Botoks (Botulinum Toksini) Nedir Ve Nörolojik Hastalıklarda Kullanım Amaçları Nelerdir?

Botox Nedir, Tarihsel Keşfi Nasıl Olmuştur ve Nasıl Üretilmiştir

Botox (Botulinum Toksini) sanıldığının aksine medikal ve sentetik bir ilaç değildir. Botox, Botulinum Toxin kelimelerinden kısaltılmış, özünü bir bakterinin (Clostridium botulinum) oluşturduğu bir proteindir türevidir. Clostridium botulinum bakterisi, bu proteini üreterek üzerinde yaşadığı canlılarda (özellikle de yılanlar) bu canlıların savunma mekanizması olan zehirli sıvıyı üretmesine yardımcı olurlar. Bilindiği üzre diğer tüm canlılar gibi yılanlar da zehirlerini vücutlarında yaşayan bakteriler vasıtasıyla üretirler. Bu bakteriler ise Botulinum Toksini’ni üreten Clostridium botulinum bakterilerin ta kendisidir.

Yapılan araştırmalar sonucu doğada doğal formlarıyla bulunan en güçlü nöro-müsküler toksin (sinir hücrelerinde patolojiye sebebiyet vererek müsküler sistemi yani kas sistemini felce uğratan zehir) botulinum’dur. Botox’un bu özellikleri 1949’dan bu yana bilinmektedir. Yapılan deneylerle bu bakterilerin ürettiği proteinin sinir-kas sistemini felce uğratan özellikleri keşfedilmiştir. (Prof. Burgen ve ekibi tarafından)

Botox’un Sağlıkta İlk Kullanım Amaçları, Şaşılıktaki Etkileri ve Günümüze Kadarki Gelişimi

70’lerde ilk defa maymunlar üzerinde denenen Botox 1980’de ilk defa şaşılık tedavisi amacıyla kullanıma sunulmuştur. (Anatomik olarak göz küresini hareket ettiren 4 kas vardır ve şaşılık bu kaslardan en az birinin süresiz ve istemsiz spazmı sonrası gelişir. Botox bu kasları geçiçi ve kısmi olarak felç ederek şaşılığı tedavi etmekte kullanılmıştır.) Botox’un resmi olarak FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) Başkanlığınca ilk onayını alışı şaşılık tedavisiyle 1989’da olmuştur.

Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.

Botox firmaları günümüzde bu özellikleriyle, meydanın desteğini de arkasına alarak daha çok estetik kaygıları giderici etkisiyle tanınır hale gelmiştir. Yüzde, estetik amaçlarla ve çok bilinmemekle birlikte yüz felcinde spazmları inhibe etmek (çözmek) amacıyla kullanılırken aynı zamanda koltuk altı terlemelerini azaltıcı etkisi de kanıtlanmıştır.

Ancak asla ama asla unutulmaması gereken bir husus vardır ki;

Migren, astım, obezite gibi birçok hastalık üzerindeki etkisi birçok AB ülkesinde hâlâ onay beklemekte olan Botox’un vücuttaki kas sistemine ve nörolojik sisteme olan yan etkileri henüz tam olarak tespit edilememiştir!... 

Botox’un Nörolojik Hastalıklarda Kullanım Amaçları ve Spastisiteye Etkileri

Spastisite, spazm ile aynı kökten türemiştir ve ani refleks artışlarına sebep olacak (ani hareketler, zil-korna sesi gibi sesler, ışıklı uyaranlar, rüzgar gibi ani hava değişimlerine sebep olacak) etkenler sebebiyle istem dışı kas kasılmalarına verilen isimdir. Spastik kaslarda normal şartlarda sağlıklı kaslarda var olan kasıl-gevşe impuls dizisi görevini yerine getirememekte ve kasıl-kasıl impuls serisi aktif hale gelmektedir. Bu da kasların tam olarak gevşeyemeden yeniden kasılma refleksi göstermesine sebep olmaktadır. Bu şartlardaki bir kas kasılarak gitgide kısalmakta ve kendi tendonunun boyunu istemediğimiz şekilde uzatmaktadır.

Botox, tüm bu özelliklerinin tespitinden sonra 2000’li yılların başlarında spastik kaslar ve distonik (istemdışı tonus kontrolsüzlükleri - kas seyirmeleri vb.) rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. İlk defa distonik boyun kaslarında kontrolü sağlamaya yönelik kullanılan Botox ilerleyen zamanlarda sinir sıkışmaları da dahil olmak üzere kas sisteminin neredeyse tüm patolojilerinde yaygın olarak kullanılagelen bir yöntem olmayı başarmıştır.

Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.

İlaç bilimi olan farmakoloji de; “tüm ilaçlar dozajı azaltılarak faydalı hale getirilen birer zehirdir.” ilkesi halen geçerliliğini korumaktadır. Botox’un bir ilaç olmadığını söylememize rağmen bu onun bir zehir türevi olmadığı anlamına da gelmemektedir. Tek farklılığı vücuda olan yan etkileri zehire nazaran düşük dozajlı olmasıyla azaltılmış olmasıdır.

Kısaca açıklayacak olursak, nörolojik anlamıyla botox; lokal (bölgesel) olarak spastik kaslara veya gerginleşen deriye uygulanarak belli süreler içinde kısmi felce sebep olan düşük dozajlı yılan zehrine verilen isimdir.

Botox Uygulandıktan Sonraki Süreç

Uygulandığı bölgede spastik kasların tonusunu (kasın kasılma kapasitesini) 3-6 ay süresince azaltarak o bölgenin relaksasyonu (gevşemesini) sağlamak amaçlı kullanılır. Dolayısıyla botoksla birlikte çok daha yoğun bir fizik tedaviye geçilmeli, hastanın ailesi ve fizyoterapisti eş zamanlı olarak hastanın kaslarının boyunun normale dönüşü için normalden daha büyük bir efor sarfetmelidirler.

Dikkat edilecek ve yanlış bilinen bir diğer husus ise şudur;

Hastalar ortez (afolar-splintler vs) kullanıyor iseler 6 aylık süreç dolana kadar bu cihazların kullanımını kesinlikle terk etmemeli, cerrahinin yan etkilerinin geçeceği ve fizyoterapistlerinin bildireceği süreden hemen sonra çok daha düzenli olarak kullanmaya devam etmelidirler!

EYYÜB MUSAB TAŞ

Fizyoterapist / Manuelterapist / Hipnoterapist / Lenfödem Terapisti / Solunum Terapisti

BOTOKS (BOTULİNUM TOKSİNİ) NEDİR ve NÖROLOJİK HASTALIKLARDA KULLANIM AMAÇLARI NELERDİR?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt. Eyyüb TAŞ'a aittir ve kendisinden izin talep edilmeksizin bir bölümünün veya tamamının kopyalanması ve yayınlanması yasaktır.

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.