16-09-2014 |

Bağımlılık

BAĞIMLILIK

BAĞIMLILIK NEDİR?

Bağımlılık, bir şeyin kişiye zarar vermesine  rağmen kullanmaya devam etmektir ve alışkanlıktan ötedir. Bağımlılığın bir çok çeşidi vardır ve bunlardan en yaygınları, tütün (nikotin), alkol, uyuşturucu, internet, uçucu madde, kumar ve kafein bağımlılığıdır. Bağımlılığın oluşmasında çevresel ve sosyal etmenler rol oynamaktadır. Kişi, ilk başta deneme amaçlı bir şeye başlayabilir, daha sonra sosyalleşmek için kullanır fakat bu durum kötüye kullanım olarak devam eder ve kişi, o nesneye bağımlı olur.

FİZYOLOJİK VE PSİKOLOJİK BAĞIMLILIK

1-FİZİKSEL BAĞIMLILIK:  Maddenin varlığına karşı duyulan fiziksel bir ihtiyaçtır. Madde vücuda alınmadığı takdirde bulantı, kusma, terleme, titreme ve üşüme gibi olumsuz belirtiler ortaya çıkabilir.

2-PSİKOLOJİK BAĞIMLILIK: Maddeye alışma, arzu etme, onsuz yapamayacağına inanma halidir. Madde alınmadığı taktirde anksiyete, sinir gibi psikolojik belirtiler ortaya çıkabilir.

 Fizyolojik (fiziksel) bağımlılık ve psikolojik bağımlılık kişide aynı anda görülebilir ve fizyolojik bağımlılığın tedavisi, psikolojik bağımlılığa oranla daha kolaydır çünkü psikolojik bağımlılıktan kurtulma kişinin isteğine bağlıdır ve uzun terapi süreci gerektirir.

BAĞIMLILIK ÇEŞİTLERİ

1-ALKOL BAĞIMLILIĞI: Kişinin alkol tüketimi, sosyal içici düzeyindeyse ve bazen iş, aile ve sosyal çevresine zarar verecek boyutta olsa bile buna bağımlılık denemez.  Bağımlılık oluşması için kişinin alkol tüketimini alması gereken dozun üstünde alması gerekir.  Bağımlılık tanımı, hem düzenli olarak yüksek dozda alkol tüketimi, hem de dipsomani (belirli bir süre ara verdikten sonra tekrar yüksek dozda alkol tüketimine başlamak) için geçerlidir.

Öğrenci ve Veli bilgilerinin kolayca takip edin.

YASAL LİMİT: Türkiye’de yasal alkol limiti 0.50 promildir.

Alkolün Oranlarla Vücuda Etkileri:

-2 Bira (60 promil): Bu oran vücutta deri kızarıklığına neden olur, aynı zamanda kişi, çok fazla konuşkan olur ve sağlıklı karar verme yetisi azalır.

 -3 Bira (60-90 promil): Kişide, öfori (neşe hali), kısıtlama kaybı, kas koordinasyonu bozukluğu görülür

-4 Bira (100-190 promil): Kişide, düzensiz konuşma biçimi, şiddetli kas koordinasyonu bozukluğu, mide bulantısı, baş dönmesi, kol ve bacaklarda uyuşukluk görülür

-8 Bira (200-290 promil): Uyuşukluk, bilinç kaybı, tutarsız konuşma, ve kusma görülür.

-300 ve 390 promilden fazla alkol tüketimi durumunda kişi, komaya girebilir ve solunum sorunlarıyla karşılaşabilir.

2-SİGARA (NİKOTİN)  BAĞIMLILIĞI: Sigarada 4000’den  fazla kimyasal madde bulunur ve bu maddeler kalp ve damar hatalıkları, cilt sararması gibi etkilerinin yanı sıra lösemi, akciğer, dudak ve ağız, pankreas, rahim ağzı (serviks uteri), böbrek, yemek borusu, gırtlak, burun sinüsleri gibi kanser çeşitlerine neden olur. Sigarayı her gün düzenli olarak yüksek dozda tüketen kişilere sigara bağımlısı denir ve esas bağımlılık yapan madde nikotindir.

3-OPİYAT (EROİN) BAĞIMLILIĞI: Afyondan elde edilen ve genellikte burun yoluyla tüketilen maddeye eroin denir. Bir-iki hafta düzenli olarak kullanıldığında kişi bağımlı olur ve bu durum duyarlılık durumuna göre değişebilir. Hareketlerde ve konuşmalarda yavaşlama, sıcaklık hissi, uyuşukluk, rahatlama, göz bebeklerin küçülmesi, yüzde kızarıklık gibi olumsuz sonuçları vardır. Kişi genellikle rahatlamak, ağrının azalması ve uyuşukluk hissi için kullanır. Yüksek dozlarda alındığında ölüme yol açar (altın vuruş).

Öğrenciye verilen eğitim modüllerinin sınır kontrolü otomatik yapın.

4-ESRAR (MARİJUANA) BAĞIMLILIĞI: Esrar, kenevir bitkisinden elde edilir ve genellikle sigara gibi sarılarak içilir. Sigara ile birlikte alındığında 30 dakika gibi bir sürede etki eder ve etkisi 3-4 saat sürer (kısa vadeli etki). Ağızdan alındığında ise daha az ve geç etki eder ve 12 saat etkisi sürer. Yüksek derecede haz verir, bellek sorunları , kalp hızında artış, anksiyete, panik atak ve paranoya gibi olumsuz etkileri vardır.

5-İNTERNET BAĞIMLILIĞI: Teknoloji ilerledikçe internet hayatımızın bir parası haline geldi. İnternetin, hayatı kolaylaştırmanın yanı sıra yeni bilgiler edinme ve sosyalleşme gibi pozitif yönleri göz ardı edilemez fakat özellikle gençleri tehdit eden internetin olumsuz yönleri, insanları bağımlı hale getirdi. Günlük rutin ihtiyaçları, sorumlulukları, sosyal yaşamı, ve fiziksel ihtiyaçları göz ardı ederek, interneti gereksinimden fazla kullanan insanlara internet bağımlısı denebilir. Gereğinden fazla zaman harcama, rutin ihtiyaçları yerine getirmeden, aile ve sosyal yaşamı ihmal ederek kendinden ödün verme bir takım psikolojik ve fiziksel hastalıklara yol açmaktadır. Uyku bozukluğu, aile içi huzursuzluk, depresyon, anksiyete, panik atak,  göz hastalıkları, bel ağrısı gibi hastalıklar bunların başında sıralanabilir.

6-KOKAİN BAĞIMLILIĞI:  Coca bitkisinin yapraklarından elde edilen doğal bir stimulantdır (uyaran). Etkisi hemen elde edilir ve kısa sürede biter bu yüzden etkisinin devam etmesi için kişi düzenli olarak kokain kullanmaya devam eder ve böylece bağımlı hale gelir. Deri altından, burunla soluma gibi yöntemlerle alınabilir. Kokain, öfori (neşe), kendini iyi hissetme, uyku ve açlık hislerinde azalma gibi nedenlerde kullanılır ve bırakılması durumunda yoksunluk belirtileri (kusma, huzursuzluk, titreme, üşüme, anksiyete) kişiyi kokaini tekrar kullanmaya iter. Kullanılması durumunda ise uykusuzluk, halsizlik, saldırganlık, paranoid belirtiler, göz bebeklerinde büyüme, solunum sıkıntısı, kalp ritmi bozukluğu, halüsinasyonlar gibi olumsuz etkiler ortaya çıkar.

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.

7-EXTACY BAĞIMLILIĞI: Genellikte tablet ve kapsül şeklinde satılır. Uyarıcıdır ve enerji artışı, karşı cinse aşırı istek, algıda artış gibi etkileri vardır. Kalp ritmi bozukluğuna, vücutta aşırı ısıya, kas ve motor koordinasyonu bozukluğuna, böbreklerde hasara neden olur.

8-KAFEİN BAĞIMLILIĞI: Diğer bağımlılık yapan maddeler gibi kafein, özellikle çay, kahve, çikolata ve kola gibi yiyecek ve içecekler de fazla tüketildiğinde sağlığa zararlıdır. Kafeinin, uyku ihtiyacını azaltma, dikkati toparlama gibi etkilerinden dolayı tüketim oranı çok yüksektir fakat bu tüketim aşırıya kaçtığı zaman ve alınmadığı taktirde huzursuzluk, dikkat eksikliği, uyku ihtiyacı, baş ağrısı, gibi psikolojik ve fizyolojik belirtiler ortaya çıkabilir.

9-UÇUCU MADDE BAĞIMLILIĞI: Tiner, bali, oje, saç spreyi, çakmak gazı, aseton vs. gibi uçucu maddelerin koklanması ve bunu sürekli yapma, bundan haz alma isteğine uçucu madde bağımlılığı denir. Düşük dozda soluma dahi bilinç ve duyu kaybına yol açar. Yüksek dozlarda alındığında ise madde akciğer ile yer değiştirir ve solunum yetmezliğinden ölüme yol açar.

10-İNSAN BAĞIMLILIĞI: Bağımlılık ve bağlılık arasında ciddi bir fark vardır. Kişi bir insanın ona zarar verdiğini bile bile, onsuz yapamayacağına, hayatının onsuz anlamsız olduğuna inandığı için ondan ayrılamaz. Ayrılsa bile tekrar tekrar birleşir ve yaptığı her işte ondan destek, yardım, beğenilme arzusu bekler, kendi başına bir şeyler üretemez, başaramaz ve kendini güvensiz hisseder. Bağlılıktan öte, kişiye bağımlı olmaktır.

11-YEME BAĞIMLILIĞI: Yeme bağımlılığı, kişinin beden imajını beğenmemesine ve yemek yedikten sonra pişman olup rahatsızlık duymasına  rağmen yemek yemenin önüne geçememesidir. Yemek yemeyi mutluyken, üzgünken veya stresliyken, her durumda sürdürmesidir. Patolojik yeme bozukluğu adı verilir. 

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.

12-SEKS BAĞIMLILIĞI: Seks bağımlılığı, kişinin fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak için partnerinin kim olduğuna bakmaksızın sürekli, kontrolü elden kaybederek cinsel içerikli aktivitelerde bulunmasıdır. Geçici olarak haz duyabilir fakat bu hazzı yinelemek için bir kısır döngü içerisinde aynı cinsel içerikli aktiviteleri tatmin olmak için yineler fakat kısa süreli tatminden fazlası değildir.

13-SPOR BAĞIMLILIĞI: Haftada beş günden fazla, vücuda zarar verecek kadar aşırı spor yapmak kişiyi spora bağımlı hale getirebiliyor. Kişi, spor yapmadığı zaman kendini suçlu hissedebiliyor, yaptığı sporu hiçbir zaman yeterli bulmuyor hatta agresyon, depresyon ve uyku bozuklukları gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor. Kişi, spora bağımlı olduğu için ailesini, işini hatta kişisel ihtiyaçlarını göz ardı edebiliyor.

14-KUMAR BAĞIMLILIĞI: Kişi, kumar oynamanın kendisine, ailesine, iş hayatına zarar verdiğini bile bile kumar oynamaktan vazgeçemez. Maddi gücü olmasa dahi ve kaybedeceğini bile bile bu davranışı kontrol edemez ve önüne geçemez çünkü patolojik kumar bağımlılığı bir dürtü kontrol bozukluğudur. Kumar bağımlıları, bütün zamanını kumar oynayarak geçirirler ve sonunda kazanıp kazanmamak için değil, bu davranışı kontrol edemedikleri için oynamaya devam ederler. 

 

BAĞIMLILIK DSM-IV TANI KRİTERLERİ

Madde kullanımı bir ruhsal bozukluk değildir fakat madde bağımlılığı ruhsal bir hastalıktır.Kişiye bağımlı tanısı konulabilmesi için son 12 içinde aşağıdaki 7 kriterden en az 3 tanesinin bulunması gerekir

1-Tolerans Geliştirme: Kullanılan madde kişide eskisi kadar etki etmediği ve keyif vermediği için maddenin dozunu arttırılır. Örneğin kişi günde 2 adet sigara içiyorsa buna tolerans gösterebilir ve aynı keyfi  ve etkiyi alabilmek için kullanılan sigara sayısını arttırır.

Öğrenci, veli, verilen eğitimler, kesilen faturalara ait ayrıntılı istatistik çıkartın.

2-Yoksunluk Belirtileri (Withdrawal): Kişi kullandığı maddeyi azalttığı veya kestiği takdirde maddenin vücuttan çekilmesiyle bazı olumsuz fizyolojik ve psikolojik belirtiler ortaya çıkar. Kişi, bu belirtilerden uzaklaşmak için kullandığı maddeye devam eder. Örneğin kişi maddeyi bıraktığında mide bulantıları, kusma, baş dönmesi, halsizlik, sinir, gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

3- Düşündüğünden Daha  Uzun Süre Ve Yüksek Dozlarda Madde Kullanımı.                   

4-Maddeyi Bırakmaya Yönelik Düşünceler Ve Bu Girişimlerin Başarısız Olması.

5-Maddeyi Temin Etmek Ve Kullanmak İçin Uzun Süre Zaman Harcamak.

6-Madde Kullanım Yüzünden Sosyal, Kültürel Ve Kişisel Etkinliklerin Azalması Ya Da Tamamen Terk Etmek.

7-Madde Kullanımı Fiziksel, Psikolojik Ya Da Sosyal Sorunlara Yol Açmasına Rağmen Kullanmayı Sürdürmek

BAĞIMLILIK DÖNGÜSÜ

Kişi bağımlı olmadan önce madde kullanmaya merak ya da baskıyla başlar ve bir defalık kullanımdan sonra aynı ortamda tekrar bulunma ya da yaşadığı hazzı tekrar yaşama isteğiyle maddeyi elde etmek ister ve kötüye kullanımdan sonra bağımlı olur. Merakla başlayan bağımlılık hali, madde kullanmayı bırakmak istedikten veya bıraktıktan  sonra dahi yoksunluk belirtileriyle veya uyarıcılar nedeniyle tekrar başlanabilir ve bu konuda hem uzman hem de aile desteğine ihtiyaç vardır. Bağımlılık döngüsü şu şekilde tekrarlayabilir;

  • Baskı veya kullanma isteği
  • Merak
  • “Bir kereden bir şey olmaz” düşüncesi
  • Bir daha kullanmak istememe
  • “Kendimi kontrol edebilirim, bağımlı olmam” düşüncesi
  • “İstersem bırakırım” düşüncesi
  • Maddeyi bırakamama
  • “Bırakmak zorundayım”
  • “Artık bırakacağım”
  • “Bıraktım bir daha başlamam”

  RİSK FAKTÖRLERİ

Bireysellleştirilmş Eğitim Proğramını(BEP) kolayca hazırlayın.

Yaş, cinsiyet, ailesel faktörler,çevre, genetik,  davranış bozuklukları, kişilik özellikleri, ekonomik sorunlar, işsizlik ve boşanmış aileler gibi faktörler kişinin bir maddeye veya nesneye bağımlı olmasını etkileyen risk faktörleridir. Özellikle ergenlikteki kişilik yapısı, ailenin baskıcı veya ihmalkar yapısı çocuğun isyankar olmasıyla doğru orantılıdır ve arkadaş çevresinde madde kullanan kişiler varsa, madde kullanımına özenen genç bir defalık kullandıktan sonra bile bağımlı olabilir. Aynı şekilde işsizlik, ekonomik sorunlar, ailede madde kullanan bireylerin olması, psikolojik sorunlar veya çevrede madde kullanan kişilerin bulunması kişiyi madde, alkol, veya diğer bağımlılık yapan madde kullanmaya itici faktörlerdir.

ETKİLER

1-FİZİKİ ETKİLER:  Alkol, madde, internet, sigara, ve diğer bağımlılık yapan madde/nesnenin etkileri fiziki etkileri birbirinden farklıdır. Örneğin, alkol bağımlılığı kişide sinir, şişmanlık, yüzde kızarıklık, yaparken, sigara bağımlılığı kilo kaybına, deri sararmasına, vb. gibi sonuçlara neden olabilir. Fakat birbirinden farklı etkilerin yanı sıra madde, alkol, nikotin ve uçucu maddeler ilk kullanmaya başlandığında kişide, kilo kaybı, içe kapanma, tedirginlik, gibi belirgin özellikler ortaya çıkar. Bu konuda özellikle ailelerin, değişiklikleri gözlemlemesi ve tedbirli olması bağımlılık oluşumunun engellenmesinde çok önemlidir.

2-SOSYAL VE MADDİ ETKİLER: Fiziki etkilerin yanı sıra bağımlılık çeşitlerinin çoğunda; maddi kayıplar, aile içi huzursuzluk, sosyal çevreden uzaklaşma, iş hayatında sorunlar, öz bakımın azalması, ve asosyal bir yaşam gibi olumsuz etkileri vardır.

TÜRKİYE’DE ALKOL VE MADDE KULLANIM ORANLARI VE YAYGINLIK (EPİDEMİYOLOJİ)

Öğrencilere verilen dersleri MEBBİS'e otomatik aktarın.

2004 yılında İstanbul'da 15 ilçede lise ikinci sınıf öğrencileri ile yapılan bir çalışmada yaşam boyu esrar kullanımı %5,8, uçucu madde kullanımı %5,9, extacy kullanımı %3,1, eroin kullanımı %1,6 olarak bulunmuştur.

2001 yılında lise ikinci sınıf öğrencileri ile yapılan benzer bir çalışma ile karşılaştırıldığında esrar kullanımının %75,7, uçucu kullanımının %40,5, extacy kullanımının %287,5 eroin kullanımın ise %100 arttığı görülmüştür.

Türkiye’de 2002’de kişi başına tüketilen saf alkol miktarı 1.4 litreydi. OECD’nin(Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) son ölçümü yaptığı 2010’da söz konusu miktar 1.5 litre olarak kaydedildi. Çünkü OECD’nin hesaplaması içilen içki miktarı üzerinden değil, bir litre içkideki saf alkol oranı üzerinden yapılıyor.

BAĞIMLILIK TEDAVİSİ                            

Bağımlılık tedavisi psikiyatri kliniklerinde alanında uzman kişiler (Psikiyatrist, psikiyatrist hemşireleri ve uzman psikologlar ) tarafından ayakta veya yatarak yapılır. İlaç tedavisi ve terapi süreci gerektirir.  Arındırma (detoksifikasyon) yöntemiyle vücudun maddeden temizlenmesi amaçlanır. Bu süreçte özellikle manevi destek ve hastanın kendi isteği bağımlılıktan kurtulmak için en önemli aşamadır.

Psk.Munise Altay

Fotoğraflar

Yorumlar (0)

Henüz yorum yapılmadı
Üyelik Gerekli

Yorum yapanları görebilmek ve yorum yapabilmek için üye girişi yapmanız gerekmektedir.

Diğer

PKT, KDF, BEP, GÖF ve diğer formları otomasyonunuz otomatik hazırlasın

Ücretsiz İş İlanı
Özel eğitim ve sağlığın ortak paydası olan Rehabilitasyon.com adresinin sektöre özel iş veren ile iş arayan arasında ne kadar iyi bir köprü olduğunu görebilmeniz için çok kısa süreliğini ÜCRETSİZ bir İş İlanı verebilirsiniz.
Eleman mı Arıyorsunuz?

Kurumunuzda çalışacak personele mi ihtiyacınız var?

Artık bunları dert etmeyin! Hemen bir iş ilanı ver, gelen başvuruları incele, birkaç görüşme yap ve uzmanla çalışmaya başla. Hepsi bu...