Çocuklar Nasıl Kitap Okuma Alışkanlığı Kazanır?

Kitap okuma alışkanlığını etkileyen iki kilit davranış var: kaçınmanız gereken ödül vermek, yapmanız gereken model olmak. Peki bu davranışlar nasıl kilit rol oynuyor?

ÖDÜL VERME ¹

Ödül her zaman amaçtır ve kişi için önemli olan onu elde etmektir. Kitap okuduğu zaman ödül verileceği çocuğa söylendiğinde çocuğun amacı ödülü almak olur. Kitap okumak ise onu ödüle götüren bir araç haline gelir. Önemli olan ödülü kazanmak olduğu için de kitap okumak ikinci plana atılır. Çocuğun ödülü önceden bilmesi ya da bilmemesi sonucu değiştirmez. Ödül varsa davranış dış motivasyona dönüşür, iç motivasyon yok olur. Halbuki istenen çocuğun severek ve kendi isteğiyle kitap okumayı benimsemesi; araç değil amaç olması. Peki bu nasıl sağlanır?   

MODEL OL

Çocuklar harika gözlem yeteneğine sahiptir ve bir süre sonra da bu gözlemler davranışlara yansımaya başlar. Çevrelerinde en fazla gözlem yapabilecekleri kişiler de ebeveynleri. Dolayısıyla anne ve babalar en önemli model onların hayatında. Çocuklar duyarak değil görerek öğreniyorlar. Kitap okuyorsanız onların zihinlerinde kitap okuyan bir model olarak var olursunuz. Dolayısıyla bu bakış açısında çocuğunuzun kitap okumaya olan ilgisi artar.

Davranışa Anlam kazandırır.²

Bir davranışın kalıcı olabilmesi için bir ihtiyacı karşılaması ve kişi için anlam kazanması gerekir. Aksi takdirde zamanla bu davranış yok olur. Anne ve baba kitap okuyan bir model ise kitap okumak çocuk için de bir ihtiyaç haline gelir ve bu ihtiyacı karşılamak üzere çocuğun kitaba olan ilgisi artar. Evde kitap okunmuyorsa kitap okumanın kişiye kazandırdıkları ile ilgili konuşmalar çocukta bir anlam oluşturmaz. Çocuk bu söylemleri işlevsel bulmaz. “Evet kitap okumak faydalı olabilir; fakat kitap okumamak gördüğüm kadarıyla hayatta çok da büyük bir eksiklik oluşturmuyor” diye düşünür. Bu anlamda model olmak davranışa anlam kazandırır. Anlamla desteklenen davranışlar da devam eder.

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.

Toplumsal Kanıt İlkesi ³

Bu ilkeye göre bir davranışı başkaları yaptığı için o davranışı doğru ya da uygun olarak görme eğilimindeyiz. Bağış toplanırken kimlerin bağışta bulunduğunu gösteren listeler, kalabalık kafelerin daha cazip gelmesi örneklerden sadece ikisi. Bu açıdan bakıldığında anne ve babaların kitap okuması, çocuğa bu davranışın doğru ve uygun olduğunu anlatır. Bu durum da o eylemin yapılmasını teşvik eder.

1 Bolat, Ö. (2016). Beni Ödülle Cezalandırma. Doğan Yayıncılık. İstanbul

2 Cüceloğlu, Doğan. (2002) 'Keşke'siz Bir Yaşam için İletişim. Remzi Kitabevi. İstanbul.

3 Cialdini, Robert B. (2001). İknanın Psikolojisi: Teori ve Pratik Bir arada. MediaCat. İstanbul