Beyin Hasarına Bağlı Görme Bozukluğu (BHGB) ve Tablet-1

BHGB tedavisinde yardımcı teknoloji olarak tablet uygulamalarının kullanılabildiğini biliyor muydunuz? Göz doktoru Doç. Dr. Nazan Baykan bu konu hakkında bize ulaşana ve bilgilendirene kadar bizim de bundan haberimiz yoktu. Bu konu hakkında kendisi ile yaptığımız röportajı gelecek yazımızda detaylı olarak göreceksiniz. Ancak bu röportajdan önce konuyla ilgili bir ön bilgilendirme yazısı yazmak istedik. Anladığımıza göre beyin hasarına bağlı görme bozuklukları konusu ülkemizde çok ihmal edilen bir alan ve bu alanda erken teşhis çok büyük önem taşıyor.

Dr. Nazan hanım'dan öğrendiğimize göre (BHGB) gelişmiş ülkelerde iyi bilinen bir alan olmasına karşın Türkiye'de pek tanı almıyor. Tüm engelli çocuk gruplarında, görme bozukluğuna "ilave engel" olarak rastlama oranı çok yüksek. Ancak birinci engelin ön plana çıkması bu çocuklarda görme rehabilitasyonunun, okul yıllarına ertelenmesine sebep oluyor. BHGB olan çocukların büyük bir bölümü otizm, bilişsel gerilik, dikkat dağınıklığı, disleksik   ve atipik otizm tanısı alıyor, ayrıca BHGB olan çocuklarda da otizm, tipik gelişen çocuklara oranla daha sık görülüyor. Bu çocukların büyük bir bölümü prematüre doğan çocuklarımız... Bu konuya küçük yaşlardan itibaren önem verilmemesi bu tür çocukların erken teşhisin ve rehabilitasyonun getireceği avantajlardan yararlanmasını engelliyor.

BHGB, yaygın kullanışla,   Kortikal Görme Bozukluğu (Cortical visual impairment,CVI), beynin görme ile ilgili bölümlerinde oluşan hasarların beyin ve göz arasındaki iletişime zarar vermesi sonucu meydana gelmekte. Gözde oluşan fiziksel hasarlara bağlı olarak gelişen pek çok göz probleminin tersine bu durumda çoğu kez  gözde bir hasar bulunmamakta. Diğer bir deyişle gözden gelen bilgileri, beyin kodlayamamakta, tercüme  edememekte. Gözün normal bulunması  nedeni ile de BGHB  tanısı göz ardı edilmekte. Pek çok engelli çocuğun ailesine gözlerin sağlam olduğu, çocuk geliştikçe  görmenin de gelişeceği, yapacak bir şeyin olmadığı,  başka bir çare olmadığı söyleniyor. Ayrıca çeşitli yabancı kaynaklarda da medikal uzmanların bu konuda yeterli bilgisinin bulunmayışından dolayı bu soruna sahip çocukların gerekli tedaviyi alamadıklarına değinildiğini de görüyoruz. Halbuki BHGB'nin önemli bir avantajı terapi  ile ilerleme sağlanabilmesi ve bu yüzden küçük yaşlardan itibaren çocuğun gelişiminin bir parçası olarak görme  sağlığının da ele alınması gerçekten çok önemli. Bu çerçevede çocuğunuzda bir görme sorunu olup olmadığını anlamak için işaretlere iyi takip etmeniz öneriliyor.

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.

BHGB alanında tablet uygulamalarının yardımcı teknoloji olarak kullanımı ise 2o11 yılında yapılan bir araştırma sonucunda gündeme gelmiş. Yaşları 0-2 arasında değişen 15 ciddi seviyede BHGB olan çocuğun etrafı ile hiç ilişki kurmuyor olmasına rağmen iPad ile ciddi ilerlemeler kaydettiği belirlenmiş.Tablet uygulamalarının bu alanda getirdiği avantaj bir nevi "ışık kutusu" olarak hizmet vermesi. BHGBna sahip olan çocuklar parlak ışıklara doğru yöneldiği için iPad'in özellikleri kullanılarak hazırlanan özel uygulamalar çocuklar için önemli bir eğitim fırsatı yaratıyor. Bu tür uygulamaların en önemli özelliği sesler ve çok kontrastlı renklerin kullanılması. Bu tür uygulamalar özellikle görme engelliler için üretilmese de bu amaçla kullanılabiliyor. Bu yüzden bize göre uygulamalarda kontrast ayarı ve renk seçenekleri de uygulamaların görme sorunu olan çocuklara da hitap etmesini arttırabilecek özellikler.

Bu konuda kullanılabilecek pek çok uygulama bulunuyor. Ancak tablet uygulamalarının sihirli değnek gibi gösterilmemesi  gerektiğinin altını da mutlaka çizmek istiyoruz. Bizim de her  zaman belirtmeye çalıştığımız gibi, çocuklar doğal ortamlarında yaşıtları ile oyun oynayarak öğrenir. Ancak çocukları doğal ortamlardan uzaklaştırmadan bu teknolojilere yöneltmek de çok önemli. Adı üstünde, yardımcı teknoloji, ve bununla çocukların gelişimini hızlandırmak mümkün.

Aşağıda sizlere bir fikir vermesi açısından bu alanda kullanılan uygulamaları listeledik. Ancak bize bu konuda yardımcı olan Dr. Nazan hanımın uyarısına da burada yer vermek istiyoruz: "Burada önemli olan çocuğun kronolojik yaşı değil, gelişim basamağı. Görme 13-14 yaşa kadar gelişen bir süreç. Çocuğun gelişim basamağı ne  ise, görme yaşı da ona uyumlu. Örneğin kronolojik yaşı 7 olabilir;  gelişim basamağı 3 ise işlevsel görme değerlendirmesi sonrası çocuğun görmesi de 3 yaş ile uyumlu çıkıyor.  Bu nedenle tanısal amaçlı işlevsel görme değerlendirilmesi yapılmadan herhangi bir uygulamayı kullansın demek yanlış olur".

Öğrenciye verilen eğitim modüllerinin sınır kontrolü otomatik yapın.

O yüzden lütfen aşağıdaki uygulamaları bir bilgi olarak alın ve de mutlaka doktorunuza ve özel eğitimcinize, pedagogunuza danışın. Bu arada otizm, down sendromu, dikkat eksikliği, serebral palsi , okuma ve öğrenme bozukluğu, disleksi, bilişsel yetmezlik tanısı almış olan çocuğu olan ve pek çok sendromla uğraşan ailelere ve bu konuyla ilgili herkese sesleniyoruz: Lütfen bu konunun önemine dikkat çekin ve de yaygınlaşmasını sağlayın. Özel gereksinimli çocuklarımızın görme gelişimi genel gelişim terapisinin bir parçası olmalı;  çocuklarımız tüm yaşam boyu öğrendiklerinin %80 ini 0-2 yaş da görerek öğrenirler.

BHGB alanında kullanılan uygulamalar:

Tap-n-See Zoo

Tap-n-See Zoo Lite

My Talking Picture Board

Baby Finger

Sensory Sound Box

Bloom

iLoveFireworks

iLoveFireworks lite

Peekaboo Barn

Peekaboo Barn Lite

ABC Print Big Trace

ABC Print Big Trace Lite

TappyTunes

TappyTunes Lite

Answers Yes/No HD

KneeBouncers

Tickle Finger

*ViA-Visually Impaired Apps

Bu uygulamalar görme engellilere yönelik organizasyonlar olan Littler Bear Sees, Wonderbaby ve Braille İnstitute of America'da tavsiye edilen uygulamalardır. Özellikle Braille İnstitute of America'nın kendi ürettiği ücretsiz uygulaması *ViA-Visually Impaired Apps görme engellilerin kullanıp beğendiği pek çok uygulamayı bulmanıza olanak sağlayan bir uygulama. Biz onlineanne olarak Nazan hanımın da katkılarıyla görme  alanındaki uygulamaları en kısa zamanda daha kapsamlı olarak Özel Eğitim Uygulamaları bölümüne dahil edeceğiz. Bu çerçevede Visually Impaired Apps içinde önerilen uygulamaları da daha kapsamlı incelemeyi umuyoruz. Sizin de bu kapsamda önereceğiniz uygulamalar bulunuyorsa lütfen bize ulaşın...

**14 yaşında hem BHGB, hem de serebral palsi nedeni ile ciddi iletişim sıkıntısı yaşayan Luke'un tablet sayesinde değişen hayatı ile ilgili habere de belki göz atmak istersiniz.

Öğrenciye verilen eğitim modüllerinin sınır kontrolü otomatik yapın.

Yazının orijinali