Öğrenme Güçlüğü
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN BELİRTİLERİ
MATEMATİK SORUNLARI İÇİN TEDAVİ
DEHB İLE ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜ AYIRTEDİCİ ÖZELLİKLER
ÇOCUK YETİŞTİRMENİN TEMEL İLKELERİ
ANA BABA EĞİTİMİNDE ll. BASAMAK :OLUMLU İLİŞKİ KURMAK
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ
(ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ-ÖĞRENME BOZUKLUĞU)
Özel öğrenme güçlüğü öğrenmeyle ilgili bir sorun olarak algılanmak ve tanıtılmakla birlikte; gördüğümüz, duyduğumuz ya da dokunduğumuz, tanımaya çalıştığımız şeylerin algılanması ile ilgili ya da işlenmesi ile ilgili bir güçlüktür.
Öğrenme; Öğrenilen materyali akılda tutmak, birbiriyle ilişkilendirmek ve yeri geldiğinde kullanmaktır.
Özel öğrenme güçlüğü; bir çocuğun zekası normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekasına oranla düşük başarı göstermesidir. Özel öğrenme güçlüğünün, başka bir psikiyatrik veya organik nedene bağlı olmaması önemlidir.
Kurumunuza ait program, modül sınırlamalarını siz değil, otomasyonunuz takip etsin.
Bir çocuğun özgül öğrenme güçlüğü tanısı alabilmesi için zeka bölümünün en az 90 olması gerekir.
Özgül öğrenme güçlüğünde en düşük kategori kazanılmış bilgi kategorisidir. Daha sonra sıraya koyma yetenekleri kategorisi ve mekansal yetenek kategorisi gelir. Mekanik yetenek kategorisinin düşük olması çocuğun bütünleşmeyi sağlayamadığını düşündürür.
Genetik, kalıtsal etmenler (özgül öğrenme güçlüğü olan çocukların anne-babalarında da sıklıkla özgül öğrenme güçlüğü görülüyor.Bu sorun beyindeki yapısal ve işlevsel farklılıklardan da kaynaklanabilir. Beynin her iki yanındaki işitsel olan normal kişilerde solda daha büyüktür, disleksiklerde ise her ikisi de eşit ya da sağdaki daha büyüktür. Ayrıca beyindeki dil ve görsel algı alanlarında daha az aktivasyon söz konusu olabilir.
Beyindeki bazı farklılıklar nedeni ile öğrenme süreçlerinden bir ya da bir kaçında sapmalar olması durumunda ortaya çıkar. Her özgül öğrenme güçlüğü gösteren çocuğun özellikleri birbirinden farklıdır. Özgül öğrenme güçlüğü bir zeka sorunu değildir ve doğru t anı konulması için duyusal organlarda organik bir bozukluğun kesinlikle olmaması gerekir .
Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.
Öğrenme sorunları 0-6 yaş grubunda da gözlemlenebilir ancak tam bir anlamlandırmanın olabilmesi için çocuğun okuma-yazma etkinliklerine başlamasını beklemek gerekir. Öğretmenler bu çocukların yeterli zeka düzeyinde olduklarını, konuşma, bedensel gelişim özellikleri veya ifade etme becerileri konusunda hiçbir farklılık olmadığını, öğreniyor göründüklerini ancak hiçbir şeyi kavrayamadıklarını ifade ederler.
Özgül öğrenme güçlüğünün en çok bilinen 3 türü vardır.
Disleksi : Okuma sorunları
Disgrafi : Yazma sorunları
Diskalkuli : Matematik sorunları
BİLGİ İŞLEM MODELİ
A. Girdi : Özgül öğrenme güçlüğü çeken çocukların, uyaranların beyindeki ilgili alanlarda algılanmasında sorunları vardır. Bu bozukluklar çeşitli alanlarda gözlemlenebilir.
l. Görsel Algı Bozuklulukları :
- Şekil Pozisyon Algısındaki Bozukluk; Çocuk gördüğü şeyin şekil ve pozisyonunu algılamada güçlük çekebilir. Harfleri ters ya da dönmüş olarak algılayabilir. Örneğin b-p, 3-5 6-9, p-b gibi harf ve rakamları ters çevirir. Sözcükleri ters çevirebilir, koç- çok, f-v gibi. Bu güçlükler çocuk okula başladığında fark edilir. Okul öncesinde şekil, çizgi, pozisyon algılama olgunluğu henüz yerleşmemiş olabilir. Okula başladıklarında bu olgunluğa ulaşmış sayılırlar. 1.sınıf acemilik dönemidir. 2.sınıfın birinci döneminden itibaren bu sorunların görülmemesi gerekir.
- Şekil Zemin Algısındaki Bozukluk: Bu problem, bir bütünün önemli olan bir parçasına odaklaşmada zorluklara neden olur. Okuma bu beceri ile ilgilidir. Çünkü okuma söz dizilerine odaklaşmayı, soldan sağa ilerlemeyi ve satır satır izlemeyi gerektirir. Bu alanda sorunu olan çocuklar okumada atlama, satır tekrarlama, sözcük atlama türünden hatalar yaparlar.
- Uzaklık-Derinlik-Boyut Algısındaki Bozukluk : Çocuk derinliği kestiremediği için eşyalar çarpar sandalyeden düşer. Açık alanda oynarken mekandaki pozisyonlarını algılamada, sağı-solu ayırt etmede güçlük çeker. Top yakalamak, ip atlamak, yap-boz yerleştirmek, çekiç kullanmak bu problemi olan çocukların zorlandıkları işlerdir.
Kurumunuza ait program, modül sınırlamalarını siz değil, otomasyonunuz takip etsin.
İşitsel algı bozukluğu da iki şekilde görülür.
- Duyulan sesleri yanlış algılayabilir. Benzer sesler arasındaki farkı ayırt etmeye bağlı güçlüğü olan çocuklar sesleri birbirine karıştırabilirler. Örneğin; soba yerine sopa, kova yerine kofa, bavul yerine davul gibi
- Aynı anda işitilen farklı seslerden birine odaklanma güçlüğü olarak tanımlanan ikinci durumda ise, çocuk farklı seslerin figür zemin ayrımını yapmakta güçlük çekebilir. Uzun komutlar verildiğinde bir kısmını duyamadığı için yapmayabilir.
3. Dokunsal Algı Bozuklukları :
Bu sorunu olan çocuklar gözleri kapalı iken dokunma duyusu yardımıyla eline verilen nesneleri tanımlaması istendiğinde tanımlayamaz.
B- Bütünleme : Beyne giden bilgi kaydedilince anlaşılması gerekir. Bunun için üç aşama tanımlanmaktadır.
- Sıraya koyma
- Soyutlama
- Organizasyon
Bu aşamalardan geçen bilgi bütünleşir. Özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklarda bu aşamaların birinde ya da tümünde sorunlar söz konusudur.
- Sıraya koyma : Dilediği hikayeyi anlatması istendiğinde başını-sonunu karıştırır. Cumadan sonraki gün sorulduğunda bilemez, ancak pazartesinden itibaren sayarak bulabilir.Veya 3x9 kaç eder diye sorulduğunda söyleyemez.
- Soyutlama : Özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklarda sıklıkla gözlenmez. Çünkü soyutlama temel zihinsel bir işlemdir. Bu alandaki sorunlar daha çok MR sonuçları ile belirlenebilir.
- Organizasyon: Bu safha önce edinilen bilgilerle yeni kazanılan bilgilerin bağlantılarının oluşturularak gruplanmasını ve organizasyonunu kapsar. Ödevlerin unutulması, zamanın iyi kullanılmaması, defterin, odanın, masanın düzensizlikleri organizasyon bozukluğuna işaret etmektedir.
C- Bellek-Depolama : Gelen bilgi beyinde kaydedilir, anlaşılır, yorumlanır ve daha sonra kullanılmak üzere bellekte depolanır. Özgül öğrenme güçlüğünde daha çok kısa sür bellek bozukluğu görülür. Bu çocuklarda genellikle kısa süreli işitsel-görsel bellek bozuklukları ortaya çıkar.
Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN BELİRTİLERİ
- Okumayı öğrenmede gecikme, okuma hızının düşüklüğü, yanlış okuma ve okuduğunu anlayamama söz konusudur.
- Okurken satır atlama, yerini kaybetme görülür.
- Harflerin sırasını karıştırır. (için-çini vb.)
- Yazmayı öğrenmede gecikme, yazı yazmaya karşı isteksizlik ve görsel sembolleri karıştırma vardır.(b-d, ı-i, m-n, 2-5 gibi)
- Sözcüğü ters çevirir.
- Sözlü-yazılı ifadelerde güçlükler vardır. Dikkat ve konsantrasyon güçlükleri sıklıkla gözlemlenir.
- Sözlü yönergeleri dinleme ve izlemede güçlük görülür.
- İşitsel algı sorunları vardır.
- Sağ-sol karıştırma ve yön bulmakta zorlanma gözlenir.
- Gün, ay, yıl gibi zaman kavramlarını karıştırabilir.
- Gördüğü şeyi yanlış algılamada, uzaklığı ve derinliği algılamada mekanı algılamada, sağı-solu ayırt etmede sorunlar dikkati çeker.
- Top oynarken, ip atlarken, yazı yazarken, saçını tararken sanki beceriksizmiş gibi görünen sorunlar yaşar.
- Konuşurken, sesleri yazarken harfleri karıştırır.
- Karışık bir çekmecede aradığı bir şeyi bulamaz.
- Gürültülü ortamlarda sesleri ayırt edemez.
- Sıraya koymada, organize etmede sorunları vardır.
- Öyküleri duyduğu gibi anlatamaz. Başını, ortasını, sonunu karıştırır.
- Saati, çarpım tablosunu öğrenmede güçlükleri olur.
- Soru sorulduğunda yanıtlamada, kendiliğinden konuşmaya başlamada, yürüme, koşma ve yazmada sorunlar olur.
- Tırnak yeme, altını ıslatma ve dışkı kaçırma sıklıkla görülebilir.
- Arkadaş ilişkilerinde uyum sorunları yaşar.
- Bazen de akademik başarısızlıklarını örtmek için olduklarından farklı davranış göstererek, şamatacı, dersi kaynatmaya çalışan, dikkati çeken bir çocuk olur.
- Ders çalışmakta isteksiz, sınıfın dikkatini dağıtıyor, giderek içine kapandı yakınmalarıyla başvurulur.
- DEHB eşlik edebilir, biri diğerinden daha ağır olabilir.
- Koordinasyonu kötüdür.(sakar yürüyüş)
- Konuşması yavaştır.
- Aşırı duygusallık vardır. Öfke ve huzursuzluk nöbetleri görülebilir.
- İç güdülerini kontrol etmede güçlükleri vardır.
- Kavramları öğrenmede güçlük vardır.
- İlişkileri kavramada güçlük vardır.
- İpuçlarını değerlendirmede yavaşlık görülebilir.
- Kendiliğinden konuşur ama soru sorulduğunda yanıt vermede güçlüğü olur.
- Sınavlarda başarısız oldukça daha çok çalışır. Ama yine de başarılı olamaz.
- Çocuk evde öğrendiklerini, okulda sorulunca hatırlayamaz.
- Aile çocuğu suçlayıp, cezalandırır.
- Hırçın ya da saldırgan olur ya da içe kapanır.
Ayrıca Özel Öğrenme Güçlüğü'ne Bağlı Olarak ;
Öğrenci ve Veli bilgilerinin kolayca takip edin.
- Düşük benlik saygısı
- Sosyal becerilerde eksiklik
- Okulu terk etme davranışı
- Yetişkinlikte işsizlik ve uyum güçlükleri
- Konuşma gelişiminde gecikme
- Genel koordinasyon bozukluğu görülebilir.
Çocuğun yaşadığı başarısızlık ve hayal kırklığı sonucunda, Özel Öğrenme Güçlüğü'ne sıklıkla duygusal, sosyal ve aile içi sorunlar da eşlik eder.
Özgül öğrenme güçlüğü olan çocukların yaşıtlarından ve sınıf düzeylerinden farklılıklarının objektif, geçerlik ve güvenilirliği sınanmış ölçümlerle saptanarak erken tanı ve tedaviye ulaşılması gerekmektedir.
Bu çalışmanın sonunda geliştirilecek standart okuma hızı ve yazım hataları testleri ve bunlara ilişkin normlar, öğretmenlerin sınıf içinde bu sorunu yaşayan çocukları daha kısa sürede tanımalarına ve erken tanı ve tedaviye yönlendirmelerine de yardımcı olacaktır.
Özgül öğrenme güçlüğünün tedavisi EĞİTİM'dir.Bu eğitim okulda verilen eğitimden farklıdır. Çocuk normal okulda eğitimine devam ederken bireysel ya da grup halinde özel bir eğitime alınır.
Özgül öğrenme güçlüğünü tamamen ortadan kaldıracak bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak bu sorunun yanı sıra aşırı hareketlilik, dikkat eksikliği, depresyon bozukluğu gibi psikiyatrik bozukluklar eşlik ediyorsa bunların ilaç tedavisi düşünülmelidir.
Tedavi seçimindeki ilk şey, çocuğun özel eksikliklerini ve zayıflıklarını doğru olarak değerlendirmektir. İkincisi ise uygun eğitim yaklaşımıdır. Bu sorunla olumlu bir şekilde başa çıkma stratejileri arasında çocuğun küçük ve yapılanmış okuma gruplarına girmesi gelir. Böylece çocuğun bireysel dikkati sağlanacak ve yardım alması kolaylaşacaktır.
Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.
Psiko-terapide, terapist-hasta ilişkisi eğitimsel tedavinin başarılı sonuç vermesi bakımından önemlidir. Çocuklar mümkün olduğu kadar sosyal işlev düzeylerine yakın bir sınıfa yerleştirilmeli ve okumada özel yardım verilmelidir. Birlikte ortaya çıkan duygusal ve davranışsal sorunlar uygun psiko-terapötik yardımla tedavi edilmelidir. Ebeveyn işbirliği de bu konuda yardımcıdır.
Öğrenme bozukluğu olan çocukların ortalama % 75'i sosyal yeterlilik bakımından da sorunludur. Bundan dolayı okuma bozukluğu olan çocuklar için tedavi programının bir parçası olarak sosyal yeteneklerin geliştirilmesi de önemlidir.
Yazma, dil ve okuma bozuklukları birlikte olduğundan, bir çocuk okumayı öğrenmeden önce; ifade edici dil bozukluğu tanısı, daha sonra yazılı ifade bozukluğu tanısı konur. İleri derecedeki olgularda yazılı ifade bozukluğu ikinci sınıfta, daha az ciddi olgularda 5. sınıfta veya sonrasında belirgindir. Yazılı ifade bozukluğu olan bir çok insan zamanında eğitim desteği alırsa orta eğitime hatta yüksek öğretime bile devam edebilir. Başarı; bozukluğun şiddetine, yaşa, eğitim desteğinin ne zaman başladığına, süresine ve devamlılığına, ikincil duygusal ve davranışsal sorunların olup olmamasına bağlıdır.
Eğitimde destekleyici yazılı ifade yöntemleri etkili olabilir. Bunun yoğun, devamlı ve birebir uygulanmasıyla en iyi tedavi sonuçları elde edilir. Fazladan günde iki saat kadar yazma dersi uygulanabilir. Bu bozukluğun tedavisinde psiko-terapideki gibi ebeveyn-terapist ilişkisi gerekir. Hastanın motivasyonu, tedavinin uzun süredeki etkinliğini önemli ölçüde etkiler. Birlikte diğer öğrenme bozuklukları ve ikincil duygusal ve davranışsal sorunlar varsa bunlara da dikkat edilmeli ve uygun psikiyatrik tedaviyle ebeveyn işbirliği yapılmalıdır.
Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.
MATEMATİK SORUNLARI İÇİN TEDAVİ
Ayırıcı Tanı:
Matematik bozukluğu zihinsel yetersizlik sendromu gibi bütünsel bozukluklardan ayırtedilmelidir. Zihinsel yetersizlikteki aritmetik güçlükleri tüm zeka işlevlerindeki genel bozuklukla birliktedir.Yetersiz eğitim çocuğun aritmetik performansını etkileyebilir. Böyle olduğunda aynı sınıftaki diğer çocuklarda da benzer düşük aritmetik performansın olduğu görülebilir. Davranım bozukluğu ve DEHB, matematik bozukluğu ile birlikte olursa bu olgularla her iki tanı da konulmalıdır.Çocuklardaki matematik bozukluğu genellikle ilk eğitimin 3.sınıfında görülür. Bazı çocuklarda bu bozukluk 1. sınıfta da belirgindir. Orta derecede matematik bozukluğu olan çocukların aritmetik güçlükleri yoğun eğitsel girişimlerle çözülmediği zaman aritmetik güçlükleri devam eder ve kendilik kavramları düşük olur. Depresyon ve engellenme de görülebilir. Bu komplikasyonlar, okula gitmek istememe, okuldan kaçma veya başka davranım bozukluklarına yol açabilir.
Bireysellleştirilmş Eğitim Proğramını(BEP) kolayca hazırlayın.
Tedavi:
Çeşitli eğitimsel tedavilerin etkinliği tartışılmakla birlikte bugün matematik bozukluğu için en etkili tedavi eğitimdir. Ortak kanı, eğer tedavi yöntemleri ve materyaller o çocuğa, o bozukluğa, o bozukluğun şiddetine ve öğretim planlanabilirliği ilkesine uygunsa eğitim yararlı olur. Yakın zamandaki bir araştırma matematik eğitiminin hesaplamaktan çok, problem çözme etkinliğinde yardımcı olduğunu göstermiştir. Bilgisayar programları da bu konuda yardımcı olabilir ve eğitim desteğinin etkisini artırır. Sosyal yetenek eksiklikleri çocuğun yardım aramasında direnç oluşturur.
Bundan dolayı sosyal alanlarda olumlu problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi de matematik yeteneği eksikliğinin giderilmesine yardımcı olur. Koordinasyon sorununu da matematik bozukluğu ile birlikte görülebilir. Bu gibi durumlarda fiziksel tedavi ve duyusal bütünleşmeyi sağlayıcı etkinlikler yardımcı olabilir.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ(ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU-ÖĞRENME BOZUKLUĞU) OLAN ÇOCUKLARIN EĞİTİMLERİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Özgül öğrenme güçlüğünün tek tedavisi EĞİTİM 'dir. Bu eğitim okulda verilen genel eğitimden farklıdır. Çocuk normal bir okulda eğitimine devam ederken bireysel ya da grup halinde özel bir eğitime alınır.
Eğitimleri; görsel, işitsel, kinestetik algılarının geliştirilmesini, dikkat, bellek ve ardışıklık yeteneklerinin artırılmasını, motor koordinasyon becerilerinin geliştirilmesini içermektedir. Ayrıca dinleme, konuşma, okuma-yazma (dil) becerilerinin geliştirilmesi, kavram ve düşünme süreçlerinin geliştirilmesinin desteklenmesi de bu süreç eğitimi içerisinde yer almaktadır.
Öğrenci ve Veli bilgilerinin kolayca takip edin.
Bu uygulamalar içinde çocuğun gelişimini yetersiz kılan psikolojik sürede,süreçlerin belirlenmesi ve düzeltilmesi gerekmektedir. Süreç öğretimi; dokunma ve kinestetik algının geliştirilmesini, bu algılara ait ayrımlaştırma, bellek, ardışıklık yeteneklerinin artırılmasını ve motor koordinasyon becerilerinin geliştirilmesini içermektedir. Ayrıca fonetik (ses bilgisi) farkındalığın artırılması, dil, konuşma, okuma-yazma becerilerinin geliştirilmesi, kavram ve dil süreçlerinin gelişiminin desteklenmesi bu süreç eğitimi içinde yer almalı, algıları destekleyici ya da iyileştirici bu çalışmalar akademik beceriler birlikte verilmelidir. Diyelim ki çocuğun duyusal-motor fonksiyonunda gecikme söz konusu. Bu akademik materyalin verilmesinin geciktirilmesini gerektirmez ve akademik beceriler birbirini pekiştirecek ve zenginleştirecek biçimde verilmelidir.
Özgül öğrenme güçlüğünü ortadan kaldıracak bir ilaç tedavisi yoktur ancak bu sorunun yanı sıra dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, depresyon, kaygı bozukluğu ya da başka psikiyatrik bozukluklar eşlik ediyorsa, bunların ilaçla tedavisi düşünülmelidir.
DEHB İLE ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜ AYIRTEDİCİ ÖZELLİKLER
DEHB'nda özgül öğrenme güçlüğü görülebilir ama ikisi iki ayrı alandaki güçlükleri tarif eden bozukluklardır ve ayırt edici özellikleri vardır. Bunlar şunlardır;
- DEHB belirtileri gösteren çocukta her alandaki işler bu bozukluğun yarattığı engellemeler nedeniyle etkilenir. Ama özgül öğrenme güçlüğünde bir ya da iki alanda sorun varken diğer alanlar bundan bağımsız olabilir.
- Özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklar sadece okumada ya da yazmada zorlanırken DEHB olan çocuklar özelliklede hiperaktivite varsa hem okuma hem yazmada sorun yaşayabilir. Hem de sürekli zorlanıp kısıtlanmak durumunda kalabilir. Zihinsel kapasitelerinden beklenen başarıyı tüm alanlarda gösteremeyebilirler.
- DEHB'nda sıklıkla dil sorunu görülmez. Özgül öğrenme güçlüğünde dil sorunu daha sık görülür.
- DEHB olan çocuklar daha çok ince motor becerilerde zorlanırlar. Kaba motor becerileri iyi olabilir. Özgül öğrenme güçlüğünde, her ikisi de sorun olarak ortaya çıkabilir.
- Hem DEHB'nda hem özgül öğrenme güçlüğünde dikkat sorunu gözlenir. Ancak özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklar seçici dikkat sorunu yaşar. Örneğin: ders çalışırken yoğunlaştırmaları gereken noktaya dikkatlerini yoğunlaştıramaz. Dağınık bir çekmeceden istediğini bulamaz ama buna rağmen dikkatini belli bir konuda yoğunlaştırmada sorun olmaz. DEHB olan çocuklar bir materyalle uzun süre uğraşmakta zorlanır.
- Özgül öğrenme güçlüğünde okul başarısızlığı; görsel, işitsel, dokunsal algı, ayrımlaştırma ve bellek alanlarında ortaya çıkarken, DEHB'da daha çok dikkatini bir konuya yoğunlaştıramamak nedeni ile başarısızlık yaşanır.
- Dikkat eksikliği olan çocuk okuma\yazma hatası yaptığında uyarıldığında hatasını düzeltir. Ama özgül öğrenme güçlüğü olan çocuk hatasını düzeltse bile bu hatayı çok sık yapar.
- DEHB'da okul öncesinde aşır hareketlilikleri nedeni ile çabuk tanınır, özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklar okul dönemine kadar fark edilmeden girişimlerini sürdürebilir. Özgül öğrenme güçlüğü yaşam boyu sürer, DEHB yaşla değişerek ve azalarak devam eder.
Kurumunuza ait program, modül sınırlamalarını siz değil, otomasyonunuz takip etsin.
Her ana baba çocuğunu mutlu, başarılı, çevresi ile iyi ilişkiler kurabilen, sorumluluklarını bilebilen, vicdan ve ahlak sahibi bir birey olarak yetiştirmek ister.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ise çocuk doğduğu andan itibaren ana babayı zorlayan çelişkiye düşüren, ana babanın özgüveni sarsan ve onları birbirine düşürülebilen bir durumdur.
Ana babalar; çocuklarındaki aşırı hareketlilik, dikkat sorunları, okul başarısızlığı gibi nedenlerle çocuk psikiyatrisi ve psikologlarına başvurduklarında öncellikli olarak bu belirtilerin ortadan kalkmasını beklerler. Bunun için kendilerinin neler yapabileceğini çocuğa nasıl davranmaları gerektiğini sorarlar. Bu soruların yanıtlarını içeren ana-baba eğitimi programları hazırlanmaktadır.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan veya özgül öğrenme güçlüğü yaşayan bir çocuğun ana babası olmak her şeyden önce ana baba olmanın ve çocuk yetiştirmenin temel ilkelerine uymayı gerektirir.
ÇOCUK YETİŞTİRMENİN TEMEL İLKELERİ
- Empati :
En basit tanımıyla ana babanın; çocuğun gözüyle dünyaya bakabilmesidir. Çocuğun duygu ve düşüncelerini, onun bakış açısını görebilmesi ve buna değer vermesidir. Empati; çocuğa, ana babasının onu duyduğunu, anladığını gösterir, ilişkiyi sağlamlaştırır ve çocuğun kendisini güvende hissetmesini sağlar.
- Etkili İletişim :
Etkili iletişim, ana babanın çocuğu etkin dinlemesi, ne söylemeye çalıştığını anlaması, değer vermesi, ona yanıt verirken güç mücadelesine girmemesi, genelleme ve kesin yargılar kullanmaması ve onu küçümsememesidir.
Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.
Çocuk, bir sorununu söylediği zaman ana babanın ilk yapacağı şey onu etkin dinlemek olmalıdır. Etkin dinleme çocuğun ne söylemeye çalıştığını anlamaya çalışıp, çocuğun söylediklerine ayna tutarak ona geri iletmektir. Bunu yaparken ana baba kendi çözümünü, yargısını ve değerlendirmesini iletmez. Etkin dinlemeden sonra ana baba bir adım daha ileri gidip “istersen birlikte düşünelim, bakalım nasıl çözümler bulacağız gibi” bir cümle ile birlikte sorun çözme aşamasına geçebilir.
Etkin Dinlemenin Faydaları :
- Çocuğun verilen mesajı doğru olarak anlayıp, anlamadığını test etmiş olur. Böylece yanlış anlama ve anlaşılmalar ortadan kaldırılır.
- Ana baba etkin dinleyerek çocuğun duygularını tam olarak açmasına yardımcı olur.
- Bu özellikle olaylar karşısında ilk duygularını kontrol etmede zorlanan hiperaktif çocuklar için önemli bir noktadır.
- Çocuğun kendi kendine düşünerek, sorununa kendi çözümünü bulmasına yardım eder, onu ana-babaya bağımlı olmaktan kurtarır. Ana babanın da çocuğun sorun çözme becerisini görmesini ve ona güvenmesini sağlar.
- Etkin dinleyebilen ana babaların çocukları da, ana babalarını daha iyi dinlerler.
- Çocuğun sorunlarını çözmeyi devamlı üstlenmeyen ana baba gerginlik ve tükenme noktasına ulaşmaz. Çocukla daha sakin bir ilişkiyi sürdürebilir.
“Ben” Dilini Kullanmak
Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.
“Ben” Dilinde üç ana bölüm vardır:
- Kabul edilmeyen davranışın tanımı ,
- Bu davranışın ana babada yarattığı duygu
- Bu davranışın ana baba üzerindeki somut etkisi
“Ben” dilinin üçüncü bölümünde çocuğa davranışın ana-baba üzerinde yarattığı ya da yaratacağı somut etki açıklanır. Böylece o davranışın neden kabul edilmediği belirtilmiş olur. Bu özellikle davranışlarının sonuçlarını önceden göremeyen, sebep sonuç bağlantısını kuramayan çocuklar için öğretici olacaktır.
- Sevgi Göstermek :
Çocuklar, ana babaları tarafından sevildiklerini, kabul gördüklerini hissettikleri zaman kendilerini özel ve değerli hissederler. Davranışları nedeniyle sürekli eleştirilen, çevrelerinden uyarı alan çocukların koşulsuz ve kesintisiz sevgiye daha çok gereksinimi vardır.
Ana babanın sevgi göstermemesi bazen çocuktan da kaynaklanabilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivitesi olan çocukların bazıları bebekliklerinden itibaren zor çocuklardır. Az uyur, sürekli hırçındır. Büyüdükçe sorunları artar, sürekli kendisine ya da çevresine zarar verecek şeyler yapar. Çevre şikayetçidir, onunla gezmeye, alış verişe gidilemez, eve kimse çağrılamaz. Okuldan sürekli uyarı ve şikayet gelir. Bu koşullar altında ana baba erken dönemde tükenir, çocuğa olumlu ilgi gösterecek enerjisi kalmamıştır. Öfkeli ve mutsuzdur.
Sevgiyi Gösterebilmenin Yolları
- Onunla özel zaman geçirin.
- Çocuğun yaşamında onun için özel olan günlere ana babanın da özen göstermesi ona sevildiğini hissettirir.
- Kişilik yapılarından dolayı duygularını ifade etmekte zorlanan, sevgilerini söyleyemeyen ana babalar vardır. Sevgi sözcüklerle ifade edilemiyorsa davranışlarla gösterilebilir.
- Ana baba çocuğa olumlu mesajlar vererek de onun kendisini özel ve değerli hissetmesine yardımcı olur. Övgü/eleştiri dengesinde olmalıdır.
Ana baba sevgiyle, olumlu mesajlarıyla yerinde kalmasını istediği parçaları destekleyerek ve üst üste koyarak çok daha sağlam bir yapı oluşturabilir.
Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.
- Çocuğu Tüm Özellikleri İle Tanımak Ve Kabul Etmek:
Ailesinde, olduğu gibi kabul görerek yargılanmadan büyütülen çocuk kendini her yönüyle tanır, kabul eder. Kabul gören çocuk kendini güvende hisseder, yeni denemelerden çekinmez, hatalarını, eksiklerini görebilir, hayata daha iyimser bakar. Çocuğu olduğu gibi kabul etmek onun hiçbir zaman değişemeyeceği anlamına gelmez. Ama ana baba değişim hızını ve hedefini çocuğa göre belirlemelidir.
- Başarı Duygusunu Yaşamasına Yardım Etmek :
Bir işi başarmak, kişinin kendi gücünün farkına varmasını sağlayan en önemli etmendir. Çocuk, bir şeyi keyifle yapıyorsa ve o işte kendisini yeterli görüyorsa başarı duygusunu yaşar. Ana babanın da buna önem vermesi ve beğenmesi gerekir.
Ana baba ve öğretmenler çocuğun iyi olduğu alanları ortaya çıkarmaya çalışmalı ve bu alanda onu desteklemelidir.
Bazı alanlarda güçlü olan çocuklar için hazırlanan eğitim programları sadece zayıf olan geliştirmeye odaklı olmamalıdır. Çocuğun güçlü olduğu alanların da eğitimde kullanılması kendine güven ve motivasyon açısından önemlidir. Ana baba; başarıya ulaşmak için acele etmemek, sabırla emek vermeye devam etmek konusunda çocuğa örnek olmalı ve desteklemeye devam etmelidir.
6. Hatalarını Birer Öğrenme Fırsatı Olarak Görebilmesine Yardım Etmek :
Kişinin kendine değer verme ve yeterli hissetme duygusunu gösteren belirtilerden birisi de hatalar karşısında verilen tepkilerdir. Kendilerine güvenleri olmayan çocuklar, hata yaptıklarında ya da başarısız olduklarında bunu kontrol edemeyecekleri nedenlere bağlarlar, başkalarını sorumlu tutar ya da bahaneler ileri sürerler.
Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.
7. Sorumluluk Ve Yardımseverlik Duygusunun Gelişimini Sağlamak
Çocuklar küçükken ana babalarının onlara verdiği işleri sorgulamazlar. Gerekli ya da gereksiz olarak ayıramazlar. Verilen her iş yeni bir beceri kazanma, yeterlilik ve keşif duygusunu verir. Ancak zamanla kendinden beklenen işleri çoğu; onlara göre gereksiz gelmeye başlar. Ana babaları onları sorumsuz olmakla suçlarken, onlar bu düşünceye katılmazlar. Dikkat eksikliği sorunu olan çocukların bazıları yaşıtlarına göre daha yavaştırlar. Başladıkları işi bitirmeleri çok uzun sürer. Böyle bir çocuk karşısında ana baba ondan herhangi bir iş istemekten kaçınır.
Ana baba mümkün olan en erken yaşta, çocuğa yapısı ve becerilerine uygun olabilecek bazı işleri vermeye başlamalıdır.
Ana babaların en büyük korkusu ise; çocuğun sorumluluğu hiçbir zaman üstlenmemesi ve bundan doğacak olumsuz sonuçlardır. Sorumluluğun ortada kalması durumunda çok ciddi sorunlarla karşılaşmamak için yapılacak şeylerden birisi sorumluluğu devretmek konusunda fazla beklememektir.
- Problem Çözme Ve Karar Verebilme Becerilerini Geliştirmek :
Problem çözme ve karar verme becerileri bakımından çocuklar farklı gelişimler gösterir. Bazı çocuklar sorunlar karşısında dona kalır, hiçbir şey düşünmez. Bazısı da dürtüsel bir şekilde sonucunu düşünmeden aklına ilk gelen çözümü uygular. Seçenekler arasında karar vermekte zorlandığı için hep ana babasından yardım isteyen çocuklar da vardır. Bu noktada çözüm bulmanın sorumluluğunu çocuğa bırakmak yardım etmenin en etkili yoludur. Ancak bunu yaparken çocuk tamamen yardımsız bırakılmamalıdır. Ana baba farklı çözümler üretmesi konusunda çocuğa örnek olmalı, çocuğun çözüm üretemediği durumlarda, sorunuyla tamamen baş başa bırakılmamalıdır.
Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.
- Disiplin :
Disiplinsizlikle ilgili davranışlar; söylenen şeyi yapmamak, karşı çıkmak, toplum tarafından önceden belirlenmiş olan kurallara uymamak biçimindedir.Bu davranışlara eşlik eden; sık sık hiddetlenme, huysuzlanma,büyüklerle tartışmaya girme, isteyerek başkalarını kızdırma, alıngan davranma, çabuk darılma, kolay kızdırılma, içerleme, kinci ve intikam alma v.b davranışlar da görülür.
Bu tür sorunlarda ana baba nasıl bir tutum izleyeceklerini bilemezler ve çoğunlukla serbest ve otoriter ana babalık yöntemleri arasında gidip gelir ama başarıya ulaşamazlar.
Uyum ve davranış sorunlarının nedenlerinden birisi de ana babalarının onlara uygun sınırlar koyamamalarıdır. Bazı ailelerde disiplin yok gibidir. Tüm davranışları hoşgörüyle karşılarlar. Bunun tam tersi olan katı yaklaşımda ise çocuğu sürekli kontrole alırlar. Çocuğun en küçük hataları ve yaramazlıkları gözden kaçmaz, hemen üzerinde durulur, düzeltilir. Ana baba çocuğa sürekli müdahale eder, denetler. Sınırlar deneme ve keşfetmeye izin vermeyecek kadar dardır. Aşırı koruyucu ana baba tutumları da katı yaklaşım içinde yer alır.
Ana babalar kendi ruh durumları, yapısı ve çevre koşulları nedeniyle çocuğa karşı tutarsız davranabilirler.
Böyle bir disiplin anlayışı eğitici değil cezalandırıcıdır. Bu duruma gelmemek için “disiplin, yaşamın bir parçası olarak görülmeli” dir.
Tutarlılık, ana babanın söz birliği ve işbirliği yapması, davranışları ile örnek olması “Disiplin İçin Önemli İlkeler” dir.
ANA BABA EĞİTİMİNDE ll. BASAMAK :OLUMLU İLİŞKİ KURMAK
Performans Takip Formu (PKT) eğitmenleriniz internet üzerinden girsin, siz sadece çıktıları alın.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir çocuğun ana babası olmak :
DEHB olan bir çocuğun ana babası olmak çoğu kez yorucu, tüketici bir iştir. Ana baba çocuğun davranışlarına bir anlam veremez yada yaramazlık, şımarıklık, tembellik olarak yorumlar. Zamanlarının ve enerjilerinin çoğunu çocuğa verirler. Ama işler yine de yolunda gitmez nerede yanlış yaptıklarını bulmaya çalışır ve sıklıkla kendilerini suçlarlar. Kardeşler de bu durumdan etkilenir ve çeşitli belirtiler göstermeye başlarlar. Ana babanın birbirleriyle ilişkisi de bozulur, sık sık tartışmalar yaşanır. Giderek huzursuzluk, gerginlik, mutsuzluk ve dağınıklık eve hakim olur.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların ana babaları ise bu duyguların tümünü daha yoğun yaşarlar. Bu duygular korku, kaygı, endişe, panik, öfke ve yorgunluktur.
Bu noktalara gelmemek için erken dönemde ve ilk aşamada yapılması gerekenler :
- İlk yapılması gereken çocuk psikiyatrisine başvurmaktır.
- DEHB tanısı konursa, ikinci adım konu hakkında bilgi sahibi olmaya başlamaktır.
- Ailenin diğer bireyleri ile çocuğun tanısı ve neler yapılacağı konusunda konuşulup, işbirliği ve yardımlaşma teklif edilmelidir.
- Çocuğun tüm özelliklerini bilmek çocuğa özgü ve iyi bir tedavi planı yapabilmek için gereklidir.
- Çocukla ve kardeşleri ile konu hakkında konuşulmalıdır.
- Ana baba kendisini suçlamaktan vazgeçmelidir.
- Gerektiğinde çocuğun hakkını savunabilmek için ilgili yasalar ve yönetmelikler hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.
- Ana baba eğitimi tedavinin en önemli parçalarından biridir.
- Anne-baba bir destek grubuna katılabilirler.
- Aynı özellikleri gösteren ana babalar olabilir. Bunlar da erişkin psikiyatrislerine başvurmalıdır.
- Gerekiyorsa evlilik danışmanlığı almak önemlidir.
Çocuğun İstenmeyen Davranışlarına Doğru Bakış Açısı
Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.
- Bu çocuklarda diğer engelliler gibi elle tutulur somut bir farklılık yoktur. DEHB olan çocuklar davranışlarını kontrol edemediği için sıklıkla cezalandırılır.
- Bu çocukların davranışları dışa dönüktür ve çevrelerindeki kişileri rahatsız eder. Bu nedenle kabul görmezler.
- İyi yetiştirilmemiş oldukları düşünülür.
- Davranış kontrolü için ahlaki girişimin yeterli olduğu düşünülür. Bunun gerçekleşebilmesi için davranış kontrolünü sağlayan sistemlerin de iyi çalışıyor olması gerekir.
Çocukla Doğru ve Etkili Biçimde İlgilenmek
Burada söz edilen ilginin amacı çocuğu olumlu davranışlar geliştirmeye ya da var olan olumlu davranışları artırmaya motive etmektir. Kuşkusuz sadece olumlu bir ilgi göstermek çocuğun tüm sorunlarını çözmeyecektir. Ama doğru, etkili ve olumlu bir ilgi çok önemlidir. Bu mutlaka başarılmalıdır. Çünkü DEHB olan çocuklar anne-baba yada öğretmenlerinden çoğunlukla olumsuz geri bildirim almaktadırlar.
Kaynak: http://karamanegitimuygulama.k12.tr/rehberlik.php?sayfa=ogrenme#ust
http://karamanegitimuygulama.k12.tr/rehberlik.php?sayfa=ogrenme#ust
96 kurum iş ilanı var. Hemen başvuru yaparak özel eğitim ve sağlık sektöründe yerini al.
Özel Esenyurt Ardıçlı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi
Odyolog İş İlanı
Dün
İSTANBUL (Avrupa)
Özel Özguven Özel Eğtim ve Rehabilitasyon Merkezi
Uzman Öğretici İş İlanı
2 gün önce
Balıkesir
Özel Üçel Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi
Fizyoterapist İş İlanı
3 gün önce
Bursa
Uzman Akademi Ozel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi
Fizyoterapist İş İlanı
Dün
İSTANBUL (Avrupa)
Özel Referans Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Pendik
Fizyoterapist İş İlanı
3 gün önce
İSTANBUL (Anadolu)
Kurumunuz büyüyor, ekstra yeni personele mi ihtiyacınız oldu?
Artık bunları dert etmeyin! Hemen bir iş ilanı ver, gelen başvuruları incele, birkaç görüşme yap ve uzmanla çalışmaya başla. Hepsi bu...
[ Üyelere Özel ] 13-12-2007 18:48:00
çok güzel olmuş fakat benim öğrenme güçlüğüyle ilgii bir etkinlik örneğine ihtiyacım var bana yardımcı olursanız çok sevinirim bu arad site ve site ile ilgili herşey mükemmel :)