İş ve Uğraşı Terapisi (Ergoterapi) Nedir?

Bütün dünyada hem klinik uygulamanın önemli bir parçası olan hem de toplumsal boyutu bulunan “Occupational Therapy” (İş ve Uğraşı Terapi) alanında maalesef  ülkemiz çok geride kalmış bulunmaktadır. “Occupational Therapist Association of Bangladesh” bile mevcut iken “Occupational Therapist Association of Turkey’nın henüz adı yoktur ve ülkemiz bu alanda yetişmiş yeterli insan gücüne sahip değildir. Halen ülkemizde bu alanda çalışan birkaç kişide Türkiye dışında yetişmişlerdir. Onlar gibi elemanları yetiştirecek bir okul ülkemizde henüz mevcut değildir. (1)

 Türkiye’de, WFOT (World Federation of Occupational Therapists) tarafında kabul edilen  İş ve Uğraşı Terapisti ünvanına sahip olabilmek için, ilk olarak fizyoterapist olmak gerekmektedir. Hacettepe Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümünde, yüksek lisans olarak,  İş ve Uğraşı Terapisti ünvanı verilmektedir.

Türkiye’de İş ve Uğraşı Terapisti, çoğu zaman Fizyoterapist, Özel eğitimci vs olarak adlandırılıyor fakat İş ve Uğraşı Terapisi bu mesleklerden tamamen bağımsız ve ayrı bir daldır.

Gelişmiş ülkelerde İş ve Uğraşı Terapistlik mesleğinin eğitim süresi ortalama 4 yıldır. İş ve Uğraşı Terapisi ve Fizyoterapi eğitimi aynı yüksek okullarda verilmektedir. Kısacası kardeş meslek olarak adlandırmaktadır.

Peki “İş ve Uğraşı Terapi” nedir?

“Hastanın patolojisini azaltmak, sağlığını sürdürmek, adaptasyon ve verimliliğini sağlamak için, seçilmiş işlerde fonksiyonlarını düzenlemek, güçlendirmek ve performansını arttırmak sanatıdır. Bir diğer anlatımla, herhangi bir hastalık, kaza, doğumsal sakatlık veya yaşlanma sonucu mental, sosyal veya fiziksel yeteneklerde oluşan bozukları iyileştirmek, mevcut yetenekleri geliştirmek, ortaya çıkartmak, kişinin bu yeteneklerini günlük hayatında kullanabilmesini öğretmek için uygulanan amaca yönelik hareketlerdir.

Öğrenci ve Veli bilgilerinin kolayca takip edin.

Tarihçesi 1.Dünya savaşına uzanan bu tedavi yaklaşımı, rehabilitasyonun önemli bir bölümünü oluşturur ve ekip içinde yer alan İş ve Uğraşı Terapisti tarafından yapılır. Fonksiyonel olarak yetersiz olan kişilerin, mümkün olduğunca toplum hayatına katılması ve bağımsız olması, hastanın kendisi ve toplum için çok önemlidir. İş ve Uğraşı Terapisi trafik kazaları, iş kazalarının giderek arttığı ve çok genç yaştaki sakatların toplumdaki oranlarının hızla yükseldiği günümüz sanayi toplumlarında önemli bir dal olarak gelişimini sürdürmektedir”.(2) 

İş ve Uğraşı Terapisti nerelerde çalışır?

Hastaneler

Sağlık merkezleri

Geriatri merkezleri

Rehabilitasyon merkezleri

Özel kurumları

Sosyal aktivite merkezleri

Hastanın kendi evi ve iş yeri

Halk sağlığı ve iş sağlığı

Özel okullar

Şirketler (ergonomi).

Diğer….(1)

İş ve Uğraşı Terapisin geniş bir uygulama alanı vardır. Örneğin:

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon alanında

Nöroloji

Ortopedi

Romatoloji

Çocuk ve adolesan psikiyatrisi

Erişkin psikiyatrisi

Neuropsikiyatri

Pediyatri

Pedagoji

Geriatri

Ergonomi

Diğer…..(1)

Örneğin Fizik tedavi ve rehabilitasyon alanında İş ve Uğraşı Terapisinde tedavinin esasları şu şekilde özetlenebilir;

1. Hastanın ve fonksiyonlarının değerlendirilmesi:

Hastanın sensorimotor durumu ve performansı, idrak, günlük yaşam aktivitelerine katılımı ve bu konulardaki başarısı değerlendirilmelidir. Hastanın ulaşması istenilen düzey planlanırken, kas güçleri, eklem hareket açıklıkları, denge ve koordinasyonu, istenilen hareketi anlayıp anlamadığı ayrıntılı olarak bilinmelidir.

2. Fonksiyonel uğraşı tedavisi:

Hastanın bedensel fonksiyonlarının düzeltilmesi, (Kas kuvveti ve kontrolunun geliştirilmesi, eklem hareket açıklığının korunması veya arttırılması, göz-el koordinasyonun düzenlenmesi, çalışma toleransının ve dayanıklılığın arttırılması, deformitelerin önlemesi, el becerilerinin geliştirilmesi) sensorimotor ve algılama bozukluklarının düzeltilmesi, ortez-protez seçimi ve kullanımının öğretilmesini içerir.

Kurumunuza ait program, modül sınırlamalarını siz değil, otomasyonunuz takip etsin.

3. Mesleki aktivitelerin hazırlanması:

Hastanın hastalığı sonrası fonksiyonel durumu, hastalık öncesi işini sürdürmesine izin verecek düzeyde ise hastanın en kısa sürede işine ve aktif hayata dönmesi desteklenir. Gerekirse, çalışma ortamında belirli değişiklikler yapılarak iş, hastaya uydurulur. Ancak mesleği, özürü ile sürdüremeyeceği bir iş ise, (Ör: Bir postacının hemipleji geçirmesi veya ampute olması gibi) kişinin mevcut fonksiyonel potansiyeli ve daha önceki yeteneklerine göre yeni bir iş öğretilerek üretkenlik sağlanır. (Ör.: Böyle bir hemiplejinin danışma görevlisi olması mümkündür.)

4. Destekleyici Tedavi:

Sosyal yaşama uyum. Sosyal beceri eğitimi vs.

5. Ev işlerine hazırlık ve evin modifikasyonu:

Özürlülerin evlerinin giriş katında olması ve zeminin tekerlikli sandalyenin rahatça gireceği eğime ve kapıların bu genişliğe sahip olması gerekir. Merdivenler 15 cm.’den daha fazla yüksek olmamalıdır, rampaların eğiminin 5 dereceyi aşmaması gerekir. Oda kapılarının genişliğin 90 cm.’nin altında olmaması önerilir. Odaların zeminleri cilalanmamalıdır, kayabilecek halı, kilim gibi kaplama malzemeleri kaldırılmalıdır. Duvarlar, düz ve silinebilir boya ile boyanmalı,  pencereler kanatlı ve kolay açılabilir olmalıdır. Elektrik düğmeleri 90 cm.’den daha yüksek , prizler zeminden 60 cm.’den daha aşağıda olmamalıdır. Banyo ve küvetlerde tutunma barları bulunmalı, zemin suyun birikimini engelleyecek şekilde eğimli olmalı, küvetin etrafı tekerlikli sandalyenin yaklaşabileceği kadar açık olmalıdır.

6. Ev programı ve kontrol:

Hastanın tedavisi rehabilitasyon merkezine yatırılması ile başlar, taburcu olduktan sonra ev programı ile devam eder. Taburcu olmadan önce hastanın kalacağı ev değerlendirilmeli, sorunlar saptanmalı, düzenlemeler yapılmalı, tedavi programı hastanın uygulayabileceği kadar basit olmalıdır. Taburcu olduktan sonra düzenli kontrollerle gelişme izlenmeli, yeni ortaya çıkan problemlere göre tedavi modifiye edilmelidir. (2)  

Bireysellleştirilmş Eğitim Proğramını(BEP) kolayca hazırlayın.

Genel olarak bir İş ve Uğraşı Terapisti nasıl çalışır?

Hangi alan olursa olsun bir İş ve Uğraşı Terapisti aşağadaki yöntemleri kullanarak girişimde bulunmaktadır.

Değerlendirme (Assesment)

Planlama (Planning)

Girişim (İntervention)

İşbirliği (Cooperation) (1)

İş ve Uğraşı Terapisi kompleks bir sağlık dalıdır. İş ve Uğraşı Terapisini tanımlayabilen anahtar kelime ise rehabilitasyondur. Bir İş ve Uğraşı Terapistinin tedavideki amaçı,  hastanın günlük hayata tam olarak iştirak edebilmesini sağlamaktır. Bu amacı hastanın hayata iştirak yeteneklerini artırmak ve bunun için gerekli çevresel düzenlemeleri yapmak suretiyle başarır.

Kaynak:
1. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, 2005.
2. Prof.Dr. Nurten Eskiyurt, Doc.Dr. Ayşegül Ketenci. İş ve Uğraşı Tedavisi (Occupational Therapy). Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, İstanbul Tıp Fakültesi Temel ve Klinik Bilimler Ders Kitapları, Nobel Tıp Kitabevleri, 2000.