Çocukların Gelişimlerinin Bazı Dönemlerinde Yaşadıkları Korkular

Gelişim dönemlerine göre çocuk korkuları ve ebeveynlere çocuklarının korkularıyla baş etmelerine yardımcı olmak için tavsiyeler

        İnsanlar doğumdan sonra belli bir yaşa gelene kadar korunma ihtiyacı duyarlar. Bu ihtiyaçlarını kendisi karşılamayı öğrenene kadar belli gelişimsel dönemini geçirmesi gerekir ve bu gelişimsel dönemde korkuların ortaya çıkması normaldir. Bir süre sonra bu korkular kendiliğinden kaybolur ya da ebeveynlerin hatalı yaklaşımları ve katı disiplin yöntemleri sebebiyle kalıcılığını devam ettirir ve yetişkinlik döneminde dahi karşılarına çıkabilir.

        Çocuklarda korkular gelişimsel olarak da çıkabilir, ebeveynlerinin korkularını model alıp öğrenerek de yani kalıtımsal olarak da çıkabilir. Korkular çocuğun kendisine ve çevresine olan güveninin artmasıyla azalabilir. Güven duygusu kazanılmazsa çocukta korkular artarak devam edebilir.

        Her yaş grubunun korkuları farklıdır. Önemli olan kısım korkunun devam ettiği süre ve gelişimsel dönemine uygun olup olmadığıdır. 0-2 yaş çocuklar genelde yabancı insanlardan, yüksek sesten, anne-babadan ayrı kalmaktan korkarlar. 2 yaş altındaki çocuklar korkularını tam olarak ifade edemediklerinden dolayı onları anlamak zordur. Bu yaş grubundaki çocukların korkularının nedenini bilemediğimizden dolayı bedensel  yakınlık göstererek ebeveynine olan güvenini arttırabiliriz. 2-6 yaş arasındaki çocuklar diğer dönemlerine göre korkuları artar. En çok yabancılardan korkma durumu görülür. Bununla birlikte iki buçuk yaş civarında karanlıkta kalma, ailesinden ayrı kalma, gökgürültüsü, garip hayvanlar ve hatta palyaçodan korkma görülür. Altı yaşından sonra olan çocuklarda soyut düşünce gelişir ve korkuları genelde gerçek dışıdır. Cadılar, hayaletler, canavarlar, ebeveynin tutumuna göre dilenciler,evsiz insanlara ve eve hırsız girmesi düşüncesine karşı korku tepkileri görülmeye başlar. Bu dönemde ebeveynlere büyük görevler düşer. Doğru tutumlar ile çocuktaki korkuların kendiliğinden kaybolmasını sağlayabilirler. Korkular aile içinde ya da uzmanlarla çözülmez ise yetişkinliğinde de karşısına çıkabilir. 7-12 yaş civarındaki çocukların korkuları diğer dönemlere göre daha somutlaşır. Bunlar okula karşı korkular, okul başarısızlığı, akranları tarafından dışlanma, doğal afetler, hayvanlar, kendisine zarar vereceğini düşündüğü insanlar ve sosyal korkular olarak görülür. İlkokul çağındaki çocuklarda hayaletler, canavarlar, cinlerden korkmalar yoğun olarak görülür. Bu korku karanlık korkusuyla birlikte görülür. Karanlıkta kendilerini yalnız hissetmeleri normaldir. Gece lambası, odaya loş ışık sağlanması bu konuda siz ebeveynlere yardımcı olacaktır. Öfke gibi kötü olduğunu bildiği duygular çocukta ‘tehlikeli yaratıklar’ olarak görülür ve çocuğu korkutur. Ebeveynler çocuğa ‘tehlikeli yaratıklar’ gibi duygularla barış halinde olmasına, kendine özgü olan yaratıkları konrol etmesine izin verirlerse çocuk bu duygular üzerinde kontrol sağlayabilir. ‘İnsanlar bazen bazı olaylara öfkelenebilirler, sende öfkelenebilirsin,kızabilirsin.’gibi ifadeler kullanılmalıdır. Ebeveyn olarak bu yaratık senden ne istiyor, ne anlatıyor gibi ifadelerle onun hakkında konuşma, oyunlar kurma baş etmede kullanılan tekniklerdir.

Bireysellleştirilmş Eğitim Proğramını(BEP) kolayca hazırlayın.

• ·        Zorla üzerine gitmeyin: bazı aileler çocuklarının korkularıyla yüzleşmesinin gerektiğini düşünerek korktuğu durumla baş başa bırakırlar. Bu davranış çocukların korkularını azaltmak yerine arttırmaktadır. Çocuğunuzun korkularına saygı gösterin.

• Çocuğunuzu anladığınızı hissettirin: Çocuklarımızı yargılamak yerine onlarla empati kurmalıyız. ‘Bunda korkacak ne var?’ gibi bir söylem yerine ‘Haklısın, korkabilirsin. Ben senin yaşında olsaydım bende korkardım’ diyerek onu anladığımızı hissettirmeliyiz. Ebevyn olarak korkunun varlığını kabul edin.
• Çocuğunuzun güven duygusunu arttırın: Çocuğunuzu dinleyin, korkularını dile getirmesi korkusunu azaltacaktır. Korku; sevinmek, üzülmek gibi doğal bir duygudur ve çocuğun gelişiminin parçasıdır. Korkusunun ne olduğunu gözlemleyin ve anlayışlı bir tavırla yaklaşın. Çocuğunuza korktuğu şeylerle ilgili bilgilendirin ve onunla daha fazla vakit geçirin.
• Çocuğunuzun korkularından kaçmayın yada beslemeyin: Karanlıktan korkan çocuğu karanlıkta yada loş ışıkta (yanında sizin olmanız şartıyla) bulundurun, yalnız yatma korkusu olan çocuğu sürekli yanınızda yatmasını istemeyin, böyle bir durumda o uyuyana kadar yanında olacağınızı uyuduktan sonra gideceğinizi belirtebilirsiniz.

Bilge Dönmez

Psikolog