işitme engelli çocuklarda aile eğitimi

AİLE EĞİTİMİ

             Aile eğitimi, işitme engelli çocuğun sözel dil gelişiminin istenen düzeyde olabilmesi için yapılan eğitim faaliyetlerinin öğretmen–ebeveyn-çocuk üçgeninde gerçekleşerek aile ile çocuğun iletişim kurma yöntemlerinin öğretilmesi sürecidir. Aile eğitimi çocuğun işitme kaybı tanısının konulması ile başlamaktadır.

 “Çocuğun da işitme kaybı tanısı gören bir ailenin duyduğu tepkiler çok yoğun olup üzüntü, şok, özrü ya da çocuğu kabul etmeme, sürekli tıbbi çare arama, içine kapanma ve çocuk ile ilişkinin bozulması gibi çeşitli duyguları içermektedir. Başlangıçta duyulan şok, kabullenmeme ve derin depresyon anne ve babanın olumlu faaliyetlere girişmesini engelleyebilmektedir.[1] ( Tüfekçioğlu, Ümran. Farklı Eğitim Ortamlarındaki İşitme Engelli Öğrencilerin Konuşma Dillerinin İncelenmesi, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları,1998) Bu olumsuz duyguları yaşayan ailenin destek görmesi gerekmektedir.

Aileye işitme engeli, eğitim süreci, işitme cihazları… gibi konularda bilgi vermek gerekmektedir. Aile ne ile karşı karşıya olduğunu bilmeli ve hedeflerini doğru ve gerçekçi olarak belirlemelidir. Özel eğitimin temel prensiplerinden biri olan erken eğitim aileler içinde geçerli olmalıdır. Çocuğun mümkünse erken teşhisi ile aile eğitimi de başlamalıdır.

Okul öncesi yaş grubu çocuklarında oyun eğitimi ile başlanmalıdır. Aile ile çocuğun ortak ilgi, sıra alma ve göz kontağı kurma davranışlarının geliştirilmesi gerekmektedir. Aileye oyunun kuralları, iletişim kurarken dikkat edilecek hususlar anlatılmalıdır. Aileye çocuk için eğitim saatleri belirlemenin yanında gündelik hayata çocuklarını katmaları gerektiği belirtilmelidir. Buna örnek olarak annenin çamaşır katlarken çocuğu ile yapması, babanın tamir işleri ile uğraşırken çocuğu da bu aktiviteye katması ve yaptığı eylemin sözel dilini çocuğuna vermesi gerektiği anlatılmalıdır. Eğitimci yönlendirici olmalıdır.

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.

İlerleyen yaşlarda tek kart, sıralama kart, hikaye bakma, eşlemeler, takvim çalışması, ev defteri ve günlük tutma aktiviteleri de yaşa uygun olarak verilmelidir. Aileye bu aktivitelerde nasıl soru soracağı, soru çeşitleri,  çocuğun cevabını düzgün gramer kurallarına göre geri vermesi gerektiği, nasıl bir yöntemle bu aktivitelerin yapılması gerektiği anlatılması gerekmektedir. Aile ve çocuk uygulama esnasında gözlenerek yanlışların düzeltilmesine yardımcı olunmalıdır.

 Öğretmen okul çağındaki çocuklara ev defteri veya ev hikayesi aktivitesi vererek aile ve çocuk arasındaki paylaşıma yardımcı olacaktır. Ayrıca öğretmen sınıf içinde yaptığı aktiviteleri de ( iş kartları, hikaye bakma, takvim çalışması…)  aileye anlatarak çocuğun ödevlerini ailesi ile yapması sağlanmalıdır. Bu şekilde aile ile öğretmen arasında koordinasyon sağlanmış olacaktır. Aile eğitimi ailenin ihtiyacı devam ettiği sürece uygulanmalıdır.

Başlangıçta da belirtildiği gibi işitme engelli çocukların sözel dil gelişimlerinin yeterli düzeyde olabilmesi için gerekli şartlardan biridir. Ancak ülkemizde aile eğitiminin yeterli düzeyde olmadığı görülmektedir. Bunun nedenleri ise okulların yatılı olması, özel eğitimcilerin sayısının az olması, ailelerin bu yönde bir taleplerinin olmaması, eğitimcilerin bu konudaki isteksizlikleri sayılabilir. Bunun yanı sıra aile eğitimi verilen kurumlarda yüksek başarı sağlandığı gözlenmektedir.