ve Veli bilgilerinin kolayca takip edin.

6. 2. TÜRKİYE’DEKİ ÇALIŞMALAR

         Türkiye’de de özellikle Unesco tarafından yapılan çabalarla uygulanmaya başlamıştır. Ancak yeni bir konu olmasından ötürü bu konuda çalışmalar azdır. 2011 yılında yaratıcı sınıflar, düşünmeye teşvik eden sınıfla ile başlayan çalışmalar özellik 2015-2017 yıllarında evirilmeye ve P4C kapsamında olmaya başlamıştır. Yeni yeni yüksek lisans ve lisans tezlerinde yerini almaya başlamıştır. Çocuk felsefesi üzerinden 2004 yılı bazlı çalışmalar olsa da bu P4C değildir. (Erdoğan , 2018) Son yıllarda özellikle birçok üniversite bazlı çalışma ile bu konudaki eğitimler de artmıştır. Özel okullarda ders sistemlerine girmeyi çoğunlukla başarmıştır. Ancak henüz genele yayılması için uygulamalara ihtiyaç vardır.

 SONUÇ:

         Değişen gelişen dünyanın karşısında tek gerçek dönüşümün kendisi. Bu gücün temellendirilmesinin bir yolu olan P4C eğitimi dünya üzerinde uzun bir süredir uygulanmaktadır. Ülkemizde yeni yeni yaygınlaşan bu sistem her öğretmenin çantasındaki bir materyal olmalıdır. Çünkü değişen dünya ve düzen ile düşünce ve düşünceyi temellendirme önemli bir yere sahiptir. Kişisel bir merakla seçtiğim bu konu ile güzel bilgiler edindim ve konuda ilerlemek için eğitim almayı planlamaktayım.

BOYACI N. P. ve Ark. , "Çocuklar İçin Felsefe / Çocuklarla Felsefe,", Araştırma Makalesi, 145-173, 2018
KARAKAYA Z. , "Çocuk Felsefesi ve Çocuk Eğitimi", Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi IV, 23-37, 2006
TAŞDELEN V. , "Felsefenin Gülümseyen Yüzü: Çocuklarla Felsefe", Türk Dili, 562-568, 2014
BOYRAZ C. , "İlkokulda Çocuklarla Felsefe Uygulamaları: Bir Eylem Araştırması" , Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019
AKKOCAOĞLU ÇAYIR N. , "Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi Üzerine Nitel Bir Araştırma", Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü İlköğretim Anabilim Dalı, 2015
ERDOĞAN P. , Çocuklarla Felsefe Yaklaşımının Düşünsel, Tarihi ve Sosyal Temelleri Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2018

Fotoğraflar

Dosyalar

• Lütfen ilgili dökümanı görüntülemek veya indirmek için giriş yapınız.